«دکتر سعید صانعی» متخصص طب سنتی چند درمان خانگی را به افرادی که مبتلا به سنگ کلیه هستند، معرفی می کند.
سازندگان سنگ در بدن
افراد زیادی وجود دارند که به سنگ کلیه مبتلا هستند. دلایل زیادی برای به وجود آمدن سنگ کلیه وجود دارد ولی از دیدگاه طب سنتی دلیل اصلی به وجود آمدن سنگ کلیه، بلغم محجر (بلغمی که به حالت سنگ درآمده) است. یکی دیگر از دلایل سنگ کلیه از دیدگاه طب سنتی مزاج سرد کلیه هاست. زمانی که بلغم در کلیه هایی با مزاج سرد باقی می ماند، تبدیل به بلغم کریستالی (بلوری) می شود. کریستال ها به یکدیگر می چسبند و تولید سنگ می کنند.
بیشتر بخوانید
برای تشخیص کریستال ها باید حتما آزمایش ادرار انجام شود. انجام آزمایش ادرار و تشخیص کریستال، می تواند به پیشگیری از سنگ کلیه کمک کند به شرط آنکه درمان سریعا انجام شود. سنگ کلیه می تواند بدون هیچ علائمی باشد و دلیل دردهای ناشی از آن، جا به جایی سنگ است. یکی دیگر از دلایل به وجود آورنده سنگ کلیه از دیدگاه طب سنتی به تغذیه مربوط می شود. استفاده از برخی مواد غذایی می تواند باعث به وجود آوردن سنگ کلیه شود.
برای مثال مصرف ماکارونی بدون سبوس و نان هایی که از آرد سفید درست می شوند و فاقد سبوس هستند، می تواند باعث به وجود آوردن سنگ کلیه شود. نان و ماکارونی بدون سبوس باعث رشد و زیادشدن میکروب های بد داخل روده می شود و سموم این میکروب ها تولید سنگ صفرا و کلیه می کند. علاوه بر ماکارونی و نان بدون سبوس، غذاهایی که طبع سرد دارند می توانند باعث ایجاد سنگ کلیه شوند.
برنامه غذایی افرادی که مستعد سنگ کلیه هستند باید زیرنظر متخصص طب سنتی باشد تا احتمال به وجود آمدن سنگ به حداقل برسد. مصرف لبنیات به ویژه شیر می تواند باعث ایجاد رسوب کلسیم در کلیه شود به همین دلیل باید این گروه از مواد غذایی را همراه با مصلح (ماده غذایی که باعث بهبود کیفیت یک ماده غذایی می شود) آن استفاده کرد تا باعث ایجاد سنگ کلیه نشود.
مصرف لبنیات همراه با مصلح
شیر و لبنیات باید حتما با مصلح مصرف شوند تا باعث رسوب کلسیم در کلیه ها نشوند. نوشیدن شیر به همراه دارچین می تواند برای این منظور مفید باشد. همچنین اضافه کردن عسل به شیر می تواند به هضم بهتر آن کمک کند و مانع از رسوب کلسیم در کلیه و سنگ کلیه شود.
بسیاری از افراد مواد غذایی را در وعده صبحانه قرار می دهند که طبع سرد دارند و باید با مواد غذایی که طبع گرم دارند جایگزین شوند؛ بری مثال برای صبحانه باید ارده، شیر و عسل استفاده کرد یا اینکه ارده را همراه با شیره خرما و انگور استفاده کرد.
خوردن نان، پنیر و گردو در شب توصیه می شود چون جذب کلسیم در شب بیشتر است و در کلیه رسوب نمی کند. کشک یک ماده غذایی است که در آن مقدار زیادی کلسیم وجود دارد و به سلامت استخوان ها کمک می کند، اما از دیدگاه طب سنتی این ماده غذایی در صورتی که با مصلح مصرف نشود می تواند باعث ایجاد سنگ کلیه شود و کشک باید حتما با گردو خورده شود و اگر کشک به صورت مایع باشد باید داخل آن حتما نعناع و سیر داغ ریخت تا از رسوب در کلیه پیشگیری کنند.
