این فرآیند آرام و تدریجی در نبود و کمبود کلسیم یا مشکلی در جذب آن برای بافت استخوان ها شکل می‌گیرد، مطالعات نشان می دهد مشکل کمبود یا نارسایی در دریافت کلسیم بین ۵۰ درصد مردم ایران وجود دارد.
تراکم استخوانی در سن ۲۵ سالگی به حداکثر مقدار خود می‌رسد و تا حدود ۳۵ سالگی در اوج باقی می‌ماند و پس از آن با افزایش سن، استخوان سالیانه سه تا پنج درصد از تراکم خود را از دست می‌دهد. سرعت از دست دادن تراکم استخوانی در زنان پس از یائسگی افزایش می‌یابد.
ابتلای بیش از ۲۰۰ میلیون نفر به پوکی استخوان در جهان
پریوش شیری کارشناس بیماری‌های غیرواگیر معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی درباره مشکل پوکی استخوان گفت: طبق برآوردها بیش از ۲۰۰ میلیون نفر در سراسر دنیا از بیماری پوکی استخوان رنج می‌برند.
وی افزود: پوکی استخوان (استئوپروز) با کاهش توده استخوانی و تحلیل رفتن بافت استخوان شناسایی می‌شود و باعث آسیب‌دیدگی استخوان و افزایش خطر شکستگی می‌شود و حتی در برخی افراد مبتلا به این عارضه، پس از یک زمین خوردن یا ضربه جزئی خطر شکستگی استخوان به شدت افزایش می‌یابد.
به گفته وی بر اساس آمار بنیاد بین‌المللی پوکی استخوان، از هر سه زن بالای ۵۰ سال یک نفر و از هر پنج مرد یک نفر در سراسر دنیا در طول زندگی خود شکستگی‌های ناشی از پوکی استخوان را تجربه خواهند کرد.
عوامل موثر در پیشگیری از پوکی استخوان
به گفته شیری، ورزش، تغذیه سالم، شیوه زندگی سالم، شناخت عوامل خطر و تشخیص و درمان به موقع پنج گام موثر برای پیشگیری از شکستگی‌های ناشی از پوکی استخوان هستند.
کارشناس بیماری های غیرواگیر معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی با اشاره به ارتباط بین فعالیت بدنی و سلامت استخوان در طول زندگی نیز معتقد است، سیستم اسکلتی عضلانی افراد به فعالیت بدنی و تحمل وزن به عنوان محرکی برای حفظ و ساخت استخوان و جلوگیری از تحلیل رفتن عضلات حساس است.
پوکی شایعترین بیماری متابولیک استخوان‌ها
دکتر افشین استوار متخصص غدد نیز در این زمینه گفت: پوکی استخوان بیماری است که با کم شدن توده استخوان و نابودی ساختمان بافت استخوان توصیف می‌شود که منجر به شکستگی استخوان و افزایش خطر شکستگی لگن، ستون فقرات و مچ دست می‌شود.
وی افزود: این عارضه به تعبیری بیماری خاموش و شایعترین بیماری متابولیک استخوان‌ها در بدن است که تا پیدایش شکستگی در استخوان یا کشف تصادفی این بیماری در هنگام سنجش تراکم استخوان هیچ علامت و نشانه واضحی برای اثبات بیماری وجود ندارد.
استوار تصریح کرد: از آنجایی که استخوان پوک و شکننده نیز می‌شود، خطر شکستگی در این بیماران به شدت افزایش می‌یابد و چون از دست دادن تراکم استخوان در این بیماری بسیار آهسته و بطئی اتفاق می‌افتد، در بسیاری از موارد اولین تظاهر بیماری بروز شکستگی است.
درمان پوکی استخوان درمانی طولانی مدت است
رئیس پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی تهران با بیان اینکه درمان پوکی استخوان درمانی طولانی مدت است، گفت: احتمال بروز پوکی استخوان در بزرگسالی خانم‌ها و در سنین یائسگی که هورمون جنسی زنانه کاهش می‌یابد و به دنبال آن محافظت این هورمون از روی استخوان برداشته می‌شود افزایش می‌یابد که به دنبال آن تراکم معدنی استخوان کاهش یافته و استخوان ترد، پوک و شکننده شده و مستعد شکستگی می‌شود.
