معاون فرهنگی وزارت ارشاد از تغییر ساز و کارهای نظارت بر کتاب خبر داد و عنوان کرد: در صورتی که این امر محقق شود، معاونت فرهنگی دیگر نقش مجری و ناظر را در زمینه نظارت بر عهده نخواهد داشت و نظارت بر کتاب مانند هیأت نظارت بر مطبوعات خواهد بود.
او همچنین عنوان کرد: ما در حال حاضر در داخل کشور هیچ نویسنده ممنوعالقلمی نداریم و در بررسی کتابها تنها به خود کتابها توجه میشود.
به گزارش ایسنا، سیدعباس صالحی، معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، روز دوشنبه، 27 آبان، در اولین نشست رسانهییاش، در پاسخ به پرسشی درباره وضعیت ممیزی در اصلاحیه ضوابط نشر گفت: در اصلاحیه ضوابط نشر مصوب سال 89 دو هیأت نظارت بر کتاب بزرگسال و کتاب کودک و نوجوان دیده شد و ترکیبی برای این هیأتها پیشبینی شده بود، اما از طرف آقای احمدینژاد ابلاغ نشد. ما در دولت جدید در مشورت با اصحاب فرهنگ لیستی برای ابلاغ به شورای عالی انقلاب فرهنگی تهیه کردهایم.
او ادامه داد: گاهی افراد احساس ولایت مطلقه بر همه میکنند و بدون اجازه اسم افراد را در ترکیبهای خود قرار میدهند، اما در تهیه این ترکیب با اجازه از همه آقایان، اسم آنها را تنظیم کرده و تصمیم گرفتهایم در حوزههای مختلف دین، علوم اجتماعی، روانشناسی، ادبیات و غیره نگاههای معتدلی در این ترکیب باشد و مکمل یکدیگر باشند.
به طور کلی احساس میکنیم ترکیب پیشنهادی ما یک ترکیب رو به جلو خواهد بود که اگر از جانب شورای عالی انقلاب فرهنگی رأی بیاورد، ساختار اداره کتاب قانونمند خواهد شد.
صالحی همچنین در پاسخ به پرسش دیگری درباره نحوه برخورد با ناشران متخلف بر اساس مصوبه اصلاحی سال 89 ماده 15 (مربوط به نظارت) عنوان کرد: این ماده یک بخش قبل از نشر دارد که بخشی پرابهام است و من وارد بحث حقوقی آن نمیشوم. اما در حال حاضر در حال بررسی این موضوع هستیم که معنای مسؤولیت ناشر قبل از نشر چیست؟
او افزود: برخی از دوستان در دوره قبل از این موضوع تفسیر موسع دارند و به اعتبار آن به اعمال قانون پرداختهاند، اما سؤال این است که آیا ناشری که میخواهد برای کتابی مجوز بگیرد، به صرف سپردن آن به اداره کتاب در قبال آن مسؤولیت قانونی دارد و کارش جرم ایجاد میکند. برخی افراد چنین برداشت موسعی دارند.
صالحی همچنین اظهار کرد: ما در حال کار بر روی بحثهای حقوقی این مسأله هستیم و به این موضوع میپردازیم که آیا سپردن کتاب به اداره کتاب فعل است یا فعل ناشر بعد از نشر مهم است.
او افزود: درباره نظارت بر فعالیت ناشران پس از نشر این موضوع صریح و واضح است که ناشر در قبال آثارش مسؤولیت دارد و هیأت رسیدگی به تخلفات ناشران به صورت کاملا روشن به این بحثها خواهد پرداخت و مطابق ضوابط عمل میکند. طبق قانون ناشر پس از نشر مسؤولیت قانونی دارد.
صالحی همچنین در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه موضع شخص او در قبال ممیزی کتابها چیست، گفت: من پشت این صندلی به عنوان پاسخگو و مسؤول قرار گرفتهام و وظایف قانونی دارم، به همین دلیل به عنوان کارشناس صحبت نمیکنم.
او ادامه داد: شاید من به عنوان شخصیت حقیقی حرفهایی در این زمینه داشته باشم که در مسیری که به طرف جریان آزاد اطلاعات حرکت میکنیم، این بحثها چه هستند و کتاب چه نقشی دارد. به نظر من با توسعه رسانهها کتاب یک کالای نخبگانی شده و باید با آن نسبت به کالاهای عمومی رفتار متفاوتی شود. در حال حاضر کتاب را عامه مردم نمیخوانند، بلکه کتاب توسط تیپ خاصی از افراد مصرف میشود، به همین دلیل به مقررات خاص هم نیاز دارد. البته این حرفها نظرات من است به عنوان سیدعباس صالحی نه به عنوان معاون فرهنگی. من به عنوان معاون فرهنگی به قوانین ملتزم هستم.
