دونالد ترامپ حدود یک ماهی که در کاخ سفید ریاست میکند، توانسته است چندین کلید واژه را برای معرفی شخصیت خود به خوبی در میان افکار عمومی آمریکا و خارج از این کشور جای بیندازد. تندرو، گزافه گو، بیگانه هراس، خودشیفته و ... . اما از میان همه این عناوین، یکی از همه بیشتر در مورد وی و شخصیت و رفتار سیاست خارجی وی صدق کرده و برجسته است: غیر قابل پیش بینی. چیزی که به ظاهر برآمده از نظریه ای در دوران ریاست جمهوری ریچارد نیکسون است.
به گزارش «تابناک»؛ ریچارد نیکسون که از سال 1969 تا 1974 در ایالات متحده در رأس قدرت اجرایی بود، یکی از رإسای جمهور آمریکا بود که بیش از هر چیز با رفتار غیر قابل پیش بینی خود متمایز و شناخته می شد؛ رفتاری که یکی از پایه های اساسی نظریه ای به نام نظریه مرد دیوانه یا Madman Theory است که یک استراتژی خاص در سیاست خارجی است که اتفاقا خود نیکسون را واضع و مبتکر آن می دانند.
این تاکتیک به شکل ساده عبارت است از استفاده از تصمیمات و رفتارهای نوسانی و غیر قابل پیش بینی برای مختل و مغشوش کردن ذهن دشمنان و رقبا و غیر قابل پیش بینی کردن آنچه قرار است ایالات متحده در قدم بعدی صورت دهد. این نظریه بر آن است که این نوع از رفتار نوسانی و غیر قابل پیش بینی منجر به آن خواهد شد که دشمنان و رقبای ایالات متحده از ترس بدترین سناریوی ممکنی که می تواند رخ دهد، رفتاری محتاطانه و دور اندیشانه انجام دهند.
البته این نظریه بیان می دارد، رهبری که این تاکتیک را انجام می دهد باید از یک حلقه و کابینه بسیار با تجربه و کارآزموده برخودار باشد تا بتوانند توافقات و چانه زنی های سیاست خارجی را که تا حد زیادی ناشی از این رفتار رئیس جمهور است، به بهترین وجه ممکن مدیریت کرده و به نفع ایالات متحده به پایان رسانند.
ریچارد نیکسون، شخصا یکی از این افراد آزموده و کارکشته را در کنار خود داشت: هنری کسینجر. اکنون به نظر می آید که ترامپ نیز دو شخصیت بسیار ممتاز از این جهت در کنار خود دارد: ژنرال هربرت مک مستر به عنوان مشاور امنیت ملی که از او به عنوان یک استعداد درخشان خطاب کرده و جیمز ماتیس به عنوان وزیر دفاع؛ هرچند رویه های این دو به شدت با ترامپ متفاوت و متناقض است.
بلومبرگ در ماه آوریل به بخشی از سخنرانی دونالد ترامپ در کمپین انتخاباتی خود اشاره کرده که به خوبی نشان دهنده نظریه Madman به عنوان زیربنای اساسی رفتارهای ترامپ است. وی در این سخنرانی بیان کرده بود: ما به عنوان یک ملت باید بیش از این غیر قابل پیش بینی باشیم. اکنون ما کاملا قابل پیش بینی هستیم. همه چیز را به صراحت بیان می کنیم. می خواهیم به جایی سرباز و نیروی نظامی اعزام کنیم؟ به همه نیت خود را می گوییم. می خواهیم کار دیگری انجام دهیم؟ یک کنفرانس خبری می گذاریم و همه چیز را بازگو می کنیم. ما باید غیر قابل پیش بینی باشیم و از هم اکنون باید این کار را انجام دهیم.
تا کنون دونالد ترامپ تا حد زیادی نشان داده که به این رفتار غیر قابل پیش بین وفادار بوده؛ از مسأله چین و تایوان گرفته تا تا مسأله عراق و سوریه و به ویژه ایران. این در حالی است کلیدی ترین چهره های فعلی کابینه ترامپ یعنی ماتیس و مک مستر بیش از هر چیز به عنوان طرفداران سنت گرای سیاست خارجی شناخته شده و رفتار می کنند که کاملا متفاوت از رفتار تخریب گرایانه ترامپ در سیاست خارجی است.
به نوشته فارین پالیسی این سنت گرایان بیش از هر چیز رفتار خود را با نظم به وجود آمده بعد از جنگ دوم جهانی تطبیق می دهند و از یک سیاست خارجی جریان اصلی حمایت کرده و به شدت از جنگ ایدئولوژیک و ایده America First پرهیز می کنند. اولویت این دو حفظ و حفاظت از سیستم های اتحاد و ائتلاف آمریکا و حضور محسوس نظامی در اطراف و اکناف جهان است.
در همین حال، رفتار الگوبرداری شده از نظریه Madman ترامپ، منجر به بروز برخی از جدی ترین مسائل امنیتی و سیاسی در جامعه بین الملل شده است. ژنرال انگلیسی ریچارد بارونز فرمانده سابق ستاد مشترک ارتش انگلستان نگرانی خود را در مورد این رفتار ترامپ ابراز و بیان کرده است که این رفتار بر خلاف آنچه در نظریه پیش بینی شده - حسابگری و دقت نظر - کاملا بی پروا و بی حساب و کتاب باشد.
بارونز اخیرا در سخنرانی خود در انجمن روزنامه نگاران اروپایی در پاسخ به اینکه تجربیات تجاری ترامپ چگونه در فضای ژئوپلتیک خود را نشان می دهد، بیان کرده است: فکر می کند خیلی بد! اگر آقای ترامپ مجبور به تقابل با کشوری شود ـ با توجه به ماهیت رویکردش تا کنون ـ ممکن است به روشی پاسخ دهد که برای خود وی و با توجه به روانشانسی خودش کاملا توجیه شده باشد اما برای سایر کشورهای دیگر به شدت خطرناک و فاجعه بار.
بارونز ادامه داده است: رفتار نوسانی دونالد ترامپ می تواند خطر بروز جنگ را افزایش دهد. جنگ ها معمولا بنا به دلایل بسیار بدی رخ می دهد و در زمانی که شما کنترل خود و رفتار خود را از دست می دهید... من فکر می کنم اکنون ریسک و خطر این موضوع بسیار جدی و مشهود است.
