انتخابات ۲۰۲۰ می‌تواند یکی از بزرگترین انتخابات دهه‌های اخیر آمریکا باشد. تا پیش از ۱۹۰۰ همواره بیش از ۷۰ درصد واجدین شرایط در انتخابات شرکت داشتند. در سال ۱۸۶۰، ۸۱ درصد در انتخابات مشارکت کردند. اما از سال ۱۹۰۰ به بعد بیشترین درصد مشارکت به سال ۱۹۰۸ باز می‌گردد که حدود ۶۵ درصد واجدین شرایط در آن انتخابات شرکت کردند و در سال ۱۹۶۰ با مشارکت حدود ۶۳ درصد جان اف کندی اتخاب شد. جالب است بدانید از سال ۱۹۷۰ میزان مشارکت در انتخابات آمریکا همیشه از شصت درصد هم کمتر بوده است. در بهترین وضعیت اوباما در سال ۲۰۰۸ با مشارکت حدود ۵۷ درصد واجدین شرایط انتخاب شد. نهایتا در انتخابات دوره قبل آمریکا حدود ۵۵ و نیم درصد مشارکت داشته اند که به انتخاب دونالد ترامپ انجامید.
بر اساس اعلام مراکز آمار آمریکا در شرایط فعلی از جمعیت بالای سیصد میلیونی آمریکا، حدود ۲۴۰ میلیون نفر واجد شرایط رای دادن هستند که با توجه به فضای انتخاباتی انتظار می‌رود جمعیتی حدود ۱۵۰ تا ۱۶۰ میلیون در انتخابات ۲۰۲۰ شرکت کنند که حداقل دوازده ملیون بیشتر از تعداد رای دهندگان انتخابات ۲۰۱۶ است؛ و طبق ارزیابی‌ها این انتخابات ظرفیت آن را دارد که تا ۶۵ درصد واجدین شرایط یعنی بالاترین میزان از ۱۹۰۰ افزایش یابد.
افزایش تعداد مشارکت کنندگان به نفع کدام کاندیدا است؟
به شکل سنتی با توجه به پایگاه دموکرات‌ها در میان طبقه کارگر، معمولا افزایش تعداد رای دهندگان به نفع دموکرات‌ها بوده است. اما نظر سنجی‌های اخیر نشان می‌دهد که ترامپ از پایگاه قابل توجهی در میان طبقه‌ی کارگران سفید برخوردار شده است. بنابر این دیگر نمی‌توان با قاطعیت از بهره بردن دموکرات‌ها از افزایش تعداد مشارکت کنندگان سخن گفت، گرچه ممکن است هنوز هم تا حدی به نفع دموکرات‌ها تمام شود.
روند نظر سنجی‌ها چگونه بوده است؟
روند نظرسنجی‌ها در سطح ملی تغییر محسوسی را در ده روز گذشته نشان نمی‌دهد و همچنان بایدن نسبت به ترامپ فاصله‌ی محسوس حدود ده درصدی دارد. این میزان فاصله از سوی بدبین‌ترین نظر سنجی‌ها حدود ۷ درصد و از سوی خوشبین‌ترین نظر سنجی‌ها حدود ۱۵ درصد اعلام شده است.
با توجه به داده‌های نظر سنجی‌ها اگر امروز دو شنبه (۱۹ اکتبر) انتخابات برگزار شود به نظر می‌رسد همچون ده روز قبل، بایدن برنده انتخابات با فاصله‌ی زیاد خواهد بود و نمی‌توان شانسی برای ترامپ قائل بود. به زبان دیگر بایدن بر اساس نظر سنجی‌ها در این تاریخ حدود ۸۷ درصد و ترامپ تنها ۱۳ درصد شانس برنده شدن خواهند داشت، مگر آن که تغییری روی دهد.
روند نظرسنجی‌ها در ایالت‌های کلیدی؟
در روند نظر سنجی‌های ایالت‌های کلیدی نیز تغییر معنی داری مشاهده نمی‌شود گرچه حدود یک درصد وضعیت ترامپ در فلوریدا بهبود یافته است و فاصله با بایدن به حدود ۴ درصد کاهش یافته است. اما در آریزونا و پنسیلوانیا و سایر ایالت‌های کلیدی تغییری به نفع ترامپ ایجاد نشده است. در انتخابات آمریکا نتیجه ده ایالت کلیدی تعیین کننده است و در میان آن‌ها سه ایالت فلوریدا و پنسلیوانیا و آریزونا نقش محوری تری داشته اند و معمولا رییس جمهور منتخب همواره کسی بوده است که رای این سه ایالت را داشته است.
