رشد ۴۵درصدی ورود دهک‌های کم‌درآمد به مدارس سمپاد؛ الگویی برای تحول آموزش عالی؟

از جمله ایرادات مهمی که نظام آموزش عالی در کشورمان با آن دست به گریبان است، فاصله زیاد با عدالت آموزشی است، به این صورت که افراد کمتر برخوردار و محرومان، سهم کمتری در آموزش عالی دارند و افراد برخوردار، بیشترین سهم را به خود تخصیص می‌دهند.

به گزارش «تابناک»، این ایرادی است که به تاکید برخی، کنکور سهم به سزایی در بوجود آمدنش داشته و در نتیجه راه خلاصی از آن، برچیدن بساط این آزمون سراسری است. راهکاری که سالهاست در دستور کار مسئولان قرار گرفته و به رغم پیشرفت هایی که در این مسیر داشته ایم، هنوز فاصله زیادی تا تحقق آن، یعنی حذف کنکور داریم.

اما آیا تنها راه برای تحقق عدالت آموزشی در ساختار آموزش عالی در کشورمان، حذف کنکور است؟ این سوالی است که شاید بشود با نگاهی به تغییرات رقم خورده در جذب نخبگان در مقطعی پایین تر و نتایج قابل توجهی که به دنبال داشته، پاسخ بهتری بدان داد؛ پاسخی از جنس تغییراتی که در مسیر جذب استعدادهای درخشان در مدارس سمپاد یا همان تیزهوشان رقم زده شده و حالا نتایج قابل اندازه گیری دارد.

رشد ۴۵ درصدی ورود محرومان به مدارس سمپاد

مدارس سمپاد گرچه دولتی محسوب می‌شوند، اما بابت ارائه خدمات آموزشی نصف شهریه مدارس غیر انتفاعی برجسته در همان منطقه از شهر را دریافت می‌کنند، اما از مردادماه سال جاری و با تصویب هیات دولت، تحصیل دانش آموزان چهار دهک درآمدی اول جامعه که در مدارس سمپاد پذیرفته می‌شود، «رایگان» است.

همچنین این مصوبه عطف به ماسبق شد و شامل دانش‌آموزانی که در حال حاضر مشغول تحصیل در سمپاد هستند هم گردید؛ اقدامی که بنا بر اظهارات وزیر آموزش و پرورش گرچه پولی برای عملیاتی کردن آن وجود نداشت، اما قرار بر این شد تا کل هزینه با دولت باشد و در واقع این «هدیه ویژه رئیس جمهوری به دانش آموزان پذیرفته شده در مدارس سمپاد» است.

حال اما رئیس سازمان ملی پرورش استعداد‌های درخشان تاکید کرده که با انجام چند اقدام از جمله رایگان کردن تحصیل دانش آموزان پذیرفته شده در این مدارس که از بین دهک‌های اول تا چهارم جامعه هستند، امسال ورود دهک‌های محروم به مدارس سمپاد رشد ۴۵ درصدی داشته است و سازمان ملی پرورش استعداد‌های درخشان در تلاش است از طریق رایزنی با نهاد‌های دیگر نیز مشکل هزینه ایاب و ذهاب این دسته از دانش آموزان به مدارس سمپاد را حل کند چراکه به ویژه در شهر‌های بزرگ هزینه رفت و آمد از منزل به مدرسه و بالعکس سهم خیلی زیادی از بودجه پرداختی دانش آموزان را دربر می‌گیرد.

«هوشیار» و افزایش سهم دانش آموزان دهک‌های پایین در ورود به سمپاد

الهام یاوری، رئیس سازمان ملی پرورش استعداد‌های درخشان در گفتگو با ایسنا، با اشاره به اقدامات این سازمان از سال گذشته و در راستای افزایش سهم دانش آموزان با دهک‌های درآمدی پایین‌تر بابت حضور در مدارس سمپاد، اظهار کرد: یکی از اقدامات ما تولید و پخش برنامه تلویزیونی به نام «هوشیار» بود که روش‌های مواجه با تست‌های شبیه به تست هوش که در آزمون سمپاد مطرح می‌شود را به مخاطب آموزش می‌داد.

وی معتقد است از طریق برنامه هوشیار بسیاری از دانش آموزانی که دسترسی به کتاب یا کلاس کمک آموزشی نداشتند، با آزمون ورودی مدارس سمپاد آشنا شدند و همین آشنایی حداقلی نیز در بهتر شدن عملکرد این دسته از دانش آموزان موثر بود.

تغییر شکل آزمون ورودی مدارس سمپاد

رئیس سازمان ملی پرورش استعداد‌های درخشان با بیان اینکه اقدام دوم ما این بود که شکل آزمون ورودی مدارس سمپاد را تغییر دادیم، افزود: شباهت این آزمون را با سوال‌های موجود در کلاس‌ها و کتاب‌های آمادگی آزمون ورودی سمپاد که بیرون وجود دارد را کم کردیم. این کار باعث شد بچه‌هایی که بیشتر از این مدل کلاس‌ها و امکانات استفاده می‌کنند کمی مزیت کمتری نسبت به بچه‌هایی که از این کلاس‌ها و کتب استفاده نمی‌کنند، داشته باشند. از این رو نهایتا منجر به این شد که بچه‌های دهک‌های پایین شانس ورودی بیشتری به مدارس سمپاد داشته باشند.

