به گزارش «تابناک» به نقل از ایسنا، پس از انقلاب اسلامی، شرایط دانشگاه‌ها و مدارس کشور دستخوش تغییرات شد، به نحوی که دانشگاه‌ها مدتی به صورت تعطیل و یا نیمه تعطیل در آمده بود.
در این میان نیز رسانه‌های گروهی در سطح جهان نیز تبلیغات سوئی علیه ایران می‌کردند که ایران خودش را مهد تمدن و طرفدار علم و دانش می‌داند ولی نمی‌تواند شرایط تحصیل در دانشگاه‌ها را برای جوانانش فراهم کند!
چنین شرایطی سبب شد که مسئولان کشور به فکر تاسیس دانشگاهی باشند که آموزش دانشگاهی را برای تعداد بیشتری از جوانان کشور فراهم کند.
اما روایت مدنظر ما به اردیبهشت ۱۳۶۱ برمی‌گردد، زمانی که مرحوم آیت‌الله هاشمی رفسنجانی که در آن زمان ریاست مجلس شورای اسلامی را به عهده داشت، پیشنهاد تاسیس دانشگاه آزاد اسلامی را داد که مورد قبول و توجه حضرت امام(ره) واقع شد.
آن زمان، هدف از تاسیس دانشگاه آزاد اسلامی کمک به اجرای عدالت آموزشی و توزیع عادلانه امکانات فرهنگی و علمی در سراسر کشور با افزایش کمی و کیفی سطوح آگاهی شناخت و شعور فردی و اجتماعی افراد جامعه اعلام شد.
بر این اساس، یکی از راه‌های رسیدن به عدالت آموزشی تاسیس واحدهای دانشگاه آزاد و پذیرش تعداد بیشتری از دانشجویان بود. طبعاً به مرور زمان، هدف از تاسیس دانشگاه آزاد محقق شد و تعداد بیشتری از داوطلبان پذیرش در دانشگاه‌ها، با پرداخت شهریه به دانشگاه رفتند و به رویای خود، یعنی دانشجو شدن دست یافتند.
اما با مرور زمان و در دهه اخیر، شرایط دیگر مانند همان سال‌های اول مطلوب به صورت پیش نرفت. به طوری که با گذشت زمان، تعداد واحدهای تاسیسی دانشگاه آزاد، مشکلاتی هم در خصوص این دانشگاه به وجود آمد. چراکه شرایط دانشگاه آزاد به لحاظ کمی و تعداد واحدهای این دانشگاه، سال به سال به طرز عجیبی افزایش پیدا کرد. طوری‌که در برخی مناطق و شهرستان‌ها در خارج از شهر و در کنار جاده هم شاهد تابلو دانشگاه آزاد هستیم.
این تعداد واحدها، این دانشگاه را با هم اکنون با مشکل مواجه کرده است. تغییر در هرم جمعیتی و کاهش کلی تعداد دانشجویان در سراسر کشور، از جمله دلایل بروز این مشکلات است. علاوه بر آن، در سالیان اخیر دانشگاه‌های دیگری در قالب دانشگاه‌های غیر انتفاعی، پیام نور، علمی کاربردی و فنی و حرفه‌ای و... تاسیس شدند که با توجه به کاهش تعداد دانشجویان، علناً جذب دانشجو و کسب درآمد از حضور آنها در این دانشگاه‌ها به یک رقابت تبدیل شده است.
البته دانشگاه آزاد اسلامی نیز از این قاعده مستثنی نیست چراکه این دانشگاه هم مانند باقی دانشگاه ها با مشکل "صندلی خالی" مواجه است.
