اینکه مدیریت جهادی به چه معناست و چه مزیت‌ها و تفاوتهایی نسبت به سایر سبکهای مدیریتی دارد از جمله مباحثی بود که در گفتگو با «دکتر داوود فیض» به بحث نشستیم. وی معتقد است «مدیریت جهادی یک سبک تفکر و نگرش اسلامی- شیعی است و الگویی دائمی است که همیشه باید در جامعه جاری و ساری باشد.» عضو هیأت علمی دانشگاه سمنان با تحکم و قاطعیت خاصی عنوان می کند: اگر همان اتفاقی که در صنایع هوا و فضا و صنایع نظامی ایران افتاده در صنعت می‌افتاد، قطعا در حال حاضر از نظر اقتصادی نه تنها یکی از تجارت‌های برتر منطقه بودیم بلکه یکی از قدرت‌های برتر دنیا محسوب می‌شدیم. رئیس بنیاد نخبگان استان سمنان تأکید می کند: اگر مدیریت جهادی در میان نخبگان حاکمیت می‌یافت؛ در پیشرفت‌های علم و فناوری و به خصوص تجاری سازی فناوری که مقام معظم رهبری بسیار بر آن تأکید دارند، وضعیت ما خیلی بهتر از آنچه بود که هست. جهت آشنایی با دیدگاه‌های دکتر «داوود فیض»، گفت‌وگوی تفصیلی با ایشان را در ادامه بخوانید.
• با توجه به آنچه در بیان مقام معظم رهبری تحت عنوان مدیریت جهادی مطرح شده، این مدیریت جهادی را می‌توان یک سبک یا رویکرد یا پارادیم یا گفتمان در نظر تعریف کرد؟
بحث مدیریت جهادی بیشتر می‌تواند یک پارادایم باشد، یعنی یک چارچوب فکری که می‌تواند خیلی از بسترهای ما را جهت بدهد؛ خیلی از رفتار‌ها را شکل بدهد، به خیلی از تصمیم‌گیری‌ها کمک کند و در ابعاد مختلف همانطور که مقام معظم رهبری مطرح کردند، می‌تواند موضوعیت داشته باشد؛ هم در فرهنگ و هم در اقتصاد، هم در سیاست و در عرصه‌های مختلف کمک کننده باشد.
• این مزیت جهت‌دهی به چه صورت است و به چه شکل می‌تواند جهت بدهد؟ یعنی مؤلفه‌های آن طوری تعریف شده که جهت‌دهی ناگزیر می‌شود؟
وقتی پارادایم جدیدی مطرح می‌شود اگر مورد پذیرش قرار گیرد باعث می‌شود که تفکرات و به تبع آن رفتار‌ها تغییر کند. از این جهت همیشه تغییر رفتار یا انجام یک عمل به نوع نگرش و تفکر بستگی دارد. به عبارتی عمل متأثر از نوع تفکر است. مدیریت جهادی هم یک نوع تفکر و یک نوع نگرش خاص به مسائل است که اگر پذیرفته و نهادینه شود به طور طبیعی عملکرد افراد را هم تحت تأثیر قرار می‌دهد. شبیه آن اتفاقی که زمان دفاع مقدس رخ داد.
• برای گفتمان‌سازی مدیریت جهادی باید چه کارهایی صورت بگیرد و چه ملزوماتی لازم است که مدیریت جهادی نهادینه شود؟
برای اینکه یک مفهوم رایج شود و جا بیفتد باید این مفهوم، برای گروه‌ها یا جامعه هدف تفهیم شود و الگوهای عملی معرفی شود. در مرحله بعد می‌توان انتظار داشت که این الگو توسعه پیدا کند و افراد بیایند از این الگو‌ها تبعیت کنند. شاید به خاطر همین هست که مقام معظم رهبری خیلی اصرار دارند که مثلا الگوهای زمان دفاع مقدس در قالب انتشار کتاب داستان، فیلم و... به جامعه معرفی شوند. یا در عرصه‌های دیگر مدیریت جهادی مقام معظم رهبری از مؤسسه‌ای مثل رویان که یک مؤسسه علمی و پژوهشی است، پشتیبانی می‌کنند و این را به عنوان یک الگو معرفی می‌کنند؛ یعنی در ادامه تبیین مفهوم ما نیاز داریم که الگوهای عملی از آن مفهوم را به جامعه هدف معرفی کنیم، تا اینکه آن مفهوم در جامعه نهادینه شود. بعد از نهادینه شدن مفاهیم می‌شود انتظار داشت که گفتمان رفتاری و تفکری در جامعه توسعه پیدا کند. البته در این بحث گفتمان راهش این است ما از کانال‌های مختلف ارتباطی و رسانه‌ای بیاییم این را ترویج کنیم، یعنی این الگو‌ها را بیاییم معرفی کنیم و در مورد آن‌ها تحلیل ارائه دهیم، صحبت کنیم تا این گفتمان تبدیل به یک گفتمان رایج شود.
• وجه تمایز مدیریت جهادی با دیگر سبکهای مدیریتی چیست؟
مدیریت جهادی یک مفهوم قرآنی و اسلامی است که شاید بتوان گفت بیشتر مفهومی است که مکتب شیعه به آن پرداخته، به آن ایمان دارد و به آن عمل کرده. اتفاقی که مثلا در دفاع مقدس در ایران یا در حزب الله لبنان افتاد این‌ها الگوهایی از مدیریت جهادی هستند. مدیریت جهادی شاید تفاوتش با دیگر سبک های مدیریتی در این باشد که یک نوع مدیریتی است که افراد باید برای تأمین منافع جامعه از منافع فردی و گروهی بگذرند؛ باید کار‌ها برای خداوند باشد، اخلاص در آن باشد، قربت الی الله باشد و نهایت ایثار و از خود گذشتگی در آن باشد، باید نهایت تلاش و امیدواری در آن باشد. مدیریت جهادی دور از ضعف و ناامیدی است و در آن توکل به خدا جایگاه ویژه‌ای دارد.
