جری بابریک (Jerry Bubrick)، روان‌شناس بالینی می‌گوید: «به‌عقیده من، در موضوع تلفن همراه برای کودکان، سن به‌تنهایی ملاک نیست. علاوه بر سن، آگاهی اجتماعی و درک کودک از معنای فناوری هم مهم است. ممکن است نوجوان ۱۵ساله شما هنوز واقعا بالغ نباشد، اما چون او ۱۵ سال دارد، شما برایش موبایل می‌خرید درحالی‌که ممکن است نوجوان ۱۲ساله‌تان واقعا از نظر اجتماعی بالغ‌تر باشد و بهتر بتواند از عهده آن برآید.»
دکتر بابریک می‌گوید زمانی که می‌خواهید برای خرید تلفن همراه برای کودک تصمیم بگیرید، این مسائل را هم در نظر بگیرید:
- کودک شما هر چند وقت یک بار چیزی (به‌ویژه چیزهای گران‌قیمت) را گم می‌کند؟ اگر به او بگویید این وسیلهٔ بسیار مهمی است، مراقبت خاصی از آن می‌کند؟
- چقدر توانایی مدیریت پول را دارد؟ آیا او ناگهان وسط بازی، بدون توجه به هزینه‌های دیگر و بدون درنظرگرفتن هزینه آن بازی، پولش را پرداخت می‌کند؟
- از تکنولوژی چقدر سر در می‌آورد؟ آیا او واقعا درک می‌کند که کارفرمایان و همکارانش در آینده می‌توانند هر چیزی را که اکنون پست می‌کند، ببینند؟
- چقدر به محدودیت‌هایی که برایش تعیین می‌کنید، پایبند است؟ اگر او کودکی است که دائما به رایانه یا کنسول بازی چسبیده، احتمالا در استفاده از تلفن همراه هم زیاده‌روی خواهد کرد.
تلفن همراه برای کودکان با چه نگرانی‌هایی همراه است؟
دادن تلفن همراه به کودک، والدین را از چند جهت نگران می‌کند:
- هزینه خرید تلفن همراه: در وهله اول ممکن است به‌عنوان پدر یا مادر، نگران هزینه خرید تلفن همراه باشید و به این فکر کنید که با این کار، برای خرید وسیله‌ای هزینه می‌کنید که کودک می‌تواند به‌راحتی آن را گم کند یا بشکند.
- هزینه‌های داده‌های فرار: ممکن است بدون اینکه فرزندتان حتی متوجه شود، مبالغ سرسام‌آوری را خرج کند. همه ما شنیده‌ایم که گاهی بچه‌ها از کارت‌های اعتباری والدین‌شان بازی‌ها و برنامه‌های دیگر را می‌خرند.
- عبور از حدومرزها: آیا می‌دانید اگر فرزندتان پیام یا مطالب نامناسبی را برای دیگران ارسال کند و از حدومرزهایش فراتر برود، چه اتفاقی می‌افتد؟ این گونه اشتباهات می‌توانند مخرب و دائمی باشند.
- آسیب‌دیدگی: هرچه کودک بیشتر از تلفن همراه استفاده کند، خطر آزار و اذیت و قلدری سایبری هم بیشتر می‌شود.
- اعتیاد به تلفن همراه: بچه‌ها خیلی زود به موبایل وابسته می‌شوند. تصور کنید فرزندتان درحالی‌که تلفن همراهش را در دست دارد، سر میز شام می‌آید و در طول غذاخوردن هم مدام حواسش به گوشی است. برای بسیاری از والدین، تهدیدآمیزترین جنبه موبایل داشتن فرزندشان، وابستگی زیاد به آن است.
فواید تلفن همراه برای کودکان
۱. کودکان را با دنیای مدرن آشنا می‌کند
گوشی‌های هوشمند دنیای کاملا جدیدی از امکانات بی‌پایان را برای کودکان باز می‌کند تا آنها بتوانند حس کنجکاوی‌شان را ارضا کنند. ارتباط‌داشتن با دیگران، آنها را آگاه می‌کند، سرگرم می‌کند و مهم‌تر از همه، به آنها کمک می‌کند تا با دنیای پرسرعت مدرن هماهنگ شوند.
۲. کودکان را متکی‌به‌خود بار می‌آورد
متکی‌به‌خودبودن مهارت مهمی است که فرد فقط از طریق تجربه‌کردن می‌تواند یادش بگیرد. طبق تحقیقات، میزان مستقل‌شدن فرد در بزرگ‌سالی، عمدتا به نحوه تربیت او در کودکی بستگی دارد.
