محسن پیرهادی رئیس فراکسیون مدیریت شهری مجلس در خصوص جزییات طرح مجلس برای تغییر شیوه انتخاب شهرداران، گفت: نگاه مجلس به اصلاح قانون شوراها و انتخابات شهرداران جدی بوده و قرار است شیوه انتخاب در شهرهای بالای 200 هزار نفر جمعیت تغییر کند.
متن گفت‌وگو با نماینده مردم تهران، ری، شمیرانات، اسلامشهر و پردیس در مجلس شورای اسلامی به شرح زیر است:
گزینه‌های شهرداری قبل از برگزاری انتخابات شوراها مشخص می شوند
ترکیب هیات‌های اجرایی انتخاب شهرداران چه تغییری می کنند؟ در حال حاضر شورای شهر شهردار را انتخاب می کند آیا با انجام این طرح شورا تضعیف نمی شود؟
در مجلس یازدهم به دنبال بسترسازی برای دورکردن سیاسیون ازعرصه مدیریت شهری و واگذاری شهرها به متخصصان شهری هستیم، بررسی طرحی در کارگروه ویژه کمیسیون شوراها نهایی شده است و بر اساس آن الگوی انتخاب شهرداران کلانشهرها تغییر خواهد کرد و گزینه‌های شهرداری قبل از انتخابات شوراها به صورت رسمی اعلام داوطلبی و ثبت نام خواهند کرد.
نگاه مجلس به اصلاح قانون شوراها و انتخابات شهرداران جدی است و در این زمینه دو دیدگاه در مجلس وجود دارد، در صورتی که نگاه مجلس با طرح مردمی‌سازی حکمرانی موافق باشد، بحث اصلاح قانون شوراها و انتخاب شهرداران را در لوای این طرح بررسی خواهیم کرد، اگر این طرح رای موافق مجلس را به دست نیاورد، طرح اصلاح قانون انتخابات شوراها و شهرداران به صورت مستقل در نوبت بررسی مجلس قرار خواهد گرفت.
همزمان با انتخابات شوراها، شهرداران برخی شهرها نیز توسط مردم انتخاب شوند
درباره جزییات «طرح اصلاح قانون انتخابات شوراها و شهرداری‌ها» توضیح دهید و اینکه ایده انتخاب شهرداران با رای مردم از کجا آمد؟
بحث انتخاب شهرداران کلانشهرها با رای مستقیم مردم، جزیی از طرح "مردمی‌سازی حکمرانی" است. در بخشی از این طرح آمده است که همزمان با انتخابات شوراها، شهرداران برخی شهرها نیز توسط مردم انتخاب شوند. در این طرح انتخاب شهرداران با رای مستقیم مردم به شهرداران مراکز استانها و شهرهای دارای دویست هزار نفر جمعیت و بالاتر برای یک دوره 4 ساله در نظر گرفته شده، البته مخالفین و منتقدین زیادی دارد و بنده هم در حال حاضر شرایط اجرای این الگو را مناسب نمی‌دانم و باید در گام اول مشارکت مردم در انتخاب شهردار را با واسطه شورا انجام داد که در ادامه گفتگو عرض خواهم کرد و روند انتخاب در دیگر شهرها به روند مرسوم فعلی است.
این طرح همان طرح جامع مدیریت شهری است؟
طرح "مردمی‌سازی حکمرانی"، همان طرح "جامع مدیریت شهری" است که قریب به 18 ماه پیش از سوی جمعی از نمایندگان تدوین شده بود و به زودی در نوبت بررسی صحن علنی مجلس قرار خواهد گرفت، طرحی جامع با بیش از 200 ماده واحده است که چون روند بررسی آن طولانی خواهد شد طراحان طرح به دنبال این هستند (که در صورت تصویب کلیات طرح )، جزییات طرح را به صورت دوشوری یا براساس اصل 85 در کمیسیون تخصصی دنبال کنند.
آیا نمایندگان با این طرح موافق هستند؟
ایده انتخاب شهردار با رای مستقیم مردم هنوز در مجلس محل نقد و بررسی قرار دارد. این طرح به بحث مدیریت شهری ورود داشته و به حوزه وظایف استانداران، فرمانداران، شهرداران و... توجه دارد، طرح "مردمی‌سازی حکمرانی" البته مخالفینی دارد که معتقدند این طرح حوزه اختیارات فرمانداران و استانداران را تضعیف کرده، در بحث انتخاب شهرداران هم، ایده انتخاب شهردار با رای مستقیم مردم را پیشنهاد کرده که هنوز در مجلس محل نقد و بررسی قرار دارد، چرا که کمیسیون شوراها به عنوان کمیسیون تخصصی هم درباره قابلیت اجرایی شدن و تاثیرش بر عملکرد شوراهای شهر و روستا نقطه نظرات جدی ای را مطرح کرده است.
