«هوای تهران پاک شد»؛ این خبری است که دقایقی پیش روی خروجی چند خبرگزاری قرار گرفت و با اینکه واقعی است، نکته‌ای عجیب در آن نهفته که غیرواقعی اش می‌کند.
به گزارش «تابناک»؛ شاخص کیفیت هوای تهران در حال حاضر روی عدد ۴۱ قرار گرفته که معنای آن قرار داشتن کیفیت هوا در وضعیت «پاک» است، حال آنکه تا مدت هاست کیفیت هوای پایتخت حتی به این محدوده نزدیک هم نشده و در بهترین شرایط، در وضعیت «سالم» یعنی در محدوده اعداد ۵۱ تا ۱۰۰ قرار گرفته است.
اما ماجرا از چه قرار است؟ آیا بارش باران در ساعات گذشته اینقدر تاثیرگذار بوده که کیفیت هوا از «ناسالم» به «پاک» سوق بیابد؟ مگر نه اینکه روز گذشته و در شرایطی که تعطیلات آخر هفته موجب کاهش شدید ترافیک در سطح شهر شده بود، باز شاخص آلودگی عدد ۱۳۰ را نشان می‌داد؟
پاسخ به این سوال چندان ساده نیست، مگر آنکه ماجرای اعلام نرخ تورم در کشورمان در سال‌های گذشته را به یاد آوریم. اینکه مسئولان برای بیان نرخ تورم از شاخصی استفاده می‌کردند که هرچند صحیح بود، چون اطلاعات صحیحی مخابره نمی‌کرد، استفاده از آن رایج نبود.
درباره نرخ تورم نقطه‌ای سخن می‌گوییم که در یک مقطع زمانی (مثل روز یا هفته یا ماه) به نسبت یک مقطع زمانی دیگر محاسبه و بیان می‌شود و مثلا تاکید دارد، تورم نقطه‌ای در آذرماه ۹۸ به نسبت فلان ماه در گذشته، مقدار زیادی کاهش یافته است. کاهش یا حتی افزایشی که قابل اتکا و نتیجه گیری نیست.
البته قصد نداریم درباره نرخ تورم نقطه‌ای و معایب و حتی فوایدش سخن بگوییم و صرفا از یادآوری این نکته به دنبال تشریح اتفاقی هستیم که در ماجرای کیفیت هوای تهران در حال وقوع است. اینکه شاخص آلودگی هوای تهران، شاخصی میانگین است که از بررسی ها، سنجش‌ها و پایش‌های مداوم در ۲۴ ساعت حاصل می‌آید، نه در یک ساعت خاص و یک ایستگاه خاص.
به این صورت که در هر ساعت در همه ایستگاه‌های پایش آلودگی، میزان برخی آلاینده‌ها (آلاینده‌های مشهورتر و شایع‌تر نه همه آلاینده ها) سنجیده می‌شوند و از میانگین گیری نتایج، شاخص در آن ساعت به دست می‌آید و بعد که این نتایج در ۲۴ ساعت کنار هم قرار گرفت و از آن‌ها میانگین گیری شد، شاخص روز به دست می‌آید و اعلام می‌شود.
اما چرا این موارد یا یادآوری می‌کنیم؟ برای اینکه شاخص آلودگی هوای تهران بنا بر اعلام شرکت کنترل کیفیت هوای تهران در ساعت ۸ صبح امروز ( ۲۴ ساعت منتهی به ۸ صبح امروز یا به تعبیر دیگر، از ۸ صبح دیروز تا ۸ صبح امروز) عدد ۱۱۵ را نشان می‌دهد که معنایش کیفیت ناسالم هوای تهران برای گروه‌های حساس است.
شاخصی متفاوت با شاخص هوای تهران در ساعت ۸ یا ۹ صبح امروز که حتی برای شرکت کنترل کیفیت هوای تهران نیز ملاک نیست. این را می‌شود از پیش بینی مندرج در سامانه این شرکت برای میزان آلودگی در روز جاری و فردا دریافت که حکایت از رسیدن آلودگی به شرایط ناسالم برای عموم مردم در بخش‌های مرکزی شهر و شدت گرفتن آن برای فردا دارد.
پیش بینی شاخص کیفیت هوا برای امروز و فردا در تهران که به وضوح حکایت از افزایش آلودگی برای فردا دارد؛ آیا نشانه ای از هوی «پاک» در این نقشه ها می‌بینید؟
«هوای تهران پاک شد»؛ این خبری است که دقایقی پیش روی خروجی چند خبرگزاری قرار گرفت و با اینکه واقعی است، نکته‌ای عجیب در آن نهفته که غیرواقعی اش می‌کند.
دستکاری در اعداد و امار و نمودارها در بین دستگاههای دولتی یک امر طبیعی شده