برخی از افراد عادت دارند که همراه با ماهی ماست می خورند یا اینکه بعد از خوردن ماهی شیر می نوشند، انجام این کار در کوتاه مدت باعث می شود که مواد زائد و کلسیم در کلیه رسوب کند و باعث به وجود آمدن سنگ کلیه شود. علاوه بر تغذیه، یک سری عادت ها وجود دارند که می توانند باعث به وجود آمدن سنگ کلیه شوند؛ برای مثال نشستن بر زمین می تواند سنگ کلیه ایجاد کند.
خربزه ضدسنگ
برای درمان سنگ کلیه درمان های زیادی وجود دارد که متخصص طب سنتی با توجه به شرایط بیمار و نوع سنگ یکی از درمان ها را پیشنهاد می کند. یکی از درمان هایی که برای از بین بردن سنگ کلیه پیشنهاد می شود، استفاده از خربزه است. خربزه می تواند به عنوان یک دارو در درمان سنگ های کلیه موثر باشد و به بهبود عملکرد سیستم ادراری و کلیوی کمک کند.
یکی از راه هایی که در طب سنتی برای درمان سنگ کلیه وجود دارد استفاده از تخم خربزه است. برای این منظور باید تخم خربزه را خشک کرد و بعد از بودادن آن را آسیاب کرد و خورد.
یکی دیگر از راه های استفاده از تخم خربزه این است که مقدار یک سیر (75 گرم) تخم خربزه را در یک پارچه توری مانند که می توان بالای آن را گره زد، ریخت و بعد آن را در یک و نیم تا 2 لیتر آب ریخت و جوشاند. جوشیدن این مخلوط تا زمانی که آب نصف شود باید ادامه داشته باشد، بعد از آن باید پارچه را از داخل آب درآورد و فشار داد تا شیره تخم خربزه از پارچه خارج شود. بعد از آن باید به این شیره یک قاشق غذاخوری پودر رازیانه اضافه شود. این ترکیب را باید در آش ریخت و می توان به آش، سیرک و والک (سبزی های کوهی) هم اضافه کرد.
خوردن یک قاچ (حدفاصل 2 خط روی خربزه یک قاچ محسوب می شود) خربزه با پوست، یکی دیگر از راه های از بین بردن سنگ کلیه است. افرادی که نمی توانند خربزه را با پوست بخورند می توانند آن را رنده کنند و بخورند. خربزه علاوه بر اینکه در درمان سنگ کلیه مفید است، می تواند به درمان مشکلات پروستات هم کمک کند.
افرادی که نارسایی کلیه دارند هم می توانند پس از مشورت با متخصص طب سنتی از خربزه استفاده کنند، مصرف خربزه به مدت 3 روز پشت سر هم می تواند تا حدود زیادی به درمان سنگ کلیه کمک کند.
خربزه ای که برای درمان سنگ کلیه استفاده می شود باید ارگانیک باشد در غیر این صورت، مقدار زیادی سموم وارد بدن می شود که می تواند مشکلات زیادی را برای بدن به وجود بیاورد. علاوه بر خربزه می توان برای درمان سنگ کلیه از پرتقال هم کمک گرفت.
برای این منظور باید 3 روز پشت سر هم از پرتقال به عنوان غذا استفاده کرد و در این مدت فرد نباید هیچ نوع ماده غذایی دیگری را بخورد، البته پرتقالی که برای این منظور انتخاب می شود باید شیرین باشد تا معده را اذیت نکند.
پرتقال حاوی ماده ای به نام «اگزالات» است و سنگ کلیه هم از «کلسیم اگزالات» ساخته شده است و زمانی که اگزالات پرتقال در کنار «کلسیم اگزالات» سنگ کلیه قرار می گیرد، باعث جداشدن کلسیم می شود و کلسیم جداشده از اگزالات از بدن خارج می شود.