استوار با تاکید بر اینکه به علت خاموش بودن بیماری پوکی استخوان در زمینه پیشگیری به درستی عمل نمی‌شود، اظهار داشت: در مراحل و سنین بالاتر تشخیص به موقع بیماری یکی از چالش‌های ما بوده و یکی از مهم‌ترین شکاف‌هایی است که وجود دارد. خانم‌های بالای ۵۰ سال (بویژه پس از یائسگی) و مردان بالای ۶۰ سال باید برای اطمینان از سلامت استخوان خود به پزشک مراجعه کنند.
وی تصریح کرد: فاز اولیه درمان حداقل ۳ و ۵ سال طول می‌کشد و مهم است که افراد بدانند باید درمان خود را کامل کنند تا نتیجه مناسب بگیرند. مطالعات ما نشان می‌دهد بیش از ۸۵ درصد خانم‌هایی که درمان را آغاز می‌کنند پیش از یک سالگی درمان خود را رها کرده و دوره درمانی را تکمیل نمی‌کنند و پایبندی به درمان وجود ندارد.
زنان بیشتر مبتلا می شوند
استادیار گروه تحقیقات تغذیه انستیتو تحقیقات تغذیه ای و صنایع غذایی کشور اعلام کرد: احتمال شیوع پوکی استخوان در زنان بیشتر است و هر چه سن بالا رود، به مراتب پوکی استخوان افزایش می کند و همچنین در نژاد سفید و آسیایی ریسک پوکی استخوان بالاتر است.
دکتر مریم امینی درباره بیماری پوکی استخوان گفت: سلول های استخوانی بدن در شکل طبیعی خود شبیه لانه های زنبور است اما در این بیماری حالت سوراخ سوراخ پیدا می کند، مقدار زیادی از استخوان بدن می رود و استخوان سازی کاهش پیدا می کند. استخوان ها رفته رفته ضعیف شده و با کوچکترین ضربه و حتی عطسه و سرفه نیز شکسته می شود.
وی اظهار داشت: وقتی هورمون های بدن بخصوص استروژن کاهش پیدا می کنند، استخوان ها ضعیف می شوند. و به همین دلیل اگر زنان بعد از یائسگی از خود مراقبت نکنند، در معرض پوکی استخوان قرار می گیرند. این بیماری در مردان تدریجی است.
استادیار گروه تحقیقات تغذیه انستیتو تحقیقات تغذیه ای و صنایع غذایی کشور ه طور کلی شیوه زندگی نقش مهمی در پیشگیری از این بیماری دارد چون که زندگی بی تحرک باعث تشدید پوکی استخوان می شود و توصیه می کنیم ورزش هایی همچون پیاده روی، دویدن، ورزش های قدرتی و وزنه برداری و ورزش هایی که وزن بدن را تحمل می کند انجام بدهیم تا حدودی از بیماری پیشگیری شود.
سبک زندگی سالم به افراد کمک می‌کند تا حدی از پیشرفت پوکی استخوان پیشگیری کنند، عضلات خود را تقویت کرده و استخوان‌های قوی داشته باشند و در نهایت از سقوط و افتادن آنان پیشگیری شود.
همه افراد ۶۰ سال به بالا برای انجام تست بررسی تعادل و پیشگیری از خطر سقوط می‌توانند به مراکز خدمات جامع سلامت مراجعه کنند و از خدمات آموزشی در این زمینه و دریافت مکمل‌های دوران سالمندی نیز بهره‌مند شوند.
روز شمار هفته پوکی استخوان:
شنبه ۲۹ مهر: تغذیه و ساختن استخوان های بهتر
یکشنبه۳۰مهر: فعالیت بدنی و ساختن استخوان های بهتر
دوشنبه ۱آبان: نور آفتاب و ساختن استخوان های بهتر
سه شنبه۲آبان: پرهیز از مصرف دخانیات و ساختن استخوان های بهتر
چهارشنبه۳آبان: پوکی استخوان و تشخیص به موقع
پنجشنبه۴آبان: پوکی استخوان و شروع به موقع درمان
جمعه ۵ آبان: پوکی استخوان و پیشگیری از سقوط و شکستگی