احتمال تغییر نظر سنجی ها؟
به نظر نمی‌رسد روند فعلی نظر سنجی‌ها تا ۲۲ اکتبر (پنج شنبه اول آبان) یعنی زمان مناظره‌ی آخر تغییر مهمی داشته باشد و دنبال کنندگان روند آراء باید منتظر تغییرات احتمالی نظرسنجی‌ها در ده روز انتهایی انتخابات و پس از مناظره آخر باشند. این همان روندی است که در دوره پیشین انتخابات آمریکا نیز مشاهده شده است. تا این مرحله از انتخابات، اکثریت رای دهندگان حامی هر دو کمپین تصمیم خود را گرفته اند و کسانی که تاکنون تصمیم نگرفته اند طبیعتا تصمیم خود را به روز‌های آخر موکول کرده اند. این همان افرادی هستند که آراء ایشان تا حد زیادی در نتیجه ایالت‌های کلیدی که بیشترین آراء شناور را دارند تاثیر گذار خواهد بود.
وضعیت میزان رضایت و یا عدم رضایت از ترامپ؟
از دیدگاه نگارنده یک شاخص مهم انتخاباتی میزان رضایت و عدم رضایت از رییس جمهور است. در سا ل جاری میلادی با وجود برخی نوسانات، همواره میزان عدم رضایت از ترامپ بر میزان رضایت از ترامپ فزونی داشته است. بیشترین میزان رضایت از ترامپ مربوط به اواخر ماه مارس است که حدود ۴۷ درصد بوده است. در همان زمان میزان نارضایتی حدود ۵۰ درصد ارزیابی شده بود. اواخر سپتامبر وضعیت رضایت از ترامپ به ۴۵ درصد کاهش یافته و عدم رضایت از او حدود ۵۲ درصد بوده است. این روند در روز‌های اخیر ادامه پبدا کرده و تا حدی بدتر شده است، به گونه‌ای که در روز ۱۶ اکتبر (روز جمعه ۲۵ مهر) میزان رضایت از عملکرد ترامپ به حدود ۴۳ درصد رسید و در مقابل نارضایتی از عملکرد او از ۵۴ درصد عبور کرد.
مطالعه روند رضایت و عدم رضایت از عملکرد ترامپ در میان شهروندان آمریکایی تا حدی در ارزیابی دقت نظر سنجی‌های انتخاباتی و تحلیل آن‌ها مفید خواهد بود و انتظار می‌رود نظرسنجی‌ها با رضایت شغلی از ترامپ تا حدی همخوانی داشته باشد. مثلا اگر رضایت از ترامپ بالای ۵۰ درصد باشد انتظار می‌رود محبوبیت انتخاباتی او در نظرسنجی‌ها نیز در همین جهت باشد و بالعکس. در شرایط فعلی که رضایت از عملکرد ترامپ کمتر به حدود ۴۳ درصد و نارضایتی از عملکرد شغلی او به بالای ۵۴ درصد رسیده است چنانچه گفته شد، نظرسنجی‌ها از نظر میزان محبوبیت ترامپ در انتخابات نیز همین روند را تایید می‌کند.
وضعیت نهایی چه خواهد بود؟
چنانچه گفته شد، به نظر می‌رسد تعداد قابل توجهی از آراء شناور تصمیم نهایی خود را به مناظره‌ی آخر و روز‌های آخر موکول داشته اند. عملکرد هر یک از دو نامزد انتخاباتی در مناظره‌ی آخر و روز‌های پس از آن در نتیجه نهایی انتخابات بسیار تعیین کننده است. اگر ترامپ بتواند با فاصله‌ی زیاد از عهده‌ی مناظره‌ی آخر با بایدن بر آید و در روز‌های پس از آن نیز در جلب نظر رای دهندگان ایالت‌های کلیدی موفق عمل کند و در مقابل رقیبش نیز بسیار ضعیف در این دوره نشان دهد یا گرفتار رخداد غیر منتظره‌ای شود، آنگاه شانس یک پیروزی نزدیک با بایدن را خواهد داشت. در غیر این صورت بایدن را باید برنده انتخابات با فاصله‌ی زیاد یا نهایتا نزدیک دانست. یعنی فعلا برای ترامپ تنها احتمال پیروزی نزدیک و برای بایدن احتمال هر دو پیروزی بزرگ یا نزدیک متصور است.
وضعیت و تاثیر آراء پستی
تاکنون بیش از ۲۳ میلیون اقدام به ارائه‌ی آراء خود کرده اند که در نوع خوداز نظر تعداد بی نظیر است. طبق نظرسنجی‌ها از هر ۱۰ طرفدار ترامپ، هشت تن روز رای گیری رای خود رابه صندوق خواهد انداخت، اما این میزان برای طرفدران بایدن حدود ۵ تن در ده نفر است. از این روی بعید نیست در روز انتخابات، آراء بیشتری به نام ترامپ خوانده شود و روز‌های بعد آراء به نفع رقیب او تغییر کند. این همان نکته ایست که از چالش‌های انتخاباتی آمریکاست و اگر ترامپ در روزانتخابات اعلام پیروزی کند و در روز‌های بعد نتیجه به نفع او نباشد، برای حل و فصل آن پای دادگاه به میان کشیده خواهد شد. مگر آن که آرائی که در روز انتخابات خوانده می‌شود جایی برای اعتراض هیچ یک از ظرفین باقی نگذارد. گرچه ارزیابی‌ها بر آن است که در هر صورت ترامپ در صورت باخت معترض به نتیجه انتخابات خواهد بود.
