پیش‌بینی افزایش صادرات ۲۲۰ میلیارد دلاری ترکیه پس از سقوط لیر/ فرصتی مشابه سال ۹۷ برای ایران که از دست رفت!

این روزها سقوط ارزش پول ملی ترکیه، یکی از خبرهای مهم رسانه ها شده است. دلیل این سقوط چه بوده است؟ این سقوط ارزش پول ملی آیا برای اقتصاد ایران، تهدید محسوب می شود؟

به گزارش تابناک اقتصادی، برای اینکه ماجرای سقوط ارزش پول ملی ترکیه بیشتر لمس شود، بهتر است به اسفندماه سال گذشته بازگردیم؛ زمانی که قیمت هر دلار آمریکا، حدود ۷ لیر ترکیه بود؛ ولی این نسبت هم اکنون چگونه است؟ در حال حاضر قیمت هر دلار آمریکا حدود ۱۶ لیر ترکیه است؛ این یعنی ارزش پول ملی ترکیه در کمتر از یک سال بیش از ۱۰۰ درصد اُفت داشته است!

روند اُفت ارزش پول ملی ترکیه از مهرماه سال جاری با شیب بیشتری دنبال شد. در مهر ماه سال جاری، قیمت هر دلار آمریکا حدود ۸.۶ لیر ترکیه بود؛ اما چرا این اتفاق برای اقتصاد ترکیه افتاده است؟

بدهی خارجی ۴۴۶ میلیارد دلاری ترکیه

حجم بدهی عظیم خارجی ترکیه، یکی از معضلات اساسی اقتصاد این کشور بوده است. مجموع بدهی خارجی ترکیه هم اکنون ۴۴۶ میلیارد دلار است و این رقم در سال ۲۰۱۸ به رقم بی سابقه ۴۷۰ میلیارد دلار رسیده بود. همان گونه که ملاحظه می‌گردد، در سه سال گذشته، رقم بدهی خارجی ترکیه تغییر چندانی نداشته است. دولت ترکیه برای پرداخت این بدهی خود نیاز به دلار دارد و همین تقاضا برای دلار و در نتیجه قیمت آن را افزایش خواهد داد.

برای اینکه بدانیم رقم بدهی خارجی دولت ترکیه چقدر زیاد است، باید گفت، بدهی خارجی ایران هم اکنون حدود ۹ میلیارد دلار است.

اُفت ارزش پول ملی با کاهش نرخ بهره

ماجرا از برنامه اقتصادی جدید رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه آغاز شد. وی صادرات و وام دهی را در اولویت برنامه اقتصادی خود قرار داد و از این روی، بر خلاف نظر بسیاری از کارشناسان و اقتصاددانان وی با فشار بر بانک مرکزی این کشور، خواستار کاهش نرخ بهره بانک‌ها شد.

بد نیست بدانیم که دولت ترکیه از ماه سپتامبر تا همین پنجشنبه هفته گذشته، ۵ درصد از نرخ بهره کاسته و این نرخ را از ۱۹ درصد به ۱۴ درصد کاهش داده است. این کاهش در حالی انجام شده که نرخ تورم در این کشور به بیش از ۲۱ درصد رسیده و با احتساب این نرخ تورم هم اکنون نرخ بهره حقیقی در ترکیه در محدوده منفی است.

این کاهش‌های پیاپی نرخ بهره باعث جهش‌های شدیدی در نرخ دلار و اُفت ارزش پول ملی ترکیه شده است.

اردوغان با چه هدفی نرخ بهره را کاهش می‌دهد؟

همان گونه که در بالا اشاره شد، برنامه اقتصادی دولت ترکیه بر پایه رشد صادرات و وام دهی بنا شده است. اردوغان به دنبال جذب بازار خاورمیانه و اروپاست!

اردوغان در جلسه هیات دولت با پذیرش این نکته که سیاست‌های وی باعث افزایش تورم در این کشور می‌شود، گفت: قدرت رقابتی نهفته در نرخ برابری لیر به افزایش سرمایه‌گذاری، تولید، و اشتغال منجر خواهد شد. مشکلات فعلی ترکیه یک نبرد اقتصادی رهایی‌بخش است و قول داد که با کمک خدا و حمایت مردم با پیروزی آن را پشت سر خواهیم گذاشت.

