مدیریت تورم تا چه حد می تواند به بهبود اقتصاد کمک کند؟

برقراری تعادل در همه جنبه‌های زندگی اهمیت دارد. دولت‌ها تلاش می‌کنند تا با مدیریت تورم از افزایش سریع قیمت ها جلوگیری کنند. آن‌ها این کار را با کنترل میزان پول در گردش اقتصاد یا به‌اصطلاح نقدینگی جامعه انجام می‌دهند. درصورتی‌که دولت اسکناس اضافی چاپ کند، قیمت ها بالا می‌روند و تورم به وجود می‌آید. از سویی دیگر، چنانچه دولت چاپ اسکناس را متوقف کند، قیمت ها شروع به کاهش می‌کنند و نرخ تورم نیز پایین می‌آید. در ایران بانک مرکزی وظیفه مهم  مدیریت تورم و عرضه اسکناس و نقدینگی را به عهده دارد و با کاهش یا افزایش عرضه پول، میزان نقدینگی و میزان تورم در اقتصاد را کنترل می‌کند؛ اما سؤال اصلی این است که مقدار متعادل چاپ اسکناس توسط بانک مرکزی چقدر است؟ و چرا افزایش یا کاهش عرضه پول موجب تغییرات نرخ تورم می‌شود؟

اساساً ارزش پول بر مبنای رابطه عرضه و تقاضا مشخص می‌شود.

• عرضه پول توسط دولت و بانک مرکزی کنترل می‌شود و این دو می‌توانند هر زمان که خواستند با انتشار اسکناس جدید، عرضه پول را افزایش دهند.
• تقاضای بیشتر برای پول ناشی از بی‌ارزش بودن آن پول است. به این معنا که هرچقدر تقاضا برای پول افزایش یابد، پس سطح عمومی قیمت ها نیز بیشتر می‌شود و شما برای خرید هر محصولی باید پول بیشتری بپردازید.

بنابراین تقاضای پول نقش مهمی در تورم ایفا نمی‌کند. بلکه این عرضه پول توسط بانک مرکزی است که باعث ایجاد تورم، کم شدن ارزش پول و افزایش تقاضا برای پول می‌شود و به این صورت یک فرآیند معیوب و مخرب در اقتصاد شکل می‌گیرد. در واقع اصلاح این فرآیند مخرب نیز مقدمه مدیریت تورم است.

اما چرا اصلاً باید تورم وجود داشته باشد؟ مگر تنها کاربرد تورم گرانی و افزایش قیمت ها نیست؟

در یک اقتصاد سالم، تقاضا برای پول در طول زمان اندکی افزایش خواهد داشت. چراکه در یک اقتصاد رو به رشد، هرروز کالاهای بیشتری تولید می‌شود و مشتریان پول بیشتری را تقاضا می‌کنند تا بتوانند کالاهای تولیدشده را بخرند. در چنین شرایطی دولت‌ها می‌توانند عکس‌العمل متفاوتی را از خود نشان دهند. در ادامه سه سناریو احتمالی را شرح می‌دهیم:

• درصورتی‌که دولت عرضه پول را به‌اندازه رشد نرخ تقاضای پول افزایش دهد، قیمت ها تغییری نخواهند کرد. به‌عبارت‌دیگر، چنانچه عرضه و تقاضای پول با یک نرخ مساوی رشد کنند، ارزش نسبی پول تغییری نخواهد کرد.
• درصورتی‌که نرخ عرضه پول رشد بیشتری نسبت به نرخ تقاضای پول داشته باشد، تورم به وجود می‌آید. چراکه اضافه‌تر از میزان موردنیاز، پول برای خرید کالاها و محصولات وجود دارد و لذا ارزش هر واحد پول در مقابل هر واحد کالا کم می‌شود و پول ملی ارزش خود را نسبت به قبل از دست می‌دهد.
• درصورتی‌که دولت عرضه پول را کمتر از میزان رشد تقاضای پول افزایش دهد، قیمت ها کاهش خواهد یافت. چراکه پول موجود برای خرید همه کالاهای تولیدی کافی نیست و لذا قیمت کالاها باید کاهش پیدا کنند. به عبارتی در چنین شرایطی ارزش پول ملی افزایش خواهد یافت و خرید کالاها و خدمات موجود به پول کمتری نیاز خواهد داشت.

بنابراین و با در نظر گرفتن شرایط فوق، اندکی تورم می‌تواند پیامدهای خوبی برای اقتصاد داشته باشد. اگر افراد بیشتری استخدام شوند و پول دربیاورند (به‌وضوح اتفاقی خوب است)، ازآنجایی‌که آن‌ها پول بیشتری برای خرج کردن دارند، تقاضا برای کالاهای خوب بالا می‌رود. همان‌گونه که در جلسات قبل آموخته‌ایم، افزایش تقاضا منجر به افزایش قیمت ها می‌شود و تورمی که پس از طی نمودن این مسیر ایجاد می‌شود بسیار مناسب است.

منبع:  مدیرمالی