آمریکایی‌ها نمی‌توانند از مکانیزم ماشه استفاده کنند/ ۵ گزینه روی میز ایران در صورت تصمیم‌گیری غیرمتعارف شورای امنیت

تحریم تسلیحاتی ایران با انعقاد برجام و تحت قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت در هجدهم اکتبر برابر با ۲۷ مهر ماه سال جاری پایان خواهد یافت. این موضوع، اتفاق بزرگی است که آمریکایی‌ها به هیچ عنوان خواستار تحقق آن نیستند و ماه هاست که تلاش‌های وافری برای تمدید تحریم تسلیحاتی جمهوری اسلامی آغاز کرده اند، ولی تاکنون هرچه زده اند به در بسته خورده و توفیقی در این راه نداشته اند.

به گزارش «تابناک»؛ آمریکا برای تمدید تحریم تسلیحاتی ایران ادعا‌های واهی مطرح کرده و از این طریق به دنبال متقاعد کردن کشور‌ها به تمدید تحریم‌های تسلیحاتی علیه جمهوری اسلامی است. «اقدامات خصمانه ایران در منطقه، حمایت از تروریسم و مسلح کردن گروه‌های نیابتی خود در خاورمیانه که موجب برهم زدن ثبات منطقه شده»؛ از جمله موضوعاتی است که ایالات متحده از طریق آن به دنبال تحقق خواسته ضد ایرانی اش است.

آمریکایی‌ها چه کار‌هایی برای پایان نیافتن تحریم تسلیحاتی ایران کردند؟

البته محقق شدن خواسته آمریکایی‌ها برای تمدید تحریم‌های تسلیحاتی ایران کار سختی است و به زعم خیلی از بازیگران و کنشگران بین المللی نشدنی؛ اما پروسه اجرایی کار این است که آن‌ها (آمریکایی ها) برای اینکه بتوانند به هدف خود در تمدید تحریم تسلیحاتی ایران دست یابند، ابتدا باید این موضوع را به شورای امنیت برده و در شورا به تصویب برسانند، اما این پرسش که آیا آمریکا قادر خواهد بود، اعضای دائم شورای امنیت سازمان ملل را در این راه با خود همراه نماید، سوال اساسی و جدی است که پاسخ‌های مختلفی به آن داده می‌شود و عمده این پاسخ‌ها حول عدم تحقق این خواسته مطرح می‌شود.

در فاصله کمتر از دو ماه به موعد پایانی رفع تحریم تسلیحاتی ایران، آمریکایی‌ها حداکثر تلاش خود را انجام داده و فشار‌های زیادی را به کشور‌های تصمیم گیر در این زمینه وارد آورده است که بتواند نسبت به تمدید این تحریم‌ها اقدام کند. در همین خصوص، جلسه مقدماتی شورای امنیت سازمان ملل و مواضع مخالف کشور‌های عضو با پیشنهاد ارائه شده از سوی آمریکا در مورد تمدید تسلیحاتی ایران (حتی مخالفت‌های ابراز شده از سوی شرکای اروپایی آمریکا) نشان داد که واشنگتن چقدر در پیشبرد این هدف خود در شورای امنیت تنها و منزوی است.

ارائه و اصلاح پیش‌نویس ضدایرانی توسط آمریکا

چهارم تیرماه مفاد قطعنامه پیشنهادی واشنگتن برای تمدید تحریم تسلیحاتی ایران از طریق ارتباط اینترنتی برای اعضای شورای امنیت سازمان ملل تشریح شد. آمریکایی‌ها با ادعای فعالیت‌های (به اصطلاح) بدخواهانه جمهوری اسلامی ایران، از جمله حمله به عربستان سعودی در سپتامبر ۲۰۱۹ و این که تهران نه از محدودیت‌ها پیروی کرده و نه رفتار تهدید آمیز خود را تغییر داده است، خواستار آن شدند که شورای امنیت سازمان ملل، تحریم‌های تسلیحاتی فعلی علیه جمهوری اسلامی ایران را تمدید کند. اما به خواسته آن‌ها اعتنا نشد تا ایالات متحده با انجام اصلاحاتی در پیش نویس تمدید تحریم‌های تسلیحاتی ایران، بار دیگر برای تحقق این امر تلاش کند.

