(مسأله 2099) فروش ميوه اي1 كه گل آن ريخته و دانه بسته به طوري كه معمولاً ديگر از آفت گذشته باشد پيش از چيدن صحيح است. و نيز فروختن غوره بر درخت اشكال ندارد2.
1- سبحانی: غیر از خرما...
2- فاضل: امّا مقدار آنها بايد به وسيله تخمين كارشناس معلوم شود.
*****
خوئي، اراكي، گلپايگاني،تبریزی، صافي: مسأله- فروش ميوه اي كه گل آن ريخته و دانه بسته. پيش از چيدن صحيح است*. و نيز فروختن غوره بر درخت اشكال ندارد..
. زنجاني: و به احتياط واجب از آفت رسته باشد...
* بهجت: [پایان مسأله]
.وحید: ولى خرماى نخل را قبل از سرخى و زردى نباید بفروشند.
مكارم: مسأله- خريد وفروش خرمايي كه زرد يا سرخ شده، يا ميوه اي كه گل آن ريخته و دانه آن بسته، به طوري كه معمولاً از آفت گذشته باشد صحيح است و همچنين فروختن غوره بر درخت اشكال ندارد، البته مقدار آنها بايد به وسيله تخمين كارشناس معلوم شود.
سيستاني: مسأله- ميوه اي كه گل آن ريخته و دانه بسته، چنانچه معلوم باشد كه از آفت رسته است يا نه، به طوري كه مقدار حاصل آن درخت را بتوان تخمين زد، فروش آن پيش از چيدن صحيح است؛ بلكه اگر هنوز هم معلوم نباشد كه از آفت رسته يا نه، چنانچه ميوه دو سال يا بيشتر را بفروشند، يا همان مقداري كه فعلاً روييده – به شرط آن كه ماليّت قابل توجهي داشته باشد- بفروشند، معامله صحيح است؛ و همچنين اگر چيزي از حاصل زمين يا چيز ديگري را با آن بفروشند، معامله صحيح است، ولي احتياط لازم در اين صورت آن است كه ضميمه، طوري باشد كه اگر دانه ها ميوه نشوند حافظ سرمايه خريدار باشد.
مظاهری: مسأله- خرید وفروش خرماو گندم و غوره و میوه ای که معمولا از آفت گذشته است، پیش ا ز چیدن صحیح است.
(مسأله 2100) اگر بخواهند ميو هاي را كه بر درخت است، پيش از آن كه گلش بريزد بفروشند1، بايد چيزي كه داراي ماليّت و قابل فروش جداگانه و ملك فروشنده باشد، با آن ضميمه نمايند.
1- بهجت: بايد چيزي از حاصل زمين، مانند سبزي را با آن بفروشند كه در اصل، چيز ديگري معامله شود و فروختن ميوه تابع و ضميمه باشد و يا به صورت شرط يا مصالحه در ضمن معامله ديگري باشد.
نوري،مظاهری: بايد چيزي از حاصل زمين كه به تنهايي قابل فروختن است، مانند سبزيها را با آن بفروشند يا ميوه بيش از يكسال را بفروشند.
مكارم: احتياط آن است كه چيزي از حاصل زمين مانند سبزيهاي موجود را با آن بفروشند.
*****
اراكي: مسأله- اگر بخواهند ميوه اي را كه بر درخت است، پيش از آن كه دانه ببندد بفروشند، بايد چيزي از حاصل زمين مانند سبزيها را با آن بفروشند، يا ميوه بيشتر از يك سال را بفروشند.
گلپايگاني، صافي: مسأله- اگر بخواهند ميوه اي را كه بر درخت است، پيش از آن كه دانه ببندد و گلش بريزد بفروشند، بايد او را به تبع چيزي از حاصل زمين مانند سبزيها بفروشند و همچنين است حكم بنابر احتياط لازم اگر ميوه بيش از يك سال را بفروشند، بلي اگر با مشتري شرط كنند كه ميوه را پيش از دانه بستن بچيند، بدون ضميمه، معامله صحيح است.
خوئي: مسأله- فروختن ميوه اي را كه بر درخت است، پيش از آن كه دانه ببندد و گلش بريزد نيز جايز است. و بهتر آن است كه چيزي از حاصل زمين مانند سبزيها با آن بفروشند، يا با مشتري شرط كنند كه ميوه را پيش از دانه بستن بچيند، يا ميوه بيشتر از يك سال را به او بفروشند.
. سيستاني: ولي بايد با ضميمه باشد، به طوري كه در مسأله پيش گفته شد و يا آن كه ميوه بيشتر از يك سال را بفروشند.
. تبريزي: جايز نيست و چنانچه چيزي از زمين مانند سبزيها را با آن بفروشند، يا با مشتري شرط كنند كه ميوه را پيش از دانه بستن بچيند، يا ميوه بيشتر از يك سال را به او بفروشند، اشكال ندارد.
زنجاني: مسأله- اگر بخواهند ميوه اي را كه بر درخت است، پيش از آن كه دانه ببندد و گلش بريزد (به طوري كه در مسأله پيش ذکر شد) بفروشند، بايد چيزي از حاصل زمين مانند سبزيها را با آن بفروشند.
