مراجعین مصدوم حوادث رانندگی همواره بخش قابل توجهی از معاینات بالینی سازمان پزشکی قانونی کشور را به خود اختصاص می‌دهند به نحوی که به طور میانگین ۱۵ تا ۱۶ درصد مراجعات مربوط به مصدومان حوادث رانندگی است؛ شرایطی که افزایش آگاهی در رابطه با فرایند معاینه مصدومان رانندگی در پزشکی قانونی را برای بسیاری به یک الزام بدل کرده است.
به گزارش «تابناک»، آمار مصدومان حوادث رانندگی که برخلاف تلفات رانندگی با کاهش قابل توجهی مواجه نبوده و در مواردی حتی شاهد افزایش این آمار نیز بوده‌ایم، درصد قابل توجهی از آمار معاینات بالینی سازمان را در بر می‌گیرد. در سال‌های اخیر و به صورت سالانه بیش از سیصد هزار مصدوم حوادث رانندگی به مراکز پزشکی قانونی کشور مراجعه می‌کنند.
نحوه معاینه بالینی مراجعین به ویژه در مصدومیت حوادث رانندگی، مدارک مورد نیاز، تعرفه‌ها، نحوه ارجاع، مدت زمان مورد نیاز تا پاسخ دهی و ... همواره یکی از سئوالات شهروندان است که در ادامه در مورد آن توضیح بیشتری داده می‌شود.
لزوم ارائه نامه از مراجع قضایی و ضابطین قضایی مانند نیروی انتظامیاولین اقدام برای معاینات بالینی در موضوع حوادث رانندگی گرفتن نامه از مراجع قضایی و انتظامی و سپس مراجعه به یکی از ادارات پزشکی قانونی است. پزشکی قانونی تقاضای افراد را تنها با ارائه نامه مراجع و ضابطین قضایی پاسخ می‌دهد بنابراین ارائه این نامه برای دریافت خدمات ضروری است. نامه دریافتی از مراجع و ضابطین قضایی باید دارای تاریخ، شماره ثبت و نیز ممهور به مهر مرجع ارسال درخواست باشد. درج مشخصات کامل هویتی فرد مورد معاینه نیز در معرفی‌نامه ضروری است.
کنترل نامه، اخذ تعرفه و مدارکپس از دریافت معرفی نامه فرد برای انجام معاینه و تعیین خسارات وارد شده، به پزشکی قانونی مراجعه می‌کند. در ابتدای ورود معرفی نامه و مدارک مراجعه کننده به طور دقیق توسط همکاران بخش پذیرش بررسی و مراحل اولیه تشکیل پرونده انجام می‌شود. (گفتنی است با توجه به مرجع قضایی صادرکننده معرفی نامه، فرد متقاضی دریافت خدمت باید به یکی از مراکز پزشکی قانونی که به طور معمول باید در نامه مرجع قضایی مشخص شده‌باشد، مراجعه کند.)
مدارک مورد نیاز و تعرفه پرداختیمدارک مورد نیاز برای معاینات حوادث رانندگی کارت ملی فرد معاینه شونده، ارائه فیش پرداخت تعرفه مورد نیاز، هر گونه پرونده پزشکی و گرافی‌های مرتبط و نامه مراجع و ضابطین قضایی است. هزینه خدمات ارائه شده در معاینات نزاع و تصادفات نیز طبق تعرفه تصویب شده توسط قوه قضاییه که در سایت سازمان بخش راهنمای مراجعین قابل دسترس است، دریافت خواهد شد.
تشکیل پرونده برای مراجعه کننده (معاینه شونده)پس از تکمیل مدارک و تهیه تصویر از فرد معاینه شونده توسط همکاران بخش پذیرش، پرونده وی تشکیل و برای معاینه و بررسی در اختیار پزشک قرار می‌گیرد.
معاینه مراجعه کننده توسط پزشک معاینپزشک بعد از بررسی اولیه پرونده بر اساس نوبت دهی واحد پذیرش مراجعه کننده را برای انجام معاینه و بررسی دقیق‌تر عارضه به اتاق معاینات فرا می‌خواند. در این مرحله پزشک با توجه به نوع عارضه ایجاد شده و مدارک و مستندات پزشکی موجود در پرونده اعلام نظر می‌کند. در این مرحله ممکن است پزشک برای اعلام نظر نهایی به مدارک تکمیلی نیاز داشته باشد که در این صورت مصدوم برای انجام بررسی‌های تکمیلی (درخواست مشاوره، درخواست پرونده بالینی و ...) و صدور گواهی در صورت لزوم به مراکز درمانی ارجاع می‌شود. پس از ارائه مدراک درخواست شده، پزشک نسبت به بررسی و صدور گواهی اقدام می‌کند. (در صورتی که مدارک تکمیلی نیاز نباشد پزشک بر اساس آنچه در اختیار دارد نظر نهایی خود را در قالب گواهی صادر می‌کند.)
