رویای نیم میلیارد دلاری برای ایران بزرگ

رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات در آخرین اظهارنظرش به یکی از نقاط ضعف کشورمان اشاره کرد که علی رغم تلاش‌ها به دستاورد حداقلی نیز در آن دست نیافته‌ایم و آن هم «نفوذ رسانه‌ای در ابعاد جهانی» است اما چرا علی رغم هزینه‌های سنگین و حتی راه اندازی شبکه انگلیسی زبان با همین رویکرد، توفیق حداقلی نیز در این باره به دست نیامده و در برابر غول های رسانه های جهان، ایران از ابزاری با توانمندی و نفوذ حداقلی نیز بی‌بهره است؟

به گزارش «تابناک»، «اطلاعات دانش است، اطلاعات قدرت است، اطلاعات امنیت است»؛ این جملات کلیدی متعلق به یکی از تبلیغ‌های مشهور شبکه خبری سی ان ان است که به خوبی ماهیت و ظرفیت بالقوه خبر و دسترسی سریع به اطلاعات را یادآور می‌شود و البته بر جایگاه سی ان ان به عنوان یکی از پیشتازان عرصه خبر با بیش از 98 میلیون مخاطب در سال 2013 تنها در خاک آمریکا تاکید غیرمستقیمی دارد. دستاوردی چون پیشتازی در اطلاع رسانی در عصر حاضر بسیار موثرتر از پیشرفته ترین جنگ افزارها است، چرا که به خوبی می‌توان جامعه جهانی را به لحاظ فکری همراستای خود ساخت.

ابوذر ابراهیمی ترکمان رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی روز گذشته با اشاره به جمع بندی اش از سفرهایش ضمن تاکید بر این نکته که مردم دیگر کشورها و حتی کشورهای غیرمسلمان نگاه مثبتی نسبت به انقلاب اسلامی دارند و ایران نفوذ معنوی و سیاسی خوبی دارد، درباره نقطه ضعف بزرگ کشورمان در سطح بین الملل گفت: «نفوذ رسانه‌ای نداریم و روی این بخش سرمایه‌گذاری نکرده‌ایم. متأسفانه ابزار رسانه در دست آنهاست و ما کمتر در این حوزه تأثیرگذاریم؛ گاهی مسایل سیاسی هم سایه می‌اندازد و هم‌افزایی وجود ندارد. به عنوان نمونه، قطر با آن وسعت اندک، به کمک «الجزیره» در برخی مواقع در سطح دنیا اثرگذار است.»

این سخنان، اشاره مستقیم به یکی از بزرگ ترین نقاط آسیب پذیر کشورمان است که در دو دهه اخیر تلاش شده راهکارهایی برایش سنجیده شود اما چون راه اشتباه رفته شده بود، موفقیت حداقلی نیز حاصل نیامد و ابزارهای تولیدی برای رقابت با رسانه‌های بین المللی به بدترین شکل ممکن مورد استفاده داخلی قرار گرفت و اثرگذاری‌اش را به کل از دست داد؛ مهم ترین این ابزارها پرس تی وی بود که دقیقاً با همین فرمول به وضعیت کنونی دچار شده و امیدها برای رقابتش با غول‌های رسانه‌ای منطقه نیز راشاتودی و الجزیره نیز بسیار کمرنگ است، چه رسد به رقابت با سی ان ان و بی بی سی و برندش نیز به گونه‌ای از دست رفت که دیگر امکان احیایش وجود نداشته باشد.

نخستین خطای راهبردی در این فضا عدم برخورداری از نگاه جهانی در تعریف یک رسانه جهانی برای کشورمان بود و به هر حال باید پذیرفت رسانه جهانی اقتضائات خاص خود را دارد که لزوماً در قالب‌های کشورمان نمی‌گنجد و نیاز به تساهل و تسامح بیشتری را می‌طلبد و تا زمانی که این نگاه برقرار نشود، نمی‌توان تصور کرد که مخاطب جهانی و به طور خاص مخاطب انگلیسی زبان، در لیست کانال‌هایی که تماشا می‌کند، شبکه‌ای از کشورمان را در اولویت قرار دهد و این امر با تدابیر و نگاه غیربومی در ایجاد چنین شبکه‌ای بسیار موثر است.

این نگاه جهانی صرفاً در بحث تساهل و تسامح خلاصه نمی‌شود و باید رسانه جهانی را رها کرد تا به اطلاع رسانی جهانی پرداخت و به عنوان بلندگوی تبلیغاتی برای معرفی اصفهان و شیراز و... بخش اعظمی از زمان این تلویزیون را به کار نبرد، بلکه حداکثر باید به برنامه‌های بین المللی بسیار معتبر با میزبان ایران پرداخت و برخلاف پرس تی وی، در تلاش نبود تا نسخه انگلیسی از شبکه‌های داخلی را با رنگ و لعابی متفاوت به انگلیسی زبان‌ها ارائه کرد.