وحید: مسأله- فروختن میوه یك سال قبل از ظهور آن بدون ضمیمه جایز نیست ، و فروختن میوه دو سال یا بیشتر از آن ، و همچنین فروختن میوه یك سال با ضمیمه جایز است ، و بعد از ظهور آن پیش از آن كه دانه ببندد و گلش بریزد ، احتیاط مستحبّ آن است كه چیزى از حاصل زمین مانند سبزیها یا مال دیگرى با آن بفروشند ، و یا میوه بیشتر از یك سال را به او بفروشند.
(مسأله 2101) اگر خرمايي را كه زرد يا سرخ شده، بر درخت بفروشند اشكال ندارد1، ولي نبايد2 عوض آن را خرما بگيرند3.
این مسأله در رساله آیت الله مظاهری نیست.
1- خوئي، تبريزي: ولي عوض آن را از خرماي آن درخت قرار ندهند امّا اگر كسي يك درخت خرما در خانه يا باغ كس ديگر داشته باشد، در صورتي كه مقدار آن را تخمين كنند و صاحب درخت آن را به صاحب خانه يا باغ بفروشد و عوض آن را خرماي همان درخت قرار بدهند اشكال ندارد.
2- بهجت: بنابر اظهر...
3- گلپايگاني، صافي، بهجت، نوري،سبحانی: امّا اگر كسي يك درخت خرما درخانه يا باغ كسي ديگر داشته باشد، در صورتي كه مقدار آن را تخمين كنند و صاحب درخت آن را به صاحب خانه يا باغ بفروشند و عوض آن را از خرماي غير از آن درخت بگيرد (بهجت، نوري: عوض آن خرما بگيرد) چنانچه خرمايي را كه مي گيرد كمتر يا زيادتر از مقداري كه تخمين زده اند نباشد اشكال ندارد.
زنجاني: نبايد عوض آن را از خرما، چه از آن درخت و چه از درخت ديگر قرار دهند.
مكارم: رجوع كنيد به ذيل مسأله 2099.
*****
فاضل: مسأله- اگر خرمايي را كه زرد يا سرخ شده، بر درخت، به چيزي غير از خرما بفروشند، اشكال ندارد.
سيستاني: مسأله- اگر ميوه درخت خرما را بر درخت بفروشند، چه رسيده باشد و چه نارس، اشكال ندارد، ولي عوض آن را از خرما، چه از آن درخت و چه از غير آن قرار ندهند؛ ولي اگر آن را با رطب رسيده يا نارس كه هنوز خرما نشده است بفروشد، اشكال ندارد، و اگر كسي يك عدد درخت خرما در خانه كس ديگر داشته باشد و رسيدن به آن براي او مشكل باشد، در صورتي كه مقدار آن را تخمين كنند و صاحب درخت آن را به صاحب خانه بفروشد و عوض آن را خرما قرار بدهد، اشكال ندارد.
(مسأله 2102) فروختن خيار و بادمجان و سبزيها و مانند اينها كه سالي چند مرتبه چيده مي شود در صورتي كه ظاهر و نمايان شده باشد و معين كنند كه مشتري در سال چند دفعه آن را بچيند اشكال ندارد1.
1- وحید: جایز است...
سيستاني: در صورتي كه محصول آن ظاهر و نمايان شده باشد و معيّن كنند كه مشتري چند چين آن را مي خرد، اشكال ندارد، ولي اگر محصول آن ظاهر و نمايان نشده باشد، فروختن آن اشكال دارد.
(مسأله 2103) اگر خوشه گندم و جو را بعد از آن كه دانه بسته1، به چيز ديگري غير گندم و جو2 بفروشند اشكال ندارد. 3
1- زنجاني: و از آفت رسته...
2- خوئي، تبريزي: كه از خودش حاصل مي شود...
3- وحید: و فروختن آن به گندم و جویی که از همان خوشه حاصل می شود جایز نیست و همچنین -بنابراحتیاط واجب- به گندم و جویی که از غیر ان خوشه باشد ، چه شخصی باشد و چه در ذمه.
*****
سيستاني: مسأله- اگر خوشه گندم را بعد از آن كه دانه بسته، به گندمي كه از خودش حاصل مي آيد يا از خوشه ديگري بفروشند، معامله صحيح نيست.
مكارم: مسأله- خريد و فروش خوشه گندم و جو بعد از آن كه دانه آن بسته شده است اشكال ندارد، امّا فروختن آن به گندم و جو مشكل است، همچنين خود زراعت را مي توان قبل از ظاهر شدن خوشه ها خريداري كرد، خواه شرط كند باقي بماند تا برسد، يا فقط از علف آن استفاده كند.
مسأله اختصاصي
بهجت: مسأله 1644- انسان مي تواند از ميوه درختي كه در مسير عبور عمومي است، حتّي اگر مالك مشخّص داشته باشد، بخورد، ولي نبايد موجب افساد يا از بين رفتن درخت و ميوه شود، بنابر أحوط بايد چيزي از ميوه را با خود نبرد.