در سال‌های اخیر برچسب و هشتگ "قهر داوطلبان با کنکور و دانشگاه" را زیاد را از برخی رسانه‌ها شنیده‌ایم. شرایطی که نشان از بی‌رغبتی بسیاری از جوانان برای تحصیل در دانشگاه دارد. منشا و علت این بی‌رغبتی را نیز می‌توان در نبود بازار کار و نداشتن تصویری روشن از آینده شغلی مرتبط دانست. چراکه نسل جوان ترجیح می‌دهد به‌جای تحصیل در مراکز دانشگاهی یا رفتن به مقاطع بالاتر، به دنبال کسب مهارت‌هایی باشد که آنها را زودتر به سرمنزل مقصودشان که همان قرارگیری در زمره شاغلان است، برساند. علاوه بر این با توجه به هرم جمعیتی کشور و کاهش تعداد تولد فرزند در خانواده‌ها و کم جمعیتی خانواده‌ها، تعداد متقاضیان ورود به دانشگاه‌ها در شرایطی اجتناب ناپذیر کاهش یافته است.
اما این مشکل در دانشگاه آزاد با واحدهای بسیار زیاد پررنگ‌تر است. در حال حاضر دانشگاه آزاد اسلامی بیش از ۵۰۰ واحد دانشگاهی دارد و البته به لحاظ جمعیتی هم بزرگترین دانشگاه کشور محسوب می‌شود. چیزی که شاهد آن هستیم، این است که بعضاً در برخی استان‌ها، چند واحد دانشگاه آزاد وجود دارد. در ابتدا هدف از ایجاد این واحدها در برخی مناطق محروم هم این بود که به دنبال تاسیس دانشگاه، آن منطقه آباد شود. سیاستی که بعضاً در برهه‌ای کوتاه مدت شاید جواب داد ولی در حال حاضر باری است بر دوش دانشگاه آزاد و آموزش عالی کشور. زیرا ما هم اکنون در برخی از واحدهای دانشگاه آزاد با ساختمان‌هایی تحت عنوان" دانشگاه آزاد اسلامی واحد..." مواجه هستیم که صندلی‌های خالی خود را به زور پر می‌کنند. ساختمان‌هایی که هزینه‌های جاری آنها قابل توجه است و از طرفی منبع ارتزاق کارکنان آنها هستند. واحدهایی که از طرفی هزینه‌های زیادی را متوجه دانشگاه آزاد می‌کند و از طرفی برای مردم بومی مناطق شغل ایجاد می‌کند.
در این خصوص، ایروان مسعودی اصل معاون نظارت و بازرسی امور فرهنگی و اجتماعی سازمان بازرسی ۲۸ خردادماه در مراسم اختتامیه «گردهمایی سراسری هم اندیشی و تبادل نظر ویژه سربازرسان و بازرسان امور فرهنگی و اجتماعی سازمان بازرسی کل کشور» که با حضور وزیر آموزش و پرورش و رئیس دانشگاه آزاد اسلامی برگزار شد، در خصوص دانشگاه آزاد اسلامی گفت: فاصله معنا دار حقوق اعضای هیات علمی دانشگاه آزاد و دانشگاه‌های دولتی یکی از چالش‌های اصلی این دانشگاه است که اولین پیامد آن مهاجرت اعضای هیات علمی این دانشگاه به سایر بخش‌های دولتی است.
وی اعلام کرد که ادامه فعالیت ۱۷۰ واحد از کل واحدهای دانشگاه آزاد دیگر توجیه ندارد و برای ادامه فعالیت این واحدها بالاجبار از اعتبارات سایر واحدها هزینه می‌شود.
اخیرا دکتر محمد مهدی دهقان مدیرکل دفتر گسترش آموزش عالی وزارت علوم نیز ضمن اعلام خبر کاهش تعداد دانشگاه‌های کشور به ۴۰۰ دانشگاه، گفت: در حال حاضر ۲ هزار ۱۸۳ مرکز آموزش عالی در کشور داریم که با اجرای طرح آمایش آموزش عالی این دانشگاه‌ها ادغام شده و تعداد آنها به ۴۰۰ دانشگاه کاهش می‌یابد.
مدیرکل دفتر گسترش آموزش عالی تاکید کرد: برنامه ما در طرح آمایش آموزش عالی دانشگاه آزاد به این سمت حرکت می‌کنیم که بتوانیم به ۳۲ واحد استانی برسیم به این معنی که هر استان یک دانشگاه داشته باشد و واحدهای دانشگاه آزاد در دانشگاه استانی ادغام شوند.