نگاه اپوزسیون به تمام اتفاقات مهم جهان و تبدیل شبکه تلویزیونی به محفل اپوزسیون سراسر کره خاکی نیز خلاف همین نگاه جهانی است. یک رسانه جهانی در پی اخذ مصاحبه از رهبران کشورهای جهان است و این گفت و گو چه با رهبران آمریکا، انگلیس و هر کشور دیگری صورت پذیرد، بردی برای رسانه مذکور به حساب می‌آید و طبیعتاً در چنین فضایی من باب مثال، منازعات ایران و بریتانیا به یک باره منجر به بایکوت اخبار بریتانیا در این شبکه نخواهد شد، بلکه رسانه به شکلی ماهرانه به نقد سیاست‌های انگلیسی با حفظ تمامی ارتباطات و حتی توسعه ظرفیت اطلاع رسانی اش در بریتانیا می‌پردازد.

شاید در این باره بتوان به نوع عملکرد کلیه شبکه‌های زیرمجموعه بی بی سی به ویژه بی بی سی فارسی اشاره کرد که از زمان طرح توافق امنیتی آمریکا و افغانستان که استمرار حضور نیروهای نظامی خارجی با رهبری آمریکایی را پس از سال 2014 با مصنویت های خاصی در این کشور تضمین می‌کند، با یادآوری و پوشش ویژه هر انفجار در این کشور به تهیه گزارش های بسیار فراوان در یک دوره زمانی طولانی پرداخت که توان نیروهای نظامی و امنیتی افغانستان را در تامین مستقل امنیت این کشور پس از خروج نیروهای خارجی به چالش بکشد و بدین طریق کرزای برای امضای این توافق تحت فشار قرار گیرد؛ خط خبری که پس از تامین امنیت فوق العاده توسط نیروهای بومی در انتخابات اخیر، اندکی کمرنگ شده و یا تصویر مشهوری که درباره نوع پرداختن رسانه های مختلف به یک تصویر از جنگ آمریکا در عراق نیز در همین راستا بتوان مورد ارزیابی قرار داد.


علاوه بر مدیریت محتوایی و نگاه جهانی که استفاده هر روزه از رسانه را برای دستیابی به هزاران هدف ناممکن می سازد، بهره برداری از حجم بسیار بالایی از نیروی انسانی زبده (ولو آنکه هیچ اعتقادی به کشورمان و اهدافش نداشته باشد) یک ضرورت است و طبیعتاً به کارگیری چنین نیروهای زبده‌ای خبری علاوه بر تساهل و تسامح که مورد اشاره قرار گرفت، نیازمند تامین اعتبار بسیار کلانی است که از این طریق بتوان لشگری از بهترین خبرنگاران جهان را با حقوقی بالاتر از آنچه اکنون دریافت می‌کنند، به کار گرفت.

طبیعتاً خبرنگاری که امروز در سی ان ان یا فاکس نیوز با حقوق چند ده هزار دلاری، برنامه‌ای ثابت دارد با حقوقی چندصد هزار دلاری به شبکه‌ای تازه نفس خواهد آمد اما او با خود برندش و مخاطبش را خواهد آورد که با قرارگیری پازل این خبرنگاران کنار هم، یک نظام رسانه ای عظیم شکل خواهد گرفت؛ نظام رسانه‌ای که حداقل سیصد تا حداکثر نیم میلیارد دلار در سال هزینه داشته باشد اما برای غلبه بر غول های خبری جهان، انجام چنین هزینه ای اجتناب ناپذیر است و مطمئناً موثرتر از قدرتمندترین سلاح‌های نظامی جهان خواهد بود.

این هزینه البته صرفاً در حوزه جذب نیروی انسانی نیست و راه اندازی چنین شبکه‌ای در همان بدو تاسیس نیز نیازمند امکانات کم نظیر و بالاتر از رقبا و به روز رسانی مرتب است و به عنوان مثال، هنوز پخش HD برای شبکه‌های داخلی و بین المللی ایران به کار گرفته نشده اما در حال حاضر شبکه‌های بین المللی برای پیش افتادن از رقبا به سرعت در حال افزایش کیفیت برنامه هایشان هستند.

شبکه NHK ژاپن المپیک پیشین را در ژاپن، بریتانیا و ایالات متحده با کیفیت 8K Ultra HD پوشش داد و شبکه Sky بریتانیا، تصمیم به پخش زنده برنامه های خود با کیفیت 4K گرفته و بسیاری از شبکه‌ها از جمله فاکس نیز همین مسیر را در پیش گرفته اند و این تکنولوژی ها که قطعاً مدتی بعد با 16K همراه می‌شود ارقامی بزرگی را می‌طلبد که رسانه پیشتاز جهانی باید هزینه کند اما آیا حاضریم برای دستیابی به اطلاعات به عنوان عنصر کلیدی در قدرت، امنیت دوران کنونی و جذب مخاطب وسیع جهانی، چنین هزینه ای کنیم. باید در انتظار تدبیر مسئولان ارشد بود برای پایان بخشی به خلع سلاح رسانه‌ای ایران بود.