طالبی یا روغن بادام؟!
یکی از راه های درمان سنگ کلیه خوردن طالبی است. افرادی که مبتلا به سنگ کلیه هستند باید به مدت 14 شب به جای شام فقط طالبی بخورند. طالبی را نباید در صبح زود مصرف کرد و حتما باید در وعده عصر یا شام از آن استفاده شود. علاوه بر طالبی برای درمان سنگ کلیه می توان از روغن بادام شیرین استفاده کرد. یکی لیوان آب ولرم را باید با یک استکان کوچک (20 سی سی) روغن بادام شیرین ترکیب کرد و آن را نوشید، البته باید از اصل بودن روغن بادام شیرین اطمینان پیدا کرد.
گیاهان سنگ شکن
برگ توت فرنگی می تواند به درمان سنگ کلیه کمک کند. افرادی که به سنگ کلیه مبتلا هستند می توانند 40 گرم از برگ توت فرنگی را با یک لیتر آب به مدت 3 تا 4 دقیقه بجوشانند. سپس، این محلول را هر 5 ساعت یک بار بنوشند. افرادی که به سنگ کلیه مبتلا هستند می توانند نصف استکان آب کرفس را با عرق بهارنارنج ترکیب کنند و قبل از هر غذا بنوشند.
استفاده از دانه بوداده خرمالو یکی دیگر از درمان های سنگ کلیه است باید دانه خرمالوی بو داده شده را آسیاب کرد و یک قاشق چای خوری از پودر آن در یک لیوان آب جوش به مدت 20 دقیقه دم کرد. خوردن این نوشیدنی به مدت 3 روز برای رفع سنگ توصیه می شود.
رفع قولنج
قولنج کلیوی می تواند همراه با سنگ یا بدون سنگ باشد، این قولنج درد بسیار شدیدی را برای بیمار ایجاد می کند. برای رفع قولنج بدون تورم کلیوی، باید بعد از هر غذا 6عدد مغز فندق خام خورده شود. اگر قولنج همراه با سنگ باشد می تواند از گل ختمی، بابونه و پنیرک استفاده کرد. برای این منظور باید از هر گیاه به مقدار 100 گرم در 7 تا 8 لیتر آب ریخت و جوشاند، سپس باید این ترکیب را صاف کرد و در وان ریخت و در آن نشست. انجام این کار باعث خروج سنگ از حالب می شود و درد از بین می رود.
درمان سنگ های کوچک
برای تشخیص اندازه سنگ باید حتما سونوگرافی انجام داده و برای درمان سنگ کلیه باید از متخصص طب سنتی کمک گرفت. برخی از افراد از گیاهانی استفاده می کنند که مدر (ادرارآور) هستند، گیاهان مدر فقط برای درمان سنگ های کوچک کاربرد دارند و در صورت استفاده در مورد سنگ های بزرگ، این کار باعث جا به جایی سنگ می شوند و مشکلات بیشتری را به وجود می آورند.
استفاد از برگ مو می تواند به درمان سنگ های کوچک کمک کند و باعث خارج شدن سنگ از طریق مثانه شود. نوشیدن ماءالشعیر یکی دیگر از راه هایی است که می تواند به دفع سنگ های کوچک کمک کند، البته ماءالشعیر بیشتر حالت مدر دارد.
برگ پنیرک
برگ پنیرک خاصیت نرم کننده دارد و در درمان گلودرد و سرفه کاربرد دارد. پنیرک را می توان برای از بین بردن سنگ کلیه هم استفاده کرد. افرادی که سنگ کلیه دارند، باید 100 گرم از برگ پنیرک را در یک و نیم لیتر آب بجوشانند و بعد از 2 تا 3 دقیقه جوشیدن، آن را صاف کنند و در یک لیوان بریزند. اضافه کردن یک قاشق غذاخوری روغن زیتون به این نوشیدنی توصیف می شود، پنیرک را باید قبل از هر غذا نوشید.
