ماسوله همچنان در تب و سوز جهانی شدن

به گزارش «تابناک» به نقل از ایرنا، شهرک تاریخی ماسوله در سال ۲۰۰۷ در میراث تاریخی یونسکو موفق به ثبت موقت شد؛ در گذر سال ها مدیران آمدند و رفتند؛ کارشناسان بین المللی، ملی و استانی آمدند، بررسی ها کردند، موانع و مشکلات تکرار و باز تکرار شد؛ گزارش ها بستند، اما هنوز پرونده جهانی شدن ماسوله اندر خم یونسکو همچنان باقیست...

در این گذر، ثبت جهانی جنگل‌های هیرکانی (از بقایای جنگل های دوران سون زمین شناسی) که بخش عمده‌ای از آن در گیلان قرار دارد در تیرماه سال ۹۸ در چهلمین اجلاس کمیته میراث جهانی یونسکو در باکو پایتخت جمهوری آذربایجان اعلام شد و روستای قاسم آباد رودسر دومین اثری بود که ثبت جهانی آن در بهمن ماه ۹۸ به عنوان روستای جهانی چادرشب بافی از سوی شورای جهانی صنایع دستی ( World Crafts Council) برای گیلان رقم زده شد.

این روستا نخستین اثر از گیلان بود که بصورت مستقل در فهرست ثبت جهانی قرار گرفت؛ اگرچه ماسوله ای ها نیز چون باقی مردمان سرزمین خویش به این افتخارات بالنده اند اما در هراسند مبادا پرونده جهانی شدن شهرک تاریخی شان در پستوی یونسکو نهان بنشیند.

ماسوله پس از گذر از ۶۲ کیلومتر از رشت مرکز استان گیلان به سوی غرب پس از جاده باغ سپیدارها، فومن - شهر مجسمه ها - رودخانه های جاری بر پهنه سنگ های رنگین، بارش نرم باران بر شالیزارها و بوته های چای، دود هیزم از دودکش کلبه های چوبی، جاده ای سراسر رو به طراوت جنگل های وسیع با معماری پلکانی عسلی رنگ گِلی تا ارتفاع های بلند سبز با گلدان های شمعدانی که قرن ها رازدار پنجره های چوبی بوده اند؛ با لبخند عروسک های بافتنی اش از فراز هلهله آبشاری بلند در حالی نمایان می شود که دارای ۳۵۰ خانه تاریخی با قدمتی ۸۰۰ تا یک هزار ساله است؛ سال ۱۳۵۴ با شماره ۱۰۹۰ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید و فرآیند جهانی شدنش بیش از یک دهه است که آغاز شده است.

ماجرا از زمان مطرح شدن ثبت موقت ماسوله در یونسکو همچنان در هزار توی جهانی شدن در گذر است؛ مدیران بسیاری بر مسند مدیریت میراث فرهنگی گیلان آمدند و رفتند تا به ۹۹ و مدیریت مسعود حلاج پور مدیرکل کنونی میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گیلان رسید؛ بار دیگر خبر تشکیل کارگروهی برای رفع موانع ثبت جهانی شدن این شهرک تاریخی نظرها را به سمت ماسوله - ترجمان شکوه گردشگری گیلان – جلب کرد.

از آنجایی که بیشتر مباحث مطرح شده در این کارگروه حول محور تعامل اداره کل منابع طبیعی و میراث فرهنگی در رفع موانع، بویژه ساماندهی و حفاظت منظر فرهنگی ماسوله مبتنی بر حفاظت از محدوده سایت کهنه ماسوله و نیز راه دسترسی کمادول به ماسوله که گاه مورد تعدی و تعرض قرار گرفته بود، سِیر می کرد، ایرنا گیلان بار دیگر موضوع را از احمد نجیبی، مدیر پایگاه میراث فرهنگی ماسوله جویا شد.

نجیبی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا بیان کرد: "خوشبختانه؛ خبرهای خوشی در راهست" .

رنج ماسوله ای ها در تب جهانی شدن

اما مردم ماسوله چشمشان آب نمی خورد؛ چرا که ماسوله ای ها معتقدند برای جهانی شدن از نقد جان مایه می گذارند و مسئولان این رنج را در نمی یابند.

در میان کوچه راه های سنگ فرش باریک ماسوله، عطر زنجبیل، گل گاوزبان، نوای شعر و موسیقی پیرمرد ماسوله ای از لابه لای شمعدانی های پنجره های چوبین کهن ناخودآگاه چشمها را می بندد تا حظ مه آلود جنگل های مرتفع روبرو بیشتر در جانت بنشیند؛ لهجه های متعدد از گوشه گوشه ایران را می توان در پیچاپیچ بازار قدیمی ماسوله شنید که هر یک به نوعی از آنچه برایشان از فرهنگ گیلان و ماسوله بوی تازگی می دهد، سئوال می پرسند.