دادن تلفن هوشمند به فرزندتان می‌تواند فرصتی برای شما باشد تا به او بیاموزید که کارهای خاصی را خودش انجام بدهد؛ مثلا می‌توانید به او یاد بدهید جواب سؤالاتش را در اینترنت جست‌وجو کند. اینترنت به بیشتر سؤالات او پاسخ می‌دهد و مهم‌تر از همه، او را به‌سمت یافتن راه‌حل برای مشکلات جزئی‌اش هدایت می‌کند.
۳. سواد دیجیتالی کودکان را افزایش می‌دهد
فناوری همیشه در حال تغییر است و درک اصول اولیه آن بسیار مهم است. اگر فردی در سنین کودکی از ابزاری مانند گوشی هوشمند استفاده کند، دانش اولیه‌ای که به دست می‌آورد در طول بزرگ‌شدن برایش بسیار مفید خواهد بود.
هوش فنی مهارتی باارزش است و در آینده باارزش‌تر هم خواهد شد. اگر فرزند شما سواد دیجیتالی نداشته باشد، رسیدن به دنیای مدرن برای او چالش‌برانگیز است.
۴. در مواقع ضروری به کودکان کمک می‌کند
در مواقع اضطراری، فرزندتان می‌تواند به‌سرعت با شما یا افراد دیگر تماس بگیرد. علاوه بر این، در صورت نیاز، ارتباط سریع با فرزندتان برای شما آسان‌تر خواهد بود.
مضرات تلفن همراه برای کودکان
۱. بر سلامت جسمانی کودکان تأثیر منفی می‌گذارد
بازه زمانی جهش رشد در کودکان، حدود ۱۸ تا ۲۰ سال است، یعنی بدن آنها تا آن زمان به رشد خود ادامه می‌دهد. در این بازه زمانی، بدن چندین مرحله رشد را طی می‌کند. این مراحل بسیار حیاتی هستند زیرا در این مراحل است که ویژگی‌های موردنیاز برای زنده‌ماندن در سال‌های بعد در کودک پرورش می‌یابد.
سال‌های پیش از نوجوانی و نوجوانی نیز زمانی است که بدن آنها سازگاری بیشتری دارد و مهم است که آنها را از نظر جسمی فعال نگه داریم. کارشناسان سلامت انجام فعالیت‌های هوازی مانند دویدن، پریدن و ورزش به‌‌مدت حداقل ۶۰ دقیقه در روز را توصیه می‌کنند.
گوشی‌های هوشمند می‌توانند تمایل کودک به انجام فعالیت‌های بدنی را سرکوب کنند که این از رشد فیزیکی کامل آنها جلوگیری می‌کند.
۲. فعالیت بدنی کودک را کاهش می‌دهد
سازمان جهانی بهداشت (WHO) در گزارشی که در سال ۲۰۱۶ منتشر کرده است، می‌گوید بیش از ۳۴۰میلیون کودک و نوجوان ۵ تا ۱۹ساله اضافه وزن یا چاقی داشته‌اند. گزارش دیگری از همین سازمان در سال ۲۰۱۹ گویای این است که ۳۸میلیون کودک زیر ۵سال اضافه‌وزن داشته‌اند.
چاقی کودکان به مشکلی جدی در سراسر جهان تبدیل شده است و دلیل اصلی آن فعالیت بدنی کم و انتخاب غذای ناسالم است. به‌عقیده برخی از متخصصان سلامت، این مشکل با استفاده زیاد کودکان از تلفن همراه ارتباط دارد.
امروزه فناوری به گونه‌ای طراحی شده است که بدون درنظرگرفتن سلامت کاربر، او را تا حد ممکن درگیر کند. چه بازی‌های ویدئویی باشد و چه رسانه‌های اجتماعی، همه‌چیز طوری طراحی شده که همه توجه و تمرکز کاربر را به خود جلب کند. رسانه‌های اجتماعی و شرکت‌های بازی‌های ویدیویی با تحریک دوپامین در مغز کاربر به این هدف دست پیدا می‌کنند. دوپامین هورمون لذت است. این هورمون مسئول عملکردهای رفتاری و فیزیکی ما است، مانند:
- یادگیری؛
- انگیزه؛
- خلق‌وخو؛
- توجه؛
- پردازش درد؛
- جنبش.