اگر سنگ کلیه باعث ایجاد درد شود و در کلیه یا حالب جا به جا شده باشد، باید 100 گرم برگ پنیرک را با 100 گرم گل بابونه ترکیب کرد و جوشاند، سپس به آن یک قاشق غذاخوری روغن زیتون اضافه کرد و قبل از غذا نوشید. این نوشیدنی سنگ را کاملا خرد می کند و سنگ بدون هیچ دردی از بدن خارج می شود.
اطلاعات بیشتر
پیشگیری از سنگ کلیه
پیشگیری به این معنی است که اگر دارویی تجویز شده است آن را مصرف کنید و مراقب رژیم غذایی خود نیز باشید. موارد دیگری که می‌توان انجام داد عبارتند از:
نوشیدن مایعات بیشتر
سعی کنید برای حفظ رنگ زرد کمرنگ یا شفاف ادرار خود به اندازه‌ی کافی آب بنوشید، یعنی در حدود 8 تا 10 لیوان در روز. به تدریج مقدار آب مصرفی خود را افزایش دهید، برای مثال یک لیوان آب بیشتر در روز تا زمانی که به 8 تا 10 لیوان در روز برسید. این افزایش تدریجی به بدن زمان کافی برای تطبیق با مایعات اضافه را می‌دهد. اگر ادرارتان به رنگ زرد تیره است یعنی به اندازه‌ی کافی آب نمی‌نوشید. در صورتی که دچار بیماری‌های کلیوی، قلبی یا کبدی هستید و برای مصرف مایعات محدودیت دارید، پیش از اضافه کردن میزان مایعات مصرفی خود با پزشک مشورت کنید.
استفاده از دارو
اگر با وجود نوشیدن مایعات فراوان و تغییر رژیم غذایی خود دچار سنگ کلیه بیشتری می‌شوید، ممکن است پزشک برای کمک به تجزیه سنگ و یا جلوگیری از تشکیل مجدد سنگ دارو تجویز کند.
تغییر رژیم غذایی
ممکن است تغییر رژیم غذایی مفید باشد اما بستگی به علت تشکیل سنگ کلیه دارد. ممکن است پزشک قبل از تصمیم‌گیری برای تغییر رژیم غذایی به منظور کاهش خطر تشکیل سنگ کلیه، آزمایشات بیشتری تجویز کند.
کاهش سدیم
برای تعیین میزان سدیم ضروری در رژیم غذایی خود با پزشک مشورت کنید، به خصوص اگر پیش‌تر سنگ‌های اگزالات کلسیم یا سنگ های فسفات کلسیم داشته‌اید. سدیم بخشی از نمک است و در بسیاری از مواد غذایی کنسروی و بسته‌بندی شده، و فست‌فودها وجود دارد. سدیم همچنین در بسیاری از چاشنی‌ها، ادویه‌ها، و گوشت‌ها وجود دارد. با مصرف سدیم بیشتر، احتمال ابتلا به سنگ کلیه بیشتر می‌شود. اگر دچار سنگ‌های اگزالات کلسیم یا فسفات کلسیم بوده‌اید، باید دستورالعمل‌های زیر را رعایت کنید حتی اگر جهت پیشگیری از سنگ کلیه در حال مصرف دارو می‌باشید.
در ادامه چند نکته برای کمک به کاهش مصرف سدیم ذکر شده است:
میزان ارزش غذایی (%DV) سدیم بر روی برچسب مواد غذایی را بررسی کنید. در مواد غذایی با سدیم پایین این مقدار ۵ درصد یا کمتر است و ۲۰ درصد یا بیشتر به معنی سدیم بالا باشد.
مقدار سدیم مصرفی خود را یادداشت کنید.
هنگامی که بیرون غذا می‌خورید در مورد سدیم موجود در غذا سوال بپرسید.