ماون فرهنگی وزیر ارشاد در بخش دیگری از این نشست عنوان کرد: از ابتدا تأکید من با آقای کمالینژاد که در این دوره مدیر موقت اداره کتاب هستند، بر دو نکته بوده است؛ یکی تسریع در کارها و دیگری تکریم ارباب رجوع فرهنگی. کسانی که به اداره کتاب میآیند، عمرشان را صرف فعالیت فرهنگی کردهاند.
او ادامه داد: گزارشی که ما در این یک ماه داشتهایم، نشان میدهد روند رو به جلو بوده است؛ روند کار راضیکننده نیست، اما رو به جلوست. در این یک ماه روند سرعت پاسخگویی رو به جلو بوده و میانگین بررسی کتابها یکماهه بوده است.
او همچنین در پاسخ به پرسشی درباره خصوصیسازی فعالیتهای فرهنگی بیان کرد: توجه به این موضوع در دولت جدید و وزارت فرهنگ جدی است. اگر ما بخواهیم رابطه اقتصاد و فرهنگ را جدی کنیم، باید بخشی از مشکلات را در این زمینه حل کنیم.
صالحی ادامه داد: مشکل جدی ما کمتوجهی به رابطه اقتصاد و فرهنگ است. حوزه فرهنگی جدای از مباحث فرهنگی به تولید کالاهای فکری مربوط است، بنابراین باید ارتباط فعالی با قواعد اقتصادی داشته باشد و هم در بحث تولید کتاب و هم در زمینه توزیع و ترویج جریان نهادهای صنفی و بخش خصوصی این مسأله جدی گرفته شود و حضور بخش حاکمیتی حداقلی شود.
او همچنین گفت: دولتها نه تنها در بخش اقتصادی ضعیف هستند، در حوزه فرهنگی هم نمیتوانند بار را به منزل برسانند، بنابراین دولت باید زیرساختها و قوانین را فراهم کند، اما تولید و توزیع را به بخش خصوصی واگذار کند. باید در بخش خصوصی بنیههای قوی به وجود بیاید و زمینه حمایت دولت با فراهم کردن زیرساختها ایجاد شود.
سیدعباس صالحی در ادامه در پاسخ به سؤالی درباره وضعیت کتابهای بلاتکلیف و ناشران تعلیقشده که وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی قبلی وعده حل مشکلشان را داده است، اظهار کرد: یکی از اولین مسائلی که ما به آن توجه کردیم، مشخص شدن وضعیت کتابهای بلاتکلیف و ناشران تعلیقی بود. در حوزه بررسها هم ما یک دوره گذار داریم. کارهای بعدی ما در حاشیه هیأت نظارت انجام میشود. اداره کتاب عملا یک دوره بلاتکلیفی قانونی را طی کرده است.
او همچنین افزود: مجموعههایی که میخواهند شکل بگیرند، با نگاه هیأت نظارت شکل میگیرند. به دلیل اینکه اعضای هیأت نظارت در دوره قبلی مشخص نبوده، مسیر اداره کتاب در یک دوره گذار حرکت کرده است. در این زمینه باید بررسهای دائمی مشخص شوند و کارهای بنیادین انجام شود. اگر این امر محقق شود، معاونت فرهنگی دیگر نقش مجری و ناظر را ندارد، بلکه هیأت نظارت این کار را انجام میدهد و معاونت فرهنگی تنها محل استقرار آن نظارت خواهد بود، مثل هیأت نظارت بر مطبوعات که نقش وزارت ارشاد بر آن نقش تعیینکنندهای نیست، اما تا این مسأله تحقق پیدا کند، امور انجام میشود و بررسیها و مجموعه تجدیدنظرهایی با سرعت در حال اتفاق است.
صالحی در بخش دیگری از صحبتهایش اظهار کرد: ما در حال حاضر هیچ نویسنده ممنوعالقلمی در کشور نداریم. هیچ نویسندهای به عنوان شخص، ممنوعالقلم نیست. در دورههایی نگاههایی وجود داشته که برخی افراد نمیتوانند کتاب چاپ کنند، اما الآن اینطور نیست و تنها به خود کتابها توجه میشود، نه به نویسندهشان و خود کتاب نباید مشکل داشته باشد. در دورههای مختلف ممکن است نویسندهای بالا و پایین رفته باشد.
او گفت: با توجه به نکاتی از این قبیل، مسیری برای تجدیدنظر سریع در کتابها تعیین شده است. البته ما نمیخواهیم از آنور بام بیفتیم. ما به قوانین موجود احترام میگذاریم، اما به خاطر مشکل اجرای سلیقهیی و ... راه تجدیدنظر هست. ضمن اینکه ما مسأله ناشران تعلیقی را هم جدی گرفتهایم و پروندههای آنها در جریان است. بعضی از این پروندهها قابل حل هستند و بعضی هم ممکن است حل نشوند و به همین شکل بمانند.
