انتشار جزئیات جدید از چند سال مذاکره مقامات ایران و آمریکا

در اواخر فوریه سال گذشته بعد از این که مذاکرات هسته‌ای ایران و 5+1 در آلماتی قزاقستان پایان یافت، دو تن از اعضای تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای آمریکا به طور سری به عمان پرواز کردند تا به دو مقام دیگر آمریکایی بپیوندند که از واشنگتن به این کشور آمده بودند.

به گزارش «تابناک»، این شروع روایت بخشی از ماجرای مذاکرات هسته‌ای ایران و آمریکا در ماه‌های گذشته در مطلبی به قلم لورا روزن برای وب سایت ال مانیتور است.

طبق نوشته روزن، ویلیام برنز معاون وزیر خارجه آمریکا و جیک سالیوان مشاور امنیت ملی جو بایدن معاون رئیس جمهور آمریکا دو مقامی بوده‌اند که از واشنگتن به مسقط آمده بودند. پانیت تالوار مشاور امور ایران در کاخ سفید و رابرت آینهورن مشاور خلع سلاح وزیر خارجه آمریکا نیز از قزاقستان به عمان رفتند.

بنا به ادعای ال مانیتور، در مسقط و دور از چشم رسانه‌ها، آمریکایی‌ها به همراه بعضی نیروهای کمکی قوای مجریه و مقننه آمریکا با تیم ایرانی دیدار کردند که سرپرستی آنها را علی‌اصغر خاجی معاون وزیر خارجه بر عهده داشت.

خاجی معاون وقت اروپا و آمریکای وزارت خارجه پیش از این و از سال 2008 تا 2012 به عنوان نماینده ایران در مقر اتحادیه اروپا در بروکسل کار کرده بود. به سبب مسئولیت معاونت اروپا و آمریکای وزارت خارجه، وی به طور پیوسته با سوئیسی‌های حافظ منافع آمریکا در تهران در ارتباط بوده است. اگر چه وی در بروکسل اولین ایرانی بود که بعد از دهه‌ها با مقامات ناتو در مورد وضعیت افغانستان گفتگو کرد ولی پیش از آن برای ناظران غربی مسائل ایران کمتر شناخته شده بود.

هر دو طرف به همراه میزبانان عمانی خود، تلاش کردند که این دیدارها مخفی باقی بماند. برنز به عنوان دومین مقام وزارت خارجه در چهار روز ابتدایی ماه مارس در هیچ یک از برنامه‌های وزارت خارجه حضور نداشت؛ بدون این که در این مورد توضیحی داده شود. ایرانی‌ها هم خبری در مورد سفر خاجی به مسقط منتشر نکردند ولی چند روز بعد خبر سفر وی به سوئیس در هفتم مارس از سوی مقامات میزبان منتشر شد. در هفته بعد نیز، سفر مهمانپرست سخنگوی وقت وزارت خارجه به طور گسترده توسط رسانه‌های عمانی پوشش داده شد.

گفته می‌شود که آمریکایی‌ها همواره در ویلایی لوکس در کنار ساحل و متعلق به دولت عمان مستقر می‌شده‌اند تا از چشم خبرنگاران و دیگران دور بمانند. دیدارها با ایرانی‌ها نیز در همین محل انجام شده است.

ادعا می‌شود با وجود جدی‌تر بودن مذاکرات نسبت به مذاکرات هفت جانبه هسته‌ای، مذاکرات ایران و آمریکا تا زمان برگزاری انتخابات ریاست جمهوری در ایران به پیشرفت زیادی منجر نشده است. یک دیدار احتمالی دیگر نیز برای ماه می برنامه‌ریزی شده بود.

ال مانیتور سپس با مرور بعضی از مکاتبات فاش شده وزارت خارجه آمریکا در جریان ویکی لیکس خبر از پیگیری دائمی عمانی‌ها برای برقراری ارتباط بین ایران و آمریکا می‌دهد. بر این اساس سلطان، وزیر خارجه و وزیر فرهنگ عمان به طور پیوسته دیدگاه و میزان تمایل ایران برای تعامل با آمریکا را به مقامات این کشور گزارش می‌کرده‌اند. این اتفاق حتی از پیش از روی کار آمدن دولت اوباما نیز در جریان بوده است.