در چه مواردی معاینه مجدد نیاز استگاه در اولین مرحله از معاینه مراجعین مصدوم ناشی از حوادث رانندگی نوع صدمه و آسیب وارد شده به گونه‌ای است که اظهار نظر قطعی در همان مرحله اول مراجعه مقدور نیست و نیاز به معاینه مجدد فرد مصدوم بعد از یک دوره زمانی مشخص ضروری و اجتناب ناپذیر است. بنابراین در این موارد پزشک بعد از یک دوره زمانی مشخص برای فرد مصدوم معاینه مجدد تعیین می‌کند.
فرد در زمان تعیین شده برای معاینه مجدد به طور مستقیم و بدون احتیاج به دریافت مجدد نامه از مراجع یا ضابطین قضایی به پزشکی قانونی مراجعه و تعرفه مورد نظر را پرداخت می‌کند. سپس پزشک در صورت قطعی شدن مستندات نظر نهایی خود را صادر خواهد کرد. تعداد دفعات معاینه مجدد فرد مصدوم، بسته به نوع صدمات وارده، نحوه التیام و سیر بهبودی آن متفاوت است.
مدت زمان بررسی و اعلام نظر در پرونده‌های تصادفمدت زمان بررسی پرونده‌های تصادف بسته به حجم مراجعین در مرکز، نوع معاینه فرد و نیاز به تکمیل پرونده متفاوت است. میانگین کشور نشان می‌دهد که این زمان ممکن است از ۳۰ دقیقه تا سه ساعت به طول بیانجامد.
مراجعین تصادف به خاطر داشته باشند:۱ - ظاهر خون آلود تأثیری در صدور نظریه کارشناسی توسط پزشکی قانونی ندارد، آنچه مبنای صدور نظریه کارشناسی در خصوص جراحات است، نوع جراحت و عمق آن است؛ لذا معاینه دقیق‌تر ضایعات نیازمند تمیز بودن موضع و بررسی دقیق آن توسط کارشناسان پزشکی قانونی است.
۲- همچنین باید افزود که دیگر چیزی به نام طول درمان در پزشکی قانونی تعیین نمی‌شود و این هم یکی دیگر از باور‌های نادرست به یادگار مانده از گذشته است.
۳- برای صدور نظریه کارشناسی در خصوص صدمات ناشی از نزاع توسط سازمان پزشکی قانونی ارائه معرفی نامه از مراجع قضایی و یا کلانتری الزامی است.
۴- در مواردی برای بررسی دقیق‌تر جراحات و یا عوارض صدمات نیازمند اخذ مشاوره و یا تصویربرداری و یا سایر اقدامات پاراکلینیک هستیم. این امر برای حفظ حقوق مراجعین و اظهار نظر دقیق در خصوص صدمات است، لذا صبر و شکیبایی بیشتر مراجعین را می‌طلبد.
۵- در صورت وجود جراحات و صدمات عمده و تهدید کننده، فرد می‌تواند پس از انجام اقدامات درمانی به پزشکی قانونی مراجعه کنند. سوابق اقدامات انجام شده از سوی پزشکی قانونی از مرجع درمان کننده اخذ خواهد شد تا حقی از فردی ضایع نشود.
۶- صدمات ایجاد شده در نزاع (شامل آثار ضرب و جرح) یا مشمول دیه است یا ارش. در دیه "که مقدار مالِ معینی است و در شرع مقدس به سبب جنایات غیرعمدی بر نَفس، عضو یا منفعت یا جنایات عمدی در مواردی که به هر جهت قصاص ندارد، مقرر شده است. اَرش نیز "دیه غیر مقدر است و میزان آن در شرع تعیین نشده است و دادگاه با لحاظ نوع و کیفیت جنایت و تآثیر آن بر سلامت مجنی علیه و میزان خسارت وارده با در نظر گرفتن دیه مقدر و با جلب نظر کارشناس میزان آن را تعیین می‌کند. " لذا در مواردی که برای صدمه وارده دیه مقدر وجود نداشته باشد کارشناس پزشکی قانونی بر اساس نوع جراحت و کیفیت آن و تأثیر بر سلامت مُجنی علیه و ایجاد یا عدم ایجاد نقص عضوی و تأثیر در کارایی عضو یا اندام اقدام به تعیین ارش می‌کنند که میزان ارش نسبت به دیه کامل انسان تعیین می‌شود.