دولت آمریکا متن پیش‌نویس قطعنامه ضد ایرانی را که خواستار تمدید تحریم‌های تسلیحاتی علیه ایران است، از ۳۵ پاراگراف به ۲ یا ۴ پاراگراف تقلیل داد. پیش‌نویس قطعنامه قبلی آمریکا علاوه بر تلاش برای تمدید تحریم تسلیحاتی ایران، به دنبال تحمیل مجازاتی مانند مصادره دارایی‌ها و منع سفر برای افراد و نهاد‌های ایرانی از جمله سپاه پاسداران انقلاب اسلامی است. در پیش‌نویس جدید، آمریکا درخواست برای تحریم مقام‌های سپاه را نیز حذف کرده است.

آمریکایی‌ها از چه خواسته‌هایی عقب نشستند؟

واشنگتن همچنین از درخواست تمدید تحریم‌ها برای مدت نامعلوم نیز عقب‌نشینی کرده و صرفاً خواستار تمدید تحریم‌های تسلیحاتی تا زمانی شده که شورای امنیت تصمیم دیگری بگیرد. بندی که خواستار بازرسی از کشتی‌های حامل کالا‌های ایرانی بود نیز از متن قطعنامه کنار گذاشته شد. این عقب نشینی‌های آمریکا از خواسته‌های قبلی اش نشان دهنده عدم اقبال کشور‌های تصمیم‌گیر در شورای امنیت سازمان ملل به درخواست‌های ایالات متحده و انزوای این کشور در محقق ساختن خواسته هایش علیه ایران است.

در همین خصوص، «محمدجواد ظریف» در حاشیه جلسه امروز هیات دولت در پاسخ به این پرسش که واکنش جمهوری اسلامی به احتمال تمدید تحریم تسلیحاتی ایران چیست، گفت: آمریکایی‌ها سه ماه است روی یک قطعنامه بسیار طولانی و تند، با مفاد در برخی موارد بسیار غیرقابل‌باور، مشغول رایزنی با همه دنیا بودند و از همه توان خود در دوران کرونا استفاده کردند و در بالاترین سطوح وزارت خارجه به خصوص شخص وزیر خارجه آمریکا، سفر‌هایی به کشور‌های مختلف داشتند و به این نتیجه رسیدند که این قطعنامه کمتر از پنج رای می‌آورد.

ظریف: قطعنامه ضدایرانی آمریکا رأی نمی‌آورد

وی افزود: حتی در برخی پیش‌بینی‌ها در نیویورک گفته شد که این قطعنامه یک یا دو رای می‌آورد. این کار باعث می‌شد که انزوای آمریکا در دنیا کامل و مشخص نشان داده شود. هفته گذشته آمریکایی‌ها گفتند که روز دوشنبه رسما سندشان را پخش می‌کنند و روز بعد درباره آن رأی‌گیری می‌شود، اما دیروز عصر شنیدیم که رأی‌گیری را به تعویق انداختند.

وزیر امور خارجه کشورمان افزود: آنان یک قطعنامه کوتاه‌تر و در چند بند، اما با همان هدف قبلی را منتشر کردند و موزیانه کوشیدند آن را به تصویب برسانند. آنان برای اعضای شورای امنیت شعوری قائل نیستند و فکر می‌کنند اگر یک قطعنامه پنج‌صفحه‌ای را به پنج خط برسانند، تغییر محتوایی ایجاد شده است!
‌
می‌خواهند شورای امنیت را نابود کنند!

ظریف تصریح کرد: این قطعنامه بسیار غیرقانونی است. می‌خواهند از مکانیزم شورای امنیت برای نابود کردن خود شورای امنیت استفاده کنند و یقین دارم که این قطعنامه هم رای نخواهد آورد. حتی تعداد آرای آن هم بسیار کم خواهد بود و به احتمال قریب به یقین با قطعنامه جدیدی روبه‌رو نمی‌شویم.

وی یادآور شد: آمریکایی‌ها می‌دانند که قطعنامه‌شان رأی نمی‌آورد و برای همین اعلام کردند که از روش «اسنپ‌بک» استفاده می‌کنند. در این روش از نظر حقوقی آمریکا هیچ جایگاهی برای استفاده از آن ندارد. سه کشور اروپایی هم به آمریکا اعلام کردند که آمریکا نمی‌تواند اسنپ‌بک کند.