به نظر شما این طرح در مجلس رای می آورد؟
عزم مجلس برای اصلاح قانون انتخابات شوراها و ارتقای نقش و اثرگذاری مردم در انتخاب شهرداران به ویژه شهرداران کلانشهرها جدی است، در صورتی که نگاه اکثریت مجلس به طرح مردمی‌سازی حکمرانی موافق باشد و بستر برای بررسی این طرح فراهم شود، نقطه نظرات تخصصی مجلس در حوزه مدیریت شهری و به صورت مشخص کمیسیون شوراها و امور داخلی به عنوان کمیسیون تخصصی در قالب این طرح - البته با انجام اصلاحات و پیشنهادی که در کمیته تخصصی اصلاح قانون انتخابات شوراها انجام داده‌ایم - پیگیری خواهد شد.
طرح "مردمی‌سازی حکمرانی" در حالی به بحث انتخاب شهرداران و تغییر الگوی انتخاب شهرداران ورود کرده که توامان در کمیسیون شوراها و امور داخلی مجلس در قالب طرح "اصلاح موادی از قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی کشور و انتخاب شهرداران" ایده جدیدی برای انتخاب شهرداران مطرح شده است.
بررسی طرح اصلاح قانون انتخابات شوراها از دوسال پیش در کارگروه ویژه در کمیسیون شوراها
در صورتی که این طرح و مباحث مطرح شده در آن مورد، حمایت اکثریت مجلس قرار نگیرد و به دلیل انتقاداتی که به آن وارد است، از دستورکار مجلس خارج شود، طرح اصلاح قانون انتخابات شوراها که از دوسال پیش در کارگروه ویژه در کمیسیون شوراها بررسی شده به صورت مستقل در دستور کار مجلس قرار خواهد گرفت.
گزینه‌های شهرداری قبل از انتخابات شوراها مشخص می‌شوند
در قالب اصلاح قانون انتخابات شوراها، مدل جدیدی را برای انتخاب شهرداران مطرح کرده‌ام که هم سبب ارتقای مشارکت عمومی مردم در انتخاب شهردار می شود و هم نقش شورای شهر در انتخاب شهردار را حفظ می‌کند، بر این اساس انتخاب شهردار به پیش از زمان انتخابات اعضای شورای شهر و روستا بازمی‌گردد و داوطلبان شهرداری کلانشهرها چند ماه قبل از آغاز ثبت‌نام داوطلبان انتخاب شوراها به صورت رسمی اعلام کاندیداتوری خواهند کرد و بعد از تایید آنها از سوی مراجع ذیربط گزینه رسمی شهرداری محسوب خواهند کرد، پس از آن داوطلبان انتخابات شورا سه گزینه را به ترتیب اولویت از میان مصادیق تعیین می‌کنند به تعبیری دیگر داوطلبان شورای شهر و روستا باید پیش از انتخابات اعلام کنند در صورتی که رأی از مردم بدست آوردند شهردار آینده کدام فرد است.
انتخاب شهردار توسط گروهی که بیشترین کرسی را در شورا دارد
یکی از مهمترین وظایف شوراها انتخاب شهردار است با این کار نظر اعضای شورا لحاظ می شود یا خیر؟
این مدل روشی است که در بسیاری از شهرها از جمله سیدنی، استرالیا اجرایی شده است، در این طرح پیش‌بینی کرده‌ایم که در صورتی که اعضای شورای شهر با یکدیگر هم‌نظر نباشند شهردار توسط گروهی انتخاب خواهد شد که بیشترین کرسی را در شورا به خود اختصاص داده باشد. حتی در شرایطی که آرا بین اعضای شورا مساوی بود و برای نمونه پنج نفر از اعضای شورا روی یک گزینه و پنج نفر از اعضای دیگر روی گزینه دیگری اتفاق‌نظر داشتند به آرای مردمی مراجعه می‌شود که آرای کدام گروه بیشتر است و شهردار بر این اساس انتخاب شود.
در صورتی که دو یا چند گزینه تصدی سمت شهردار، دارای آرای برابر باشند تکلیف چیست؟
همچنین اگر پس از شمارش اولویت‌های اول اعضای شورای شهر، در صورتی که دو یا چند گزینه تصدی سمت شهردار، دارای آرای برابر باشند، مجموع آرایی که در انتخابات، مردم به اعضای شورای شهر داده‌اند تعیین‌کننده خواهد بود. بدین ترتیب که با محاسبه مجموع آرای مردمی حامیان هر گزینه شهرداری، فردی که مجموع آرای اعضای شورای شهر حامی وی در انتخابات، بیشتر از سایر اعضای شورای شهر است، شهردارخواهد شد. در صورت برابری مجموع آرای اعضای شورای شهر، شهردار کسی است که مدرک تحصیلی بالاتری داشته باشد. در صورت برابری مدرک تخصصی، شهردار کسی است که سابقه اجرایی بیشتری داشته باشد.