فرض کنید کودک شما مشغول بازی ویدئویی جدید است. یک فعالیت دوپامینی کوچک در مغزش رخ می‌دهد که به او احساس خوشایندی از موفقیت می‌دهد. هنگامی که کودک به بازی ادامه می‌دهد، مغزش بازی ویدئویی را به‌عنوان منبع آزاد دوپامین می‌پذیرد. پس از مدتی، مغز به ترشح آسان دوپامین یا لذت آنی معتاد می‌شود و کودک را تشویق می‌کند تا برای مدت طولانی‌تری بازی کند. از آنجا که دوپامین منبع اصلی انگیزش انسان است، کودک ممکن است علاقه خود را به چیزهای دیگر مانند فعالیت‌های فیزیکی، تعامل با افراد و ایجاد روابط، از دست بدهد و به‌جای آن ترجیح دهد با گوشی موبایلش سرگرم باشد.
۳. مشکلات بینایی را افزایش می‌دهد
استفاده طولانی‌مدت از تلفن همراه برای کودکان خطر نزدیک‌بینی را افزایش می‌دهد. معمولا کودکان کمتر از ۳ سال را می‌بینیم که بدون کمک، قفل گوشی‌های هوشمند را باز می‌کنند و شروع به بازی‌کردن می‌کنند. از سوی دیگر، قرارگرفتن در معرض نور شدید صفحه نمایش در این سن برای آنها مناسب نیست و می‌تواند مشکلات سلامتی متعددی ایجاد کند.
۴. باعث درد و ناراحتی عضلانی ـ اسکلتی می‌شود
مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۳ نشان داد کودکانی که روزانه بیشتر از ۲ ساعت از تلفن همراه استفاده می‌کنند، دچار کمردرد و گردن‌درد می‌شوند. این مطالعه نشان می‌دهد استفاده مداوم از تلفن همراه با اختلال در رشد مناسب بدنی همراه است.
۵. کودک را در معرض میدان‌های الکترومغناطیسی (EMF) قرار می‌دهد
گوشی‌های هوشمند از میدان‌های الکترومغناطیسی برای اتصال به شبکه‌های سلولی و WiFi استفاده می‌کنند. این میدان‌ها برای هر موجود زنده مضر است و هیچ انسان، گیاه یا جانوری از اثرات مضر آن در امان نیست. قرارگرفتن در معرض این میدان‌ها به مجموعه‌ای از مشکلات از اختلالات خواب گرفته تا بیماری‌های مزمن مانند سرطان منجر می‌شود.
در طول مراحل رشد کودکان، سلول‌ها با سرعت بسیار بالایی تقسیم و تکثیر می‌شوند. این فرایند «میتوز سلولی» نام دارد. میدان‌های الکترومغناطیسی دستگاه‌های بی‌سیم مانند تلفن همراه و تبلت باعث جهش ژنتیکی در DNA در طول میتوز سلولی می‌شوند.
بهترین کاری که می‌توانید برای محافظت از کودکتان انجام دهید این است که استفاده او از تکنولوژی را به حداقل برسانید و فاصله‌اش با دستگاه‌های حاوی میدان الکترومغناطیسی را به حداکثر برسانید.
۶. بر روی سلامت روان تأثیر می‌گذارد
سلامت روان نقش مهمی در نحوه تفکر، احساس و عمل دارد. اگر سلامت روان ما ضعیف باشد، به‌طور چشمگیری بر شرایط جسمی و زندگی اجتماعی‌مان تأثیر می‌گذارد. هر کاری که انجام می‌دهیم یا شاهد آن هستیم، تأثیر شگرفی بر ذهن ما دارد. ممکن است ما نحوه تأثیرگذاری محیط اطرافمان را درک نکنیم، اما ذهن ناخودآگاه‌مان هر کاری را که انجام می‌دهیم و می‌بینیم ذخیره و تفسیر می‌کند.
بسیاری از کارشناسان سلامت، تلفن همراه را عامل مشکلاتی مانند اضطراب اجتماعی و افسردگی در کودکان می‌دانند زیرا معتقدند گوشی‌های هوشمند با الگوی رشد طبیعی تداخل دارند.
۷. هوش هیجانی کودک را کاهش می‌دهد
ما برای زندگی گروهی و حمایت فیزیکی و عاطفی از یکدیگر، در زمان صلح و زمان بحران تکامل یافته‌ایم. همچنین موجودات عاطفی پیچیده‌ای هستیم. هوش زبانی و کلامی برای برقراری ارتباط عمیق‌تر با یکدیگر کافی نیست؛ کودکان با رشد و تعامل با دیگران، هوش هیجانی‌شان را افزایش می‌دهند.