آمریکا نمی‌تواند از مکانیزم ماشه استفاده کند

وزیر خارجه جمهوری اسلامی یادآور شد: آقای بولتون که طراح و مهندس خروج آمریکا از برجام بود در همان زمان خروج صریحا در پاسخ به پرسشی که گفته بود آیا از اسنپ‌بک استفاده می‌کنید یا نه، تاکید کرد که ما از برجام خارج شدیم و این حق را نخواهیم داشت. آنان این کار را کردند، چون تصور می‌کردند خروج از برجام و فشار حداکثری می‌تواند جمهوری اسلامی را ظرف چندماه از پا درآورد، اما امروز که در این سیاست شکست خوردند، فکر می‌کنند که حقوق بین‌الملل هم با شکست ‌خوردن و بالاپایین‌ شدن آمریکا تغییر می‌کند.

دولت ترامپ گفته در صورتی که در تمدید تحریم‌های تسلیحاتی علیه ایران موفق نشود، قصد دارد از یکی از بند‌های برجام ـ که با نام‌هایی مانند «مکانیسم ماشه»، «ساز و کار حل و فصل اختلاف» یا «ساز و کار بازگشت خودکار تحریم‌ها» شناخته می‌شود ـ برای بازگرداندن تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران استفاده کند. این سخنان «محمدجواد ظریف» وزیر امور خارجه نشان می‌دهد که آمریکایی‌ها حق استفاده از چنین مکانیزمی را نخواهند داشت.

دست ایران برای اقدام متقابل بسته نیست

برخی در داخل و خارج از کشور طی روز‌های گذشته و امروز نوشته بودند که آمریکایی‌ها یا تحریم‌های تسلیحاتی علیه جمهوری اسلامی ایران را فعال خواهند کرد، یا اگر موفق به چنین کاری نشوند و با مخالفت و وتوی روسیه و چین مواجه شوند به سمت فعال ساختن مکانیزم ماشه خواهند رفت و همه تحریم‌های سابق را علیه ایران بازخواهند گرداند و اگر مخالفتی از سوی دیگر کشور‌های عضو شورای امنیت بشود، آمریکایی‌ها این موضوع را وتو خواهند کرد؛ حال آنکه گمانه زنی دوم بر اساس توضیحات ظریف اشتباه است و چون آمریکایی‌ها از برجام خارج شده اند، حقی برای استفاده از ابزار برجام از جمله مکانیزم ماشه نخواهند داشت.

البته در دنیای سیاست همه احتمالات را هم باید در نظر گرفت. تمامی پیش بینی ها، اظهار نظر‌ها و بررسی‌ها حکایت از عدم توفیق آمریکا در جلوگیری از پایان تحریم‌های تسلیحاتی ایران مطابق با قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت در هجدهم اکتبر برابر با ۲۷ مهر ماه سال جاری دارد، اما اگر به هر دلیل، جلوی این اتفاق گرفته شود و شاهد یک تصمیم خارق العاده باشیم، دست جمهوری اسلامی ایران برای انجام اقدام متقابل خیلی هم بسته نیست.

پنج اقدامی که ایران در صورت پایان نیافتن تحریم‌های تسلیحاتی می‌تواند انجام دهد، چیست؟

امروز رئیس جمهور در سخنانی گفته بود، «آمریکایی‌ها آمده اند یک قطعنامه‌ای را ارائه کردند علیه این بخش از قطعنامه ۲۲۳۱ که قطعنامه را نقض کنند. امید فراوان داریم که آمریکا دچار شکست شود؛ امید فراوان داریم که یک بار دیگر آمریکا شکست خود را لمس کند و انزوای خودش را ببیند؛ اما در عین حال موضع ما روشن است؛ اگر چنین قطعنامه‌ای در سازمان ملل علیه بخشی از ۲۲۳۱ تصویب شود، به معنای آن است که نقض فاحش برجام انجام گرفته و دیگر عواقب آن به عهده بانیان این کار است؛ عواقب آن به عهده کسانی است که در این زمینه تلاش می‌کنند.»

این سخنان یعنی اینکه در وهله اول امیدواری زیادی به موفق نشدن آمریکا در جلوگیری از پایان تحریم تسلیحاتی ایران وجود دارد، اما اگر خلاف این اتفاق بیفتد، حتما اقدامات سختگیرانه‌ای از سوی جمهوری اسلامی ایران انجام خواهد شد. «محدود کردن بازرسی‌های بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی، افزایش سطح غنی‌سازی به ۲۰ درصد، پایان دادن به اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی، خروج از معاهده NPT و در نهایت تیر خلاس هم خروج از برجام» خواهد بود که به عنوان گزینه‌های روی میز ایران به منظور با برخورد اقدام و تصمیم گیری غیرمتعارف شورای امنیت مطرح است.