به گزارش «تابناک» به نقل از پایگاه اطلاع‌رسانی KHAMENEI.IR، در گفت‌وگوهای این نشست، شروط ایران برای بازگشت طرفین به تعهدات خود در برجام پس از لغو عملی همه‌ی تحریم‌ها از سوی آمریکا و راستی‌آزمایی طرف ایرانی، بررسی می‌شود. جمهوری اسلامی ایران که پس از نقض تعهدات برجامی از سوی سه کشور اروپایی و خروج آمریکا از برجام، مطابق بندهای ۲۶ و ۳۶ برجام اقدام به کاهش تعهدات خود کرده بود، در این گفت‌وگوها تأکید دارد تا لغو عملی همه‌ی تحریم‌ها و انجام راستی‌آزمایی، به تعهدات سابق بازنخواهد گشت.
کاظم غریب‌آبادی، سفیر و نماینده‌ی جمهوری اسلامی ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و از اعضای هیئت مذاکره‌کننده‌ی جمهوری اسلامی -که در مذاکرات وین حضور دارد- آخرین مواضع و مذاکرات جمهوری اسلامی ایران را تشریح کرده است.
* خلاصه‌ی حرف و موضع جمهوری اسلامی در قبال بازگشت آمریکا به برجام چیست؟
خلاصه‌ی حرف و موضع جمهوری اسلامی ایران در قبال بازگشت آمریکا به برجام این است که این جمهوری اسلامی ایران نبود که تعهداتش تحت برجام را نقض کرده باشد؛ ایران نه‌تنها به تمامی تعهداتش تحت برجام پایبند بود، بلکه این آمریکا بود که تعهداتش را نقض کرد و سیاست خصمانه‌ای را علیه ملت ایران در پیش گرفت؛ چنانچه آمریکایی‌ها قصد بازگشت به برجام را دارند، باید تمامی تحریم‌ها را به‌صورت عملی لغو کنند به‌گونه‌ای که جمهوری اسلامی ایران بتواند آن‌ها را راستی‌آزمایی کند. درواقع رفع تحریم روی کاغذ آن هم به‌صورت صوری برای ما مطرح نیست، بلکه مشاهده‌ی اثرات عملی رفع تحریم‌ها، بسیار اساسی و کلیدی است. تنها در این صورت است که جمهوری اسلامی ایران آمادگی دارد به تعهدات خودش تحت برجام بازگردد.
*دقیقاً در چه صورتی به تعهدات برجامی بازمی‌گردیم؟
جمهوری اسلامی ایران تنها در صورتی آمادگی دارد که به تعهدات برجامی‌اش بازگردد که اولاً، آمریکا تمامی تحریم‌ها را به‌صورت عملی، نه از روی کاغذ بردارد، ثانیاً، جمهوری اسلامی ایران لغو تحریم‌ها و آثار لغو تحریم‌ها را راستی‌آزمایی کند.
*منظورمان از رفع تحریم، کدام تحریم‌هاست؟ تحریم‌هایی که ترامپ وضع کرد یا تحریم‌هایی که در برجام بود؟
تحریم‌هایی که باید برداشته شود، کاملاً مشخص است. اولاً، تمامی تحریم‌هایی که برابر برجام لغو شد، ولی دولت آمریکا مجدداً آن‌ها را اعمال کرد، باید لغو شود. ثانیاً، دولت ترامپ برخی تحریم‌های جدیدی را علاوه بر تحریم‌هایی که تحت برجام لغو شده بود، وضع کرد. این تحریم‌ها هم باید لغو شود. ثالثاً، تحریم‌هایی هست که به بهانه‌های غیرهسته‌ای وضع شد. این تحریم‌ها هم باید به‌صورت کامل رفع شود.
این موضوع به‌صورت شفاف در گفت‌وگوها از جمله در کمیسیون مشترک برجام از سوی جمهوری اسلامی ایران اعلام‌شده که باید تمامی این تحریم‌ها لغو شود.
*اگر رئیس‌جمهور آمریکا فرمان لغو تحریم‌ها را امضاء کند، آیا ممکن است در عمل هم لغو شود؟ در چه صورتی می‌توان از لغوشدن تحریم‌های نفتی و بانکی مطمئن شد؟
برای ما هم این‌گونه نیست که مثلاً رئیس‌جمهور آمریکا برخی فرمان‌های اجرایی را برای لغو تحریم‌ها امضاء کند تا این اطمینان برای ما حاصل شود که تحریم‌ها واقعاً رفع شده‌اند. تحریم‌ها نه روی کاغذ، بلکه باید به‌صورت عملی لغو شود. به همین دلیل است که رهبر انقلاب نیز بحث راستی‌آزمایی لغو تحریم‌ها را مطرح کردند و تبدیل به سیاست جمهوری اسلامی ایران شد و در گفت‌وگوهای مختلف هم منعکس‌شده و مورد تأکید قرارگرفته و پیگیری می‌شود.
امّا مفهوم راستی‌آزمایی این است که مثلاً جمهوری اسلامی باید در حوزه‌ی فروش نفت بتواند قراردادهای نفتی‌اش را منعقد و نفتش را صادر کند و منابع مالی درآمدش را از طریق کانال‌های بانکی به داخل منتقل کند و یا مصارف دیگری را برای آن در نظر بگیرد. یا در حوزه‌ی بانکی بتواند تراکنش‌های مالی‌اش را از کانال‌های مالی مختلف انجام بدهد. تنها در این صورت است که می‌توان اطمینان حاصل کرد که لغو تحریم‌ها دارای اثرات عملی است.