هیچ برنامه یا کتابی وجود ندارد که بتواند به کودک بیاموزد چگونه نشانه‌های عاطفی را بخواند و به موقعیت‌های عاطفی واکنش نشان دهد. هوش هیجانی آنها تنها با حضور در اجتماع می‌تواند رشد کند.
گوشی‌های هوشمند تعامل نزدیک را با پیامک، پیام‌های رسانه‌های اجتماعی و تماس تلفنی جایگزین می‌کنند. بنابراین، هنگامی که کودکان فاقد این رشد عاطفی هستند، سازگاری و تناسب اجتماعی‌شان در بزرگ‌سالی با مشکل مواجه می‌شود.
۸. اضطراب اجتماعی را افزایش می‌دهد
امروزه اضطراب اجتماعی مشکل رایجی است. انجمن اضطراب و افسردگی آمریکا (ADAA) می‌گوید ۲۵٫۱ درصد از کودکان بین ۱۳ تا ۱۸ سال در آمریکا مبتلا به نوعی اختلال اضطراب هستند. وقتی فرد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی است، از موقعیت‌هایی مانند موارد زیر می‌ترسد:
- غذاخوردن در جمع؛
- صحبت‌کردن در جمع؛
- مرکزتوجه‌بودن؛
- صحبت‌کردن با افراد جدید؛
- رفتن به مدرسه؛
- قضاوت‌شدن و تحقیرشدن.
برای بسیاری از ما، کاری مانند معرفی خودمان به دیگران، کار سختی به نظر نمی‌رسد اما برای فردی که اضطراب اجتماعی دارد، سخت است. ذهن این افراد سناریوهای خیالی زیادی از شرمنده‌شدن، تحقیرشدن و مسخره‌شدن را شکل می‌دهد و فکر می‌کنند بهتر است عقب بمانند و کاری نکنند.
در سال‌های اخیر، تعداد افراد مبتلا به اضطراب اجتماعی به‌طور چشمگیری افزایش یافته است. برخی کارشناسان معتقدند که بین استفاده از گوشی‌های هوشمند از سنین پایین و اضطراب اجتماعی ارتباط زیادی وجود دارد.
قوانین استفاده از تلفن همراه برای کودکان
در اینجا چند نمونه از قوانینی را می‌گوییم که والدین می‌توانند برای استفاده فرزندشان از تلفن همراه، اعمال کنند:
- از همان اول مشخص کنید که باید رمز عبور موبایلش را در اختیار شما بگذارد و به او گوشزد کنید که اگر مشکلی در استفاده او از تلفن همراه ببینید، موبایل را از او می‌گیرید.
- محدودیت‌هایی را هم برای زمان کلی استفاده از تلفن همراه و هم برای زمان تلفن کردن تعیین کنید.
- محدودیت‌هایی برای هزینه شارژ تلفن همراه، هزینه اینترنت و خرید بازی‌ها تعیین کنید.
- به او بگویید که ساعاتی از شبانه‌روز مانند اواخر شب یا در حین فعالیت‌های خانوادگی، استفاده از تلفن مجاز نیست.
- عواقب گم‌شدن، خراب‌شدن یا شکستن تلفن همراه را به او گوشزد کنید.
- به او بگویید حق ندارد موبایلش را به رختخواب ببرد و هنگام انجام تکالیف و غذاخوردن هم باید آن را خاموش کند یا کنار بگذارد.
- به فرزندتان بگویید که نباید از تلفن برای مخفی‌شدن یا فرار از موقعیت‌های ناراحت‌کننده استفاده کند. مکالمات مهم نباید با پیامک یا تلفن مطرح شوند و باید رودررو صحبت کند.
- رسانه‌های اجتماعی مورداستفاده فرزندانتان را کنترل کنید. دکتر دیوید اندرسون (David Anderson)، روان‌شناس بالینی، توضیح می‌دهد: «کودکان باید طوری رفتار کنند که انگار هر چیزی را که پست می‌کنند، والدین‌شان می‌خوانند.»
از همان اول، قوانین و عواقب نقض آن را برای کودک تعیین کنید و رفتار واضح و صریحی داشته باشید. با این کار به فرزندانتان یاد می‌دهید که در طول زمان، تصمیم‌های خوب بگیرند، به‌طوری‌که در نهایت، وقتی شما را ترک کردند، بتوانند به‌خوبی از عهده تصمیماتشان بربیایند.