در اکتبر سال 2009 و به فاصله کوتاهی بعد از انتخابات ریاست جمهوری در ایران، سعید جلیلی و برنز در حاشیه مذاکرات هسته‌ای در ژنو به توافقاتی بر سر مبادله سوخت دست یافتند ولی بعدا به دلیل انتقادات داخلی در ایران، این توافق عملی نشد. تنش‌های سیاسی در ایران اوج گرفت و آمریکایی‌ها که تصور می‌کردند این مساله ایران را فلج کرده است به سوی تشدید فشارهای اقتصادی بر ایران در سالهای 2009 و 2010 گام برداشتند.

برنز بعدا در دیدار با مقامات چینی ضمن دفاع از رویکرد بی سابقه دولت اوباما در تعامل با ایران، از به هم خوردن توافق مبادله سوخت گله کرد. کمی بعد در ابتدای سال 2011 مذاکرات هسته‌ای در استانبول برگزار شد و تقریبا به بن‌بست خورد. برنز با چهره گرفته در مذاکرات حاضر شد. جلیلی که از سردرد شکایت داشت در بیشتر زمان گفتگوها حضور نداشت و از دیدار با برنز خودداری کرد. مذاکرات با ایران تا بیش از یک سال بعد یعنی تا آوریل 2012 از سر گرفته نشد.

عمانی‌ها در سال 2011 و 2012 نیز به تلاش‌های خود برای جوش دادن ایرانی‌ها و آمریکایی‌ها ادامه دادند. در این دیدارها برنز حضور نداشت و سالیوان و تالوار مسئولیت آن را بر عهده داشتند. تالوار بعدا در یکی از جلسات سنای آمریکا این مساله را تائید کرد.

به گفته تالوار، بعد از ریاست جمهوری روحانی و تبادل نامه بین وی و اوباما که گفته می‌شود سلطان قابوس آن را به ایران آورده، دو طرف توافق کردند که مسیر مذاکره را ادامه دهند.

از زمان ادای سوگند روحانی، حداقل پنج دور مذاکره دوجانبه در عمان، نیویورک و ژنو برگزار شده است. سرپرستی تیم آمریکایی را برنز و سرپرستی تیم ایرانی را مجید تخت روانچی جانشین خاجی بر عهده داشته است، هر چند که در مواردی عراقچی نیز وی را همراهی می‌کرده است.

ایرانی‌ها و آمریکایی‌ها در ماه اوت در عمان دیدار کردند، پیش از مکالمه تلفنی اوباما و روحانی حداقل دو دور مذاکره در ماه سپتامبر در نیویورک برگزار شد. سپس، روانچی و برنز در عمان با یکدیگر دیدار کردند و سپس دو دور مذاکره دوجانبه در نوامبر در ژنو، پیش و در حین مذاکرات با 5+1 برگزار شد تا این که توافق موقت بین دو طرف حاصل شد.

ظاهرا کانال بلاط(مکانی در عمان) به سرپرستی برنز با کانال 5+1 به سرپرستی شرمن با یکدیگر ادغام شده‌اند. اما آینده با توجه به مذاکرات سخت بر سر توافق جامع هنوز محل بررسی و ارزیابی است.

با وجود انتشار خبر مذاکرات پنهانی گذشته دو طرف، به نظر می‌رسد کانال‌های ارتباطی بین ایران و آمریکا همچنان پویا است. شرمن فردا و در مسیر سفر خود به روسیه در ژنو توقف خواهد کرد و با عراقچی در مورد اجرای توافق موقت دو طرف مذاکره خواهد کرد.

آینهورن مذاکره‌کننده پیشین آمریکایی هرچند در مورد خبر تائید شده مذاکره خود با ایرانی‌ها در عمان اظهار نظری نکرد ولی معتقد است که ایرانی‌ها با آرامش و البته با مهارت مشغول گفتگو با آمریکا هستند.