سراب سرخ یا موج سرخ؟
روز‌های آتی بیش از آن که روز بایدن باشد، روز‌های ترامپ است. تاکنون تحولات انتخاباتی و فراز و فرود‌های انتخابتی چندان تحت تاثیر بایدن نبوده است. این ترامپ است که با عملکرد خود انتخابات را به رفراندومی برای خود تبدیل ساخته است. ترامپ در انتخابات قبلی اشتباهات کمی مرتکب شده بود و با خرید اطلاعات محرمانه ده‌ها میلیون عضو فیس بوک از طریق موسسه کمبریج بریتانیکا، توانسته بود کمپین خود را با علائق مخاطبانش تطبیق دهد. ظاهرا در این انتخبات بهره گیری سیاسی از داده‌های رسانه‌های اجتماعی منع شده است و این شاید از موارد بروز ضعف در کمپین ترامپ باشد. علاوه چنان که در نوشته پیشین عرض شد، به هر دلیل و شاید به دلیل نوع برخورد ترامپ با خبرنگاران و رسانه‌ها در ۴ سال گذشته، در این دوره رسانه‌های کلاسیک با ترامپ همراهی چندانی نشان نمی‌دهند و در رسانه‌های اجتماعی نیز موج‌های دور قبل این بار دیده نمی‌شود و دیدگاه‌های تقسیم شده است. او ۴ سال رییس جمهور بوده و از منظر بسیاری از کاربران رسانه‌های اجتماعی دیگر یک پوزوسیون نیست و مطلوبیت اپوزوسیون را که این رسانه‌ها به آن علاقمندند ندارد.
چنان که مشاهده شد، ترامپ در مناظره نخست، با خطای محاسباتی به جای یک رییس جمهور، در قالب یک اپوزوسیون ظاهر شد که چندان مقبول افکار عمومی قرار نگرفت، حال آن که این رویکرد برای انتخابات قبلی پذیرش داشت. او همچنین در لغو مناظره دوم، و در قرار گرفتن بر روی صندلی داغ، نتوانست موفقیت مهمی کسب کند و در این حال دو خطای انتخاباتی در حمایت از جریان افراطی راست و اعلام نپذیرفتن نتیجه در صورت باخت را مرتکب شده بود. این دو خطا حتی شاید دولت پنهان امریکا را نسبت به آینده امنیت ملی آمریکا حساس کرده باشد و آن‌ها را علیه ترامپ برانگیخته باشد. اما روز ۱۶ اکتبر (جمعه ۲۵ مهر) او خطای بزرگتری را مرتکب شد که ممکن است برای او بسیار گران‌تر تمام شود و آن بیان این نکته بود که اگر رای نیاورد آمریکا را ترک خواهد کرد. بعید است بیان این جمله تاثیر مثبتی در آراء شناور داشته باشد و بالعکس نگرانی جدی او را از نتیجه انتخابات در نزد حامیانش نشان می‌دهد، مگر آن که بتواند با تلاش خارق العاده در روز‌های آتی همه چیز را تحت الشعاع قرار دهد. با آن که ترامپ حملات شدیدی را متوجه بایدن کرده و حتی از ضرورت دستگیری او و فرزند و همسرش سخن به میان آورده و این روز‌ها خانم کاملیا هریس نیز به دلیل ابتلای نزدیکانش به کرونا در قرنطینه به سر می‌برد، تا این لحظه ترامپ عقب ماندگی‌ها را جبران نکرده و موج آبی محتمل‌تر است. آیا او خواهد توانست همچون انتخابات دوره‌ی قبل، از مناظره‌ی آخر و تلاش‌های انتخاباتی روز‌های پس از آن و یا با ماجراجویی یا تحولی در عرصه خارجی، انرژی جدیدی به کمپین خودش و فضای انتخاباتی امریکا تزریق کرده و موجی سرخ بیافریند؟ یا تنها او با سراب سرخ مواجه خواهد شد؟ این بار دشوار است، اما غیر ممکن نیست.
یادآوری: طبیعتا نتیجه انتخابات آمریکا، در منطقه‌ی خاورمیانه دنبال می‌شود و در ایران نیز از سوی ناظران مختلف تحلیل می‌شود. تاثیر انتخابات آمریکا بر ایران در صورت انتخاب احتمالی هر یک از دو نامزد انتخاباتی آمریکا، از موضوعاتی است که هدف این نوشتار پرداختن به آن نیست و باید در جای خود بررسی شود. هدف این نوشتار صرفا تبیینی از انتخابات آمریکا بر اساس برداشت نگارنده از داده‌های موسسات مختلف پژوهشی و نظر سنجی است.