*با توجه به اینکه رفع عملی تحریم‌ها زمان‌بر خواهد بود، ولی بازگشت به تعهدات برجامی در کوتاه‌مدت اتفاق می‌افتد. پس، هم‌زمانی اقدام ایران و آمریکا به‌معنی پیش‌دستی ماست، ولی ممکن است آمریکا دوباره خلف وعده کند. با توجه به این مسئله چه تدبیری باید در نظر گرفت که اجازه‌ی خلف وعده‌ی دوباره به آمریکا ندهیم؟
در مورد اتخاذ برخی تدابیر برای جلوگیری از احتمال خلف وعده‌ی آمریکا هم همان‌گونه که سیاست جمهوری اسلامی ایران است، اولاً، باید آمریکا تمامی تحریم‌ها را لغو کند و بعد از راستی‌آزمایی، جمهوری اسلامی ایران به تعهدات برجامی خودش بازخواهد گشت. ثانیاً، اگر آمریکا بخواهد مدتی بعد از بازگشت به برجام خلف وعده‌ای هم داشته باشد، این موضوعی است که الآن در گفت‌وگوها طرح‌شده و در حال بررسی است که باید چه اقداماتی در حوزه‌ی تعهدات فنی ایران انجام شود و چگونه این تعهدات انجام شود که اگر احتمالاً یکی از طرف‌ها خلف وعده‌ای داشت و یا متعاقباً و بعداً به تعهداتش عمل نکرد، این‌گونه نباشد که فقط جمهوری اسلامی ایران از قبل به تعهداتش عمل کرده باشد. این موضوعی است که کاملاً تحت بررسی‌های فنی است و گزینه‌های مختلفی هم مطرح شده است.
*عده‌ای موضوع اقدام گام‌به‌گام را مطرح کرده‌اند. آیا در مورد این راه‌حل هم بحثی شده است؟
موضوع گام‌به‌گام به‌هیچ‌وجه در گفت‌وگوها و مذاکرات مدنظر نیست و مطرح هم نشده است. آنچه که از سوی جمهوری اسلامی ایران برای دستورکار گفت‌وگوها مطرح‌شده و از سوی کمیسیون مشترک برجام در حال پیگیری است، بازگشت تمامی طرف‌ها همچنین آمریکا به‌صورت کامل و مؤثر به تعهدات برجامی خودشان است؛ یعنی همان هدف نهایی که در توافق هسته‌ای درج‌شده مدنظر است، نه اینکه اقدامات گام‌به‌گام مورد بحث، بررسی و تفاهم قرار بگیرد.
*می‌دانیم که دشمنی آمریکا با ما خیلی گسترده‌تر از مسئله‌ی هسته‌ای است. همچنین تنها سلاح آمریکا علیه ما هم تحریم است. به نظر شما آمریکا این سلاح را زمین خواهد گذاشت؟
ما هیچ اعتمادی به آمریکا نداریم و هرگونه ترتیباتی با درنظرداشتن این اصل صورت می‌گیرد. اوّلاً، آمریکا همواره از ابزار تحریم برای حصول و اهداف سیاست خارجی خود نه‌تنها علیه جمهوری اسلامی ایران، بلکه علیه طیف وسیعی از کشورها -بیش از ۳۵ کشور- استفاده کرده و می‌کند. طبیعتاً، این سیاست کاملاً مغایر با حقوق بین‌الملل و منشور ملل متحد است.
ثانیاً، سیاست فشار حداکثری که در اثر اعمال تحریم‌ها از سوی آمریکا علیه جمهوری اسلامی ایران در پیش گرفته شد، سیاستی کاملاً شکست‌خورده است. خود آمریکایی‌ها هم به‌صراحت اذعان کردند که این سیاست موفق نبوده است؛ حتی در سطح وسیع‌تر هم کارشناسان برجسته‌ی بین‌المللی عمدتاً اذعان کرده‌اند که تحریم‌ها نه‌تنها علیه ایران، بلکه به‌صورت کلی تحریم‌های یک‌جانبه‌ی آمریکا علیه بسیاری از کشورها قرین با موفقیت نبوده و آمریکا ضرورتاً به اهدافش دست پیدا نکرده است.
ثالثاً، ما هم باید تلاش‌های وافری را انجام بدهیم تا بتوانیم این ابزار را از دست آمریکا بگیریم. یک راه مهم آن همان فرمایش رهبر انقلاب مبنی بر خنثی‌سازی تحریم‌ها، تقویت ظرفیت‌های اقتصادی و اتکای به ظرفیت‌های داخلی است. البته، در حوزه‌ی رفع تحریم تلاش‌های دیپلماتیک صورت خواهد گرفت، ولی در حوزه‌ی خنثی‌سازی تحریم هم باید سرمایه‌گذاری بسیار عظیمی انجام شود؛ در این صورت آمریکا دیگر نمی‌تواند به تحریم‌ها به‌عنوان ابزار فشار علیه ایران امیدی داشته باشد.