اما گروه ایرنا پس از گذر از آبشار، معماری پلکانی و خوش و بش با مادربزرگان عروسک باف ماسوله و جویا شدن حال و روز کرونا، جهانی شدن ماسوله را از مردمان ماسوله پی می گیرد که "روحی" یکی از اهالی نیک سخن ماسوله در گفت و گو با خبرنگار ایرنا می گوید: ریاضت بگذرد سختی سرآید اگر مسئولان با مردمان این سرزمین برای ثبت جهانی همگام شوند.

وی می گوید: اقلیم سرد ماسوله وهمینطور معماری کهن این شهرک تاریخی موجب می شود تا نیاز به گازکشی بیش از هر جای دیگری در آن احساس شود؛ اما ماسوله ای ها با مسئولان همگام شده اند و از این نعمت گذشته اند تا روند جهانی شدن تسهیل شود؛ اما باید در خصوص تامین انرژی این منطقه سرد تدابیری اندیشیده می شد تا مردم آزار نبینند.

وی ادامه داد: مردم ماسوله به فایده جهانی شدن در دراز مدت آگاهند و رنج بسیاری از تغییرات را در این مسیر پذیرفته اند اما نباید حداقل امکانات و آسایش از آنان سلب شود.

روحی ادامه می دهد: چندین سال پیش طرح در خواست کاهش تعرفه برق برای ماسوله ای ها نزدیک بود به سرانجام برسد که موضوع انرژی خورشیدی در بالادست مطرح شد و باز هم آبی ازین طرح برای مردم ماسوله گرم نشد و طرح به سرانجام نرسید و بار دیگر مردم این منطقه با جمع آوری طوماری ناچار به پیگیری به ثمر رساندن طرح پیشین - که همان کاهش قیمت تعرفه برق است - در میان ادارات شدند.

وی اظهار داشت : مردمان ماسوله در بازسازی خانه های خویش نیز بسیار محدود هستند تا به معماری ماسوله لطمه نخورد و همه این سختی ها را به جان می خرند تا از مزایای جهانی شدن بهره مند شوند اما هنوز گشایشی در این زمینه حاصل نشده است.

بوم آورد بودن از ویژگی های معماری بافت های تاریخی است؛ اهالی ماسوله نیز از دیرباز برای اندود دیوارهای بناهای شهر از مصالح بومی منطقه (گل رس آمیخته به کاه) بهره می گرفتند که ترکیبش رنگ زرد خاصی است که سیمای شهر را شکل می دهد.

زیبایی ماسوله آرام، جان می بخشد و ناآرامی مردم ماسوله در تلاطم جهانی شدن گره بر جان می نشاند و باز سخنان نجیبی، مدیر پایگاه میراث فرهنگی ماسوله را در ادامه اظهار امیدواری برای در پیش بودن خبر های خوش پی می گیریم.

یک گام نزدیکتر به ثبت جهانی

نجیبی می افزاید: برای ثبت جهانی می بایست در بعد کلان تصمیم گیری شود اما باید چالش هایی در استان در این رابطه از سر راه برداشته شود تا عزم ملی برای ثبت جزم شود.

وی اظهار داشت: تعیین تکلیف کابل های برق و مخابرات، فاضلاب، آزادسازی ساختمان های دولتی ساخته شده در اطراف ماسوله و بسیاری مسائل داخلی این شهرک تاریخی موانعی است که باید مرتفع شوند.

وی ادامه داد: مسئولان استانی در سطح کلان ممکن است نگران ایجاد فشار بر مردم باشند اما می دانیم این کار موجب ارزش افزوده برای آنان است؛ در واقع ممکن است در راه ثبت جهانی ماسوله منافع بلند مدت و کوتاه مدت مردم در تعارض با هم قرار بگیرد و در این ارزیابی مسئولان به نتیجه نرسیدند که منافع بلند مدت را ترجیح دهند یا کوتاه مدت را اما به نظر می رسد الان به ثبت جهانی نزدیک هستیم و امیدواریم همین امسال پرونده ماسوله ارسال شود.
به هر روی ماسوله کهن است و هرگز کهنه نمی شود؛ شهرک تاریخی ماسوله ترجمان شکوه گردشگری گیلان امروز در هراس است که مبادا پرونده جهانی شدنش در پستوی یونسکو نهان بنشیند و کارشناسان و متخصصان بر این اعتقادند که مقوله جهانی شدن ماسوله که سال هاست در کش و قوس می لولد تنها به اهتمام مسئولان و البته در لفافه تاکید کردند به قدرت و جسارت مسئولان استانی شتابناک خواهد شد.

ماسوله با معماری پلکانی عسلی رنگ گلین تا ارتفاع های بلند، سبز با گلدان های شمعدانی که قرن ها رازدار پنجره های چوبی بوده اند هلهله آبشاری را به تماشا نشسته است که رودخانه اش آئینه لبخند عروسک های بافتنی همیشه شاد ماسوله است و کاش! این لبخند آرام عروسک های بافتنی پر اصالت ماسوله پس از به ثمر نشستن پروسه جهانی شدن بر لبان مردمان ماسوله تسری یابد تا شاید ذره ای از رنجی که در این مسیر را متحمل هستند، آرام یابد.