این تصمیمات اردوغان چه تاثیری بر اقتصاد ایران خواهد داشت؟

محمد لاهوتی، رئیس کنفدراسیون صادرات طی مصاحبه‌ای در مورخه ۲۸ آذر ماه سال جاری در مورد تاثیر کاهش ارزش پول ملی ترکیه بر صادرات ایران اظهار کرد: یکی از رقبای سرسخت ما در بازار‌های صادراتی به خصوص عراق و افغانستان و حوزه کشور‌های CIS به استثنای ارمنستان، کشور ترکیه است. با توجه به سرمایه‌گذاری‌های گسترده‌ای که در بخش صنعتی ترکیه و لجستیک این کشور وجود دارد و همچنین صادرات کالا‌های نهایی این کشور همیشه در بازار‌ها، رقیب صادرکنندگان ایرانی بوده و در بعضی موارد توانسته بازار‌ها را تحت تاثیر خود قرار دهد.

وی افزود: با توجه به اینکه اصولا سیاست کشور ترکیه، سیاست صادرات محور بوده و زیرساخت‌های لازم در حوزه‌های بانکی، حمل و نقل، ارتباطات بین‌المللی، بسته‌بندی و ... در این کشور با ایران متفاوت است، قطعا کاهش ارزش پول ملی ترکیه به افزایش صادرات این کشور کمک خواهد کرد. از آنجا که صادرکنندگان در ترکیه مورد حمایت ویژه قرار دارند، تاثیر کاهش ارزش پول ملی دوچندان خواهد بود و قطعا می‌تواند در بازار‌های مهم ما مثل عراق، روسیه و کشور‌های حوزه CIS صادرات ما را تحت تاثیر قرار دهد.

فرصتی که استفاده نکردیم، ولی ترکیه استفاده کرد

رئیس اتاق بازرگانی تهران با اشاره به تضعیف ارزش لیر ترکیه در ماه‌های اخیر گفت: هرچند این امر ناشی از سیاست‌های پولی نادرست بوده، ترکیه توانست از این موقعیت برای رشد صادرات خود استفاده کند؛ برای نمونه در ماه اکتبر ۲۰۲۱ صادرات ترکیه ۲۰ درصد افزایش و در ماه‌های سپتامبر و اکتبر، هر ماه صادرات این کشور ۲۱ میلیارد دلار بود که پیش‌بینی می‌شود تا پایان سال به ۲۲۰ میلیارد دلار برسد.

خوانساری گفت: این در حالی است که در سال ۹۷ همزمان با افزایش جهشی قیمت دلار در کشور، دولت به جای حمایت از صادرات و رفع موانع با یک نگرش بدبینانه و تنگ نظرانه، موجب شد از این فرصت استفاده نکنیم و صادرات کشور حتی کاهش یابد.

بر اساس این گزارش، از سوی دیگر با سقوط ارزش لیر، حوزه گردشگری ترکیه قطعا فعال‌تر از گذشته خواهد شد. از آنجا که همواره ترکیه یکی از مقاصد گردشگری ایرانیان بوده است، حالا با سقوط ارزش لیر این مقصد جذاب تر از گذشته نیز شده است.

مسئول فروش تور یک آژانس مسافربری طی مصاحبه‌ای اظهار داشته است: هزینه رفت و برگشت از تهران به وان، زمینی و با ون، ۶۵۰ هزار تومان است. برای سه شب اقامت در هتل هم ۷۰۰ هزار تومان باید پرداخت کنید. سه شب اقامت و حدود ۲ روز هم برای رفت و برگشت اختصاص می‌دهیم.

مسئول تور یک آژانس مسافرتی دیگر نیز گفت: برای شب یلدا تور زمینی دو شب و سه روز اقامت در وان ترکیه با هتل سه ستاره، حدود یک میلیون تومان می‌شود. حرکت برای این تور از خوی در آذربایجان غربی صورت می‌گیرد. اگر هم مبدا حرکت مسافران از تهران باشد هزینه این تور به یک میلیون و ۴۰۰ هزار تومان می‌رسد؛ این هزینه‌ها را حالا با هزینه سفر به کیش مقایسه کنید!

گفتنی است، هزینه سفر به کیش برای دو شب اقامت و هتل سه ستاره با هزینه رفت و برگشت، سه میلیون و ۴۰۰ هزار تومان می‌شود.

همچنین ایرانیان در سال‌های اخیر پای ثابت خرید خانه در ترکیه بوده اند. این سقوط ارزش پول ترکیه خرید خانه‌ها در این کشور را با رشد رو به رو خواهد کرد! به نوشته رویترز، داده‌های موسسه آمار ترکیه نشان می‌دهد که با سقوط لیر، فروش خانه‌های ترکیه به خارجی‌ها در ماه نوامبر نزدیک به ۵۰ درصد افزایش یافته است.