یاوری با اشاره به قسط بندی شهریه برای دانش‌آموزان سمپادی دارای مشکل مالی و ارائه تخفیف به برخی از این دانش آموزان ادامه داد: بحث‌های مربوط به برندسازی نیز بوده است؛ ما در سال‌های گذشته حجم خوبی از ورودی‌ها را به بچه‌های مستعد از مناطق کم برخوردار تخصیص دادیم و سعی کردیم این موضوع را بیشتر بازتاب دهیم تا این دسته از بچه‌ها بدانند در صورت قبولی در مدارس سمپاد ما اقساط جدی به آن‌ها می‌دهیم. این باعث شد این دسته از دانش آموزان روحیه بهتری برای شرکت در آزمون مدارس سمپاد داشته باشند.

رئیس سازمان ملی پرورش استعداد‌های درخشان تاکید کرد: مجموع این اقدامات باعث شده امسال ۴۵ درصد سهم دانش آموزان دهک‌های یک تا چهار پذیرفته شده در سمپاد بیشتر شوند و این موفقیت مهمی است. امیدواریم بتوانیم این امر را ادامه دهیم چراکه به عقیده ما پیش بینی پذیر نبودن آزمون ورودی مدارس سمپاد، مهمترین سهم را در این موفقیت دارد و این کار خیلی سنگین و سخت و دشواری است.

پیگیری علت ثبت نام نکردن پذیرفته شدگان سمپاد

یاوری از پیگیری مدارس سمپاد برای چرایی عدم ثبت نام برخی سمپادی‌ها خبر و توضیح داد: فاز بعدی این است که ما به بررسی آماری که از وزارت کار درباره دهک بندی بچه‌ها گرفتیم، بپردازیم تا مطمئن شویم هیچ دانش آموزی به دلیل مشکل مالی از ثبت نام در مدارس سمپاد جا نمانده باشد. یک سنت دیرپا هم در سمپاد داریم؛ پیگیر بچه‌های پذیرفته شده در سمپاد که ثبت نام نمی‌کنند هستیم تا مطمئن شویم این ثبت نام نکردن بچه‌ها به دلیل مشکلات اقتصادی نیست.
رایزنی برای کاهش هزینه ایاب ذهاب دانش آموزان کم برخودار مدارس سمپاد

رئیس سازمان ملی پرورش استعداد‌های درخشان همچنین تصریح کرد: واقعیت این است که به ویژه در شهر‌های بزرگ تنها مشکل اقتصادی برخی از بچه‌های سمپادی، هزینه مدرسه نیست بلکه هزینه رفت و آمد به مدرسه نیز سهم خیلی زیادی از بودجه پرداختی دانش آموزان دارد. در برخی شهر‌ها مثل تهران هزینه سرویس رفت و آمد به مدرسه بیشتر از هزینه خود مدرسه تمام می‌شود.

وی خبر داد: در حال رایزنی با دستگاه‌های مختلف از جمله شهرداری هستیم تا در صورت امکان این مساله را حل کرده و هزینه سرویس یا رفت و آمد این دسته از دانش‌آموزان را کاهش دهیم. به هر حال جهت‌گیری سمپاد این است که کمک کند تا بچه‌های دهک‌های پایین سهم بیشتری از مدارس سمپاد داشته باشند.

یاوری در پاسخ به اینکه آیا تمام دانش آموزان دهک‌های یک تا چهار پذیرفته شده در سمپاد از مناطق محروم هستند؟، عنوان کرد: خیر. البته در مناطق محروم نیز خیلی دانش آموز داریم، اما در شهر‌های بزرگ هم وجود دارند. بالاخره حاشیه شهر‌های ما نیز چنین شرایطی را دارند؛ یا متاسفانه برخی از دانش آموزان از خانواده‌های بی‌سرپرست یا بدسرپرست هستند، اما با استعداداند و در سمپاد قبول می‌شوند. موارد متعددی از دانش آموزان سمپادی داریم که در اثر جدا شدن والدین از یکدیگر و یا فوت سرپرست و یا به دلایل متفاوت دیگر دچار مشکلات‌اند، اما از قضا در شهر‌های بزرگ و جزو دهک‌های یک تا چهار هستند. با این حال اکثر این دهک‌های یک تا چهار برای شهر‌های کوچک‌تر هستند.

رئیس سازمان ملی پرورش استعداد‌های درخشان همچنین در پاسخ به اینکه آیا بودجه‌ای که قرار بود از سوی ریاست جمهوری برای تامین هزینه تحصیل دانش آموزان دهک اول تا چهارم به سمپاد پرداخت شود، تامین شده است؟، توضیح داد: رئیس جمهوری دستور داده‌اند و ابلاغ شده و در حال طی کردن فرآیند خود است. تصورم من این است که ان شاءالله به موقع به دست ما برسد، اما به هر حال ما معطل آن نماندیم و به مدارس ابلاغ کردیم این دسته از بچه‌ها را بدون دریافت وجه ثبت نام کنند.