این در حالی است که دکتر داریوش جاوید معاون توسعه و مدیریت منابع دانشگاه آزاد اسلامی در این خصوص به ایسنا گفت: ما در ۴ سال اخیر به ویژه در دوران مدیریت دکتر طهرانچی، در تمام واحدهای دانشگاه آزاد به صورت کلی روند رو به رشدی داشتیم. همچنین تعداد واحدهایی که شرایط مالی خاصی دارند، رو به بهبود است. اقتصاد ما در دانشگاه آزاد مبتنی بر دو بخش است. یکی اقتصاد مبتنی بر شهریه و دیگری اقتصاد مبتنی بر درآمد غیرشهریه. بر اساس صورت‌های مالی که پایان سال گذشته بستیم، درآمد غیرشهریه‌ای دانشگاه آزاد در سال گذشته دو برابر سال قبلش بوده است. دانشگاه به این سمت حرکت کرده که سبد اقتصادی آن فقط مبتنی بر اقتصاد شهریه‌ای نیست.
معاون توسعه و مدیریت منابع دانشگاه آزاد اسلامی تصریح کرد: اینطور نیست که ۱۷۰ واحد دانشگاه آزاد بسته شود. ما طی روزهای گذشته هم با روسای واحدها جلسه گذاشتیم و اعلام کردیم که برخی از واحدها باید بر اساس سند تحول و تعالی، ماموریت خود را تغییر دهند و بر روی یک سری فعالیت‌های خاص تمرکز بیشتری کنند. ما شاید در بدترین شرایط ممکن، مثلا اینکه کرونا شیوع پیدا کرد، ما با کاهش جمعیت جوان روبه رو شدیم، ولی دانشگاه آزاد از هیچ کدام از نیروهای خود حتی نیروهای شرکتی، یک نفر هم کم نکرد. ما با قوت ایستاده‌ایم که روز به روز فعالیت‌های خود در دانشگاه آزاد را بهتر و بهینه‌تر کنیم.
وی ادامه داد: فرآیند مالی دانشگاه آزاد، بر اساس صورت‌های مالی که ما تعیین کرده‌ایم و بر اساس آمارها و گزارشاتی که کاملا موجود است، روندی مثبت دارد و کیفیت بخشی در مقاطع تحصیلات تکمیلی به ویژه مقطع دکتری در دانشگاه آزاد در سه، چهار سال گذشته بینظیر بوده است.
به این ترتیب، مسئولان و روسای واحدهای دانشگاه آزاد نیز بر این اعتقادند که واحدهای این دانشگاه باید ماموریت خود را تغییر دهند و در ساختار و عملکرد خود تغییراتی ایجاد کنند.
حال سوالی که در این رابطه مطرح می‌شود این است که برنامه دانشگاه آزاد برای طرح‌های توسعه‌ای چیست؟ اگر ادغام واحدها را در دستور کار قرار دهد، تکلیف ساختمان‌ها و پرسنل واحدها چه می‌شود؟
این در حالی است که حتی در تهران هم، واحدی مانند علوم و تحقیقات که برترین واحد دانشگاه آزاد محسوب می‌شود، دارای ساختمانی نا ایمن است.
از طرفی، این شائبه وجود دارد که دانشگاه آزاد برای برطرف کردن مشکلات مالی خود در برخی واحدها، در مقطعی مانند دکتری، ورود به این مقطع را آسان‌تر کرده است تا با پر کردن صندلی‌ها، برخی از مشکلات خود را حل کند.
در این راستا، دکتر پورعباس رئیس سازمان سنجش آموزش کشور اعلام کرده بود که در آزمون دکتری نیمه متمرکز سال ۱۴۰۱ ظرفیت پذیرش اعلامی در دانشگاه‌های وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ۱۲ هزار و ۷۱۶ نفر و ظرفیت پذیرش اعلامی در دانشگاه آزاد اسلامی ۱۱ هزار و ۵۳۸ نفر بود. و درمجموع ۲۴ هزار و ۲۵۴ نفر پذیرفته می‌شوند.