آنچه در اصلاح قانون شوراها ملاک عمل ما قرار داشته و دارد این است که براساس الگوهای موفق دنیا مردم را در انتخاب شهردار مشارکت دهیم.
داوطلبان باید چه شرایطی برای شرکت در انتخابات شهردار داشته باشند؟
در بحث تخصصی شدن حوزه مدیریت شهری و سپردن شهرها به مدیران با سابقه و توانمند حوزه شهری در طرح اصلاح قانون انتخابات شوراها و شهرداران ، داشتن مدرک کارشناسی برای داوطلبین تصدی پست شهردار در شهرهای با جمعیت کمتر از یک میلیون نفر و مدرک کارشناسی ارشد در شهرهای یک میلیون نفر جمعیت و بالاتر در نظر گرفته شده است.
ماده 10 طرح اصلاح قانون انتخابات شوراها به بحث سابقه اجرایی برای داوطلبین تصدی پست شهردار ورود کرده است و بر این اساس چهار سال سابقه در شهرداری یا پنج سال سابقه اجرایی در دستگاه‌های اجرایی، نهادها و دهیاری‌ها در شهرهای تا پنجاه هزار نفر جمعیت، شش سال سابقه در شهرداری یا هشت سال سابقه اجرایی در دستگاه‌های اجرایی و نهادها در شهرهای پنجاه هزار نفر جمعیت تا دویست هزار نفر جمعیت، هشت سال سابقه در شهرداری یا ده سال سابقه اجرایی در دستگاه‌های اجرایی و نهادها در شهرهای دویست هزار نفر جمعیت تا یک میلیون نفر، ده سال سابقه در شهرداری یا دوازده سال سابقه اجرایی در دستگاه‌های اجرایی و نهادها در شهرهای یک میلیون و بالای یک میلیون نفر جمعیت را در نظر گرفته است.
35 سال سن تمام برای داوطلبان تصدی پست شهردار در شهرهای بالای یک میلیون نفر جمعیت
البته در تبصره این ماده تاکید شده که داشتن چهار سال سابقه خدمت در سمت‌های ذیل ماده (71) قانون مدیریت خدمات کشوری برای داوطلبی تصدی پست شهرداری در همه شهرها و یک دوره نمایندگی شورای شهر برای همان شهر از شرایط این بند مستثنی است.
در بحث شرط سنی برای داوطلبان عضویت در شورای اسلامی شهر و روستا و30 سال سن تمام برای داوطلبان تصدی پست شهردار در شهرهای زیر یک میلیون نفر جمعیت و 35 سال سن تمام برای داوطلبان تصدی پست شهردار در شهرهای بالای یک میلیون نفر جمعیت تعیین شده است.
لزوم شرکت داوطلبان بدون سابقه انتخابات شهرداری در آزمون سنجش
همچنین در بحث ارتقای نگاه تخصصی به حوزه شهری در طرح اصلاح قانون انتخابات شوراها بندی قید شده است که افرادی که سابقه و تجربه حضور در شوراهای شهر را نداشته‌اند و تمایل به حضور در این انتخابات را دارند باید در یک آزمون شرکت کنند.
این طرح به دنبال بسترسازی برای دور کردن سیاسیون از عرصه مدیریت شهری و واگذاری شهرها به متخصصان شهری است، برای این اساس به منظور احراز آگاهی نسبی داوطلبان انتخابات شوراهای اسلامی شهر و تصدی پست شهردار نسبت به وظایف و اختیارات مربوط به شوراها و شهرداری‌ها، وزارت کشور موظف است از طریق سازمان سنجش آموزش کشور و با نظارت هیئت مرکزی نظارت حداقل شش ماه قبل از شروع ثبت نام انتخابات نسبت به برگزاری آزمون اقدام کند. البته افرادی که در یک دوره آزمون پذیرفته شده‌اند از آزمون در دوره‌های بعد معاف می باشند.
وزارت کشور مجری برگزاری انتخابات شهرداران
ترکیب هیات‌های اجرایی انتخاب شهرداران چه تغییری می‌کنند؟
در پیش‌نویس اولیه طرح مجلس هیات‌های نظارت دیگر فقط در اختیار و انحصار مجلس نیست، براساس طرح تدوین شده یک حقوقدان و یک شخصیت اجتماعی به انتخاب شورای عالی استانها در هیات‌های نظارت حضور خواهند داشت تا ترکیب قوی‌تری شکل گیرد.
در ماده 35 این طرح قید شده است که وزارت کشور مجری برگزاری انتخابات است و زیر نظر هیأت اجرائی مرکزی انتخابات متشکل از وزیر کشور (به عنوان رئیس هیأت)، یکی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی به پیشنهاد کمیسیون امور داخلی کشور و شوراها و انتخاب مجلس، یک نفر قاضی به انتخاب رئیس قوه قضائیه، وزیر اطلاعات و رئیس سازمان اطلاعات سپاه پاسدارن انقلاب اسلامی فعالیت خواهند کرد.