از غذاهای فراوری شده و فست‌فودها، سوپ و سبزیجات کنسرو شده وکالباس پرهیز کنید.
برای بررسی مواد تشکیل دهنده و سدیم پنهان مواد غذایی، برچسب‌های آنها را نگاه کنید، برای مثال:
سدیم بی‌کربنات (نام شیمیایی جوش شیرین)
بکینگ پودر، که حاوی سدیم بی‌کربنات و سایر مواد شیمیایی است.
دی‌سدیم فسفات
منو سدیم گلوتامات، یا MSG
آلژینات سدیم
نیترات سدیم یا نیتریت
برای کاهش سدیم جهت کمک به جلوگیری از سنگ کلیه از مصرف غذاهای فرآوری شده و فست‌فود، سوپ و سبزیجات کنسرو شده و کالباس پرهیز کنید.
محدود کردن پروتئین حیوانی
مصرف پروتئین حیوانی ممکن است احتمال تشکیل سنگ کلیه و ابتلا به کلیه سنگ‌ساز را افزایش دهد. ممکن است پزشک از شما بخواهد که مصرف پروتئین حیوانی از جمله موارد زیر را محدود کنید:
گوشت گاو و مرغ و به خصوص فراورده‌های فرعی گوشت
تخم مرغ
ماهی و صدف
شیر، پنیر، و دیگر محصولات لبنی
با اینکه ممکن است نیاز به کاهش مصرف پروتئین حیوانی در روز داشته باشید اما همچنان باید به اندازه کافی مصرف کنید. در مورد میزان مصرف پروتئین حیوانی با پزشک خود مشورت کنید. برای جایگزین کردن پروتئین حیوانی موجود در گوشت می‌توانید از غذاهای گیاهی سرشار از پروتئین استفاده کنید:
حبوبات مانند لوبیا، لپه، عدس، و بادام زمینی
فراورده‌های سویا، مانند شیر سویا، کره سویا، و توفو
آجیل و محصولاتی مانند بادام و کره بادام، بادام هندی، کره بادام زمینی، گردو و پسته
دانه‌های آفتابگردان
نکته مهم: اگر قبلاً دچار سنگ‌های اگزالات کلسیم بوده‌اید از مصرف بادام زمینی، غذاهای حاوی سویا، آجیل و دانه‌های آفتابگردان پرهیز کنید.
کاهش اگزالات
بهتر است برای کاهش میزان اگزالات در ادرار از مصرف این مواد غذایی پرهیز کنید:
آجیل و محصولات بدست آمده از آن
بادام زمینی
ریواس
اسفناج
سبوس گندم
برای تشخیص سایر مواد غذایی که حاوی اگزالات هستند و همچنین میزان اگزالات مصرفی خود باید پرشک مشورت کنید بخصوص اگر قبلاً دچار سنگ‌های اگزالات کلسیم شده‌اید.
مصرف کلسیم به مقدار کافی
حتی با وجود اینکه به نظر می‌رسد کلسیم دلیل تشکیل سنگ‌های کلسیمی است اما کلسیم موجود در مواد غذایی خطر ابتلا به سنگ اگزالات کلسیم را افزایش نمی‌دهد. در واقع اگر سنگ‌های اگزالات کلسیم داشته‌اید ممکن است پزشک از شما بخواهد که برای کمک به پیشگیری از تشکیل سنگ کلیه و تقویت استخوان‌های خود روزانه کلسیم مصرف کنید. غذاهای سرشار از کلسیم شامل محصولات لبنی، مانند شیر و ماست کم چرب و شیر بدون لاکتوز با کلسیم می‌باشند.
در صورتی که موارد بالا در پیشگیری از سنگ کلیه موثر نبود باید به دنبال راهی برای درمان آن باشید. عمل جراحی سنگ کلیه یکی از راه های موجود برای درمان سنگ کلیه ای است که به روش های دیگر پاسخ نداده است.
بهتر است