این یعنی حدود نیمی از پذیرفته شدگان دکتری در دانشگاه آزاد مشغول به تحصیل می‌شوند.
پذیرش این تعداد دانشجو و فارغ التحصیل کردن آنها و ورودشان به بازار کار طبعاً مسئولیت بزرگی را متوجه دانشگاه آزاد می‌کند. دانشجویانی که مدرک دکتری دارند و به دلیل میزان تحصیلات خود حاضر به مشغول شدن در هر شغلی نمی‌شوند و از طرفی، کشور ما زیرساخت‌های لازم برای ایجاد شغل این تعداد دانشجو را ندارد.
پس ظاهراً، برای این مشکل هم باید تدبیری اندیشیده شود.
ولی دکتر محمد مهدی طهرانچی رئیس دانشگاه آزاد اسلامی در گذشته در خصوص جذب دانشجو در مقطع دکتری، عقیده خود را اینگونه اعلام کرده بود: آمریکایی‌ها در دوره‌ای، جذب دانشجو در مقطع دکتری را کاهش دادند، اما دوباره به حالت قبل بازگشتند. چین و هند نیز دانشجویان مقطع دکتری خود را افزایش دادند. اقتصادهای جدید مثل دانش بنیان به شدت به افزایش ظرفیت آموزش عالی بستگی دارد.
وی با تأکید بر اینکه سیاست افزایش دانشجو در اغلب کشورهای پیشرفته دنبال می‌شود، اظهار داشت: از سال ۱۹۹۵ تا ۲۰۱۵ رشد آموزش عالی ۵ برابر رشد جمعیت شد، یعنی تعداد دانشجویان از ۶۰ میلیون نفر در سال ۱۹۹۵ به ۱۷۰ میلیون نفر در سال ۲۰۱۵ رسید. این بدین معناست که سمت و سوی دنیا، افزایش ظرفیت آموزش عالی است.
وضعیت پذیرش دانشجو می‌تواند آینه‌ای از نگاه و تصور جامعه نسبت به دانشگاه باشد. نگاهی به آمار تعداد داوطلبان و رفتار آنها پس از اعلام نتایج کنکور مقاطع مختلف پیام‌های روشنی برای سیاستگذاران آموزش عالی دارد و انتظار می‌رود در برنامه‌ریزی‌ها مورد توجه قرار گیرد. شاید اگر دسترسی به برخی آمارها به تفکیک رشته‌ها و گروه‌های مختلف امکان‌پذیر بود، امکان ارائه تحلیل دقیق‌تری نسبت به رفتار داوطلبان وجود داشت اما آنچه از همین آمارها استخراج می‌شود هم لزوم تغییر و اصلاح روند سیاستگذاری و اجرایی آموزش عالی را نشان می‌دهد.
با توجه به وضعیت جذب دانشجو در سال‌های اخیر و همچنین نگاه جوانان به تحصیل، آموزش عالی، ما نیازمند تغییر و تحولات قابل توجه است. دانشگاه آزاد اسلامی نیز به عنوان دانشگاهی که بیشترین جمعیت دانشجویی را دارد، باید راه چاره‌ای برای بسیاری از مشکلات خود بیاندیشد.
از جمله این مشکلات واحدهایی از این دانشگاه است که شاید در آینده‌ای نه چندان دور، به ساختمان‌هایی خالی در دل برخی شهرستان‌ها تبدیل شوند یا صندلی‌هایی که به هر قیمتی با حضور دانشجویانی پر می‌شود که میزان علم‌شان در حد یک دانشجوی دکتری نیست!
بنابراین وقت آن رسیده که مسئولان دانشگاه آزاد، فکری به حال و روز این دانشگاه و مشکلات قابل توجه آن داشته باشند.
رشته های مهندسی و علوم انسانی را نابود کردید.