در بخش دیگری از این نشست، صالحی در پاسخ به پرسشی درباره صنعت چاپ عنوان کرد: متأسفانه صنعت چاپ ما مشکلاتی دارد. این صنعت از یکسو به وزارت صنعت، معدن و تجارت مرتبط است و از سوی دیگر به خاطر موضوع فرهنگی که دارد، متولی آن ارشاد هم هست و در نهایت این صنعت به یک صنعت مظلوم تبدیل شده است.
او ادامه داد: تنوعی که محصولات چاپی دارند، بسیار وسیع است، شاید حدود 20 درصد از این صنعت به کتاب و نشریه مربوط باشد؛ بخش وسیعی از آن مربوط به فرآوردههای متنوع است. متأسفانه صنعت چاپ ما در فضای منطقه فاصله زیادی با آنچه باید طبق سند چشمانداز داشته باشیم، دارد. ترکیه، رژیم اشغالگر و عربستان و غیره رتبههای برتر را در این زمینه دارند.
صالحی افزود: اگر به این مباحث توجه شود، اتفاقهای بسیاری میافتد که یکی از آنها برای چاپ قرآن است. اگر به این صنعت به عنوان یک صنعت درآمدزا و کارآفرین نگاه شود، این مسأله به طور کامل حل می شود و امکان چاپ مناسب قران نیز یکی از آثار مبارک آن است.
معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی همچنین در پاسخ به پرسشی درباره وضعیت حمایت از ناشران عنوان کرد: وزارت ارشاد تا سال 85 به ناشران کاغذ میداد، اما بعد تصمیم گرفته شد که یارانه کاغذ هدفمند شود. این تصمیم، تصمیم خوبی بود، اما متأسفانه پس از آن رانتخواری بدی در این زمینه ایجاد شد.
او ادامه داد: سال 85 تصمیم گرفته شد کاغذ به صورت مستقیم به ناشران داده نشود، اما کمکهایی به ناشران شود که جبرانساز حذف کاغذ باشد. موضوعی که باید اتفاق بیفتد، شفافیت در خرید است. ما باید حتیالامکان در اتاقهای شیشهیی عمل کنیم تا تخلفها به حداقل برسد. شفافیت در اداره کتاب به این معناست که هم در روند سپردن کتاب به اداره کتاب برای بررسی و هم در تمام مسیری که طی میشود، اطلاعات به صورت شفاف ارائه شود. مسیر باز اطلاعات میتواند کنترلکننده باشد. در حوزه خرید هم همینطور است و دولت باید با شفافیت در این زمینه بیشترین حمایت را از ناشران مستقل داشته باشد.
صالحی همچنین در بخش دیگری از این نشست گفت: اگر کتاب را یک حلقه از پدیدآورنده و مصرفکننده در نظر بگیریم، حلقه نهایی است که مسیر پیش از خود را مشخص میکند. بنابراین اگر حوزه کتاب بخواهد مانند هر حوزه دیگری اقتصادی باشد، و در زمینه اقتصادی فعال شود، باید از آخر شروع کرد و به اول رسید. ما باید مخاطبان و تکنولوژیهای جدید کتاب را جدی بگیریم و کتاب را تنها مکتوب نبینیم.
او ادامه داد: امروز جهان با سرعتی که در زمینه تکنولوژی دارد، تعریفهای جدیدی از کتاب ارائه کرده است. ما باید نگاه سنتی خود را به کتاب تغییر دهیم. در حال حاضر هنوز سامانه روشنی برای نشر الکترونیک نداریم. بخشی از موضوع این است که ما باید تکنولوژیهای جدید را به رسمیت بشناسیم و کتابهای الکترونیک را کتاب بدانیم. نسل جدید امور را در دسترس میخواهد، بنابراین ما باید کتاب را هم در دسترس بخواهیم. البته در این زمینه هنوز مشکلات حقوقی سنگینی وجود دارد که باید بررسی شود.
صالحی در پایان جلسه پرسش و پاسخ با خبرنگاران عنوان کرد: میخواهم نکتهای درباره شخصیت خود بگویم. من فردی هستم که پیش از این چندان رسانهیی نبودهام، به این معنا که طرف گفتوگوی رسانهها نبودهام. من برای صحبت کردن به تمرکز احتیاج دارم و اگر خبرنگارها دور من بریزند، دستپاچه میشوم.
او ادامه داد: از شما میخواهم که پرسشهای خود را در قرارهای ثابت انفرادی و غیرانفرادی مطرح کنید. اما زمانی که از جلسه بیرون میآیم، از من سؤال نکنید. این ضعف من است که در این مواقع تمرکزم را از دست میدهم، چرا که در پاسخگویی به تمرکز نیاز دارم. از شما میخواهم پاسخ ندادنم را حمل بر ضعف من کنید؛ نه بیادبی.
