ارث دسته سوم (عمو، عمه ، دایی و خاله)

ارث دسته سوم (عمو، عمه ، دایی و خاله)

(مسأله 2755) دسته سوم عمو و عمه و دايي و خاله و اولاد آنان است به تفصيلي كه گفته شد، كه اگر از طبقه اول و دوم كسي نباشد، اينها ارث مي برند.

*****

زنجاني: مسأله- طبقه سوم كه همگي يك صنف هستند عمو و عمّه و دايي و خاله (مستقيم يا غير مستقيم) و فرزندان (مستقيم يا غير مستقيم) ايشان است كه اگر از طبقه اول و دوم كسي نباشد اينها ارث مي برند.

فاضل: مسأله- طبقه سوم عبارتند از عمو و عمّه و دايي و خاله و فرزندان آنها كه اگر از طبقه اوّل و دوم كسي نباشد اينها از ميّت بنابراحكام آينده ارث مي برند.

عمو وعمّه يعني برادر وخواهر پدر متوفّي اگر پدر و مادر آنها با پدر و مادر پدر متوفّي يكي باشند آنان را عمو و عمّه پدر و مادري مي گويند و اگر فقط پدر آنها با پدر پدر متوفّي يكي باشد و مادرشان فرق كند آنان را عمو و عمّه پدري مي گويند و اگر تنها مادر آنان با مادر پدر متوفّي يكي باشد آنان را عمو و عمّه مادري گويند.

دايي و خاله يعني برادر و خواهر مادر متوفّي به ترتيب مسأله قبل به دايي و خاله پدر و مادري و دايي و خاله پدري و دايي و خاله مادري تقسيم مي شوند.

اگر وارث فقط يك نفر از طبقه سوم باشد تمام مال ميّت به او مي رسد ، مثلاً اگر يك عمو يا يك دايي داشته باشد تمام مال به عمو يا دايي مي رسد و فرقي نمي كند پدري باشد يا مادري يا پدر و مادري.

(مسأله 2756) اگر وارث ميّت فقط يك عمو يا يك عمه است، چه پدر و مادري باشد، يعني با پدر ميّت 1 از يك پدر و مادر باشد، يا پدري باشد يا مادري، همه مال به او ميرسد 2و اگر چند عمو يا چند عمه باشند و همه پدر و مادري، يا همه پدري باشند3، مال به طور مساوي بين آنان قسمت مي شود4 و اگر عمو و عمه هر دو باشند 5و همه پدر و مادري يا همه پدري باشند عمو دو برابر عمه مي برد6 مثلاً اگر وارث ميت دو عمو و يك عمه باشد، مال را پنج قسمت مي كنند يك قسمت را به عمه مي دهند و چهارقسمت را عموها به طور مساوي بين خودشان قسمت مي كنند7.

1-خوئي، تبريزي: يعني با ميّت...

2- وحید:اگر وارث میت فقط یک عمو یا یک عمه است چه با پدر میت پدر ومادری باشد یاپدری باشد یا مادری همه مال به او می رسد...

3-گلپايگاني، سيستاني، بهجت، صافي، زنجاني: همه پدر و مادري يا همه پدري يا همه مادري باشند...

4- زنجاني: و اگر برخي پدري و برخي مادري و برخي پدر و مادري باشند، با وجود عمو يا عمّه پدر و مادري، عمو و عمّه پدري ارث نمي برند و سهم عمو يا عمّه مادري اگر يكي باشد و اگر متعدّد باشد است كه به طور مساوي تقسيم مي كنند و بقيه مال را عمو یا عمه پدر و مادری می برد که اگر متعدد باشند آن را به طور مساوي تقسيم مي كنند.

سبحانی: اگر وارث ميت فقط يك عمو يا يك عمه است، خواه با پدر ميت از يك پدر و مادر باشد، يا پدرى باشد يا مادرى، همه مال به او مى رسد و اگر چند عمو يا چند عمه باشند و همه پدر و مادرى، يا همه پدرى يا همه مادرى باشند; مال به طور مساوى بين آنان قسمت مى شود...

5- سيستاني: عمو دو برابر عمه مي برد.[پايان مسأله]

6- مكارم: [پایان مساله]

خوئي، تبريزي: مشهور اين است كه عمو دو برابر عمّه مي برد...

7- خوئي، تبريزي: ولي بعيد نيست كه قسمت بين عمو و عمّه نيز به طور مساوي باشد.

*****

فاضل: مسأله- اگروارث ميّت تنها چند عمو و عمّه پدر و مادري يا پدري باشند مال بين آنها بطوري تقسيم مي شود كه عمو دو برابر عمّه ارث ببرد.

مظاهری: مسأله- اگر وارث ميّت يك عمو يا يك عمه باشد همه مال به او مى‏رسد و اگر چند عمو يا چند عمه باشند مال به طور مساوى بين آنان قسمت مى‏شود و اگر عمو و عمه هر دو باشند و همه پدر و مادرى يا همه پدرى باشند عمو دو برابر عمه مى‏برد و اگر همه مادرى باشند به طور مساوى بين آنان قسمت مى‏شود. و با بودن عمو و عمه پدر و مادرى و دايى و خاله پدر و مادرى عمو و عمه پدرى و دايى و خاله پدرى ارث نمى‏برند.

(مسأله 2757) اگر وارث ميّت فقط چند عموي مادري يا چند عمّه مادري1 باشد مال به طور مساوي بين آنان قسمت مي شود2 ولي اگر فقط چند عمو و عمّه مادري داشته باشد3 بنابراحتياط واجب بايد با هم صلح كنند.

این مسأله در رساله آیات عظام: سيستاني و مظاهری نیست.

1- خوئي، تبريزي: يا عمو و عمّه مادري باشند، ظاهر آن است كه مال به طور مساوي بين آنان قسمت مي شود.

2- بهجت: و همچنين است اگرفقط چند عمو و عمّه مادري داشته باشد ولي در صورت اخير، بنابر احتياط بايد با هم صلح كنند.

وحید: ولی اگر عمو و عمه مادری باشند بنابراحتیاط واجب در تقسیم با هم صلح کنند.

3- نوري: چون مسأله از لحاظ اينكه آيا بايد بطور مساوي ميان خود قسمت كنند يا اينكه عمو دو برابر عمّه مي برد، مورد ترديد است...

*****

گلپايگاني، صافي: مسأله- اگر وارث ميّت فقط عمو و عمّه مادري باشند، مال به طور مساوي بين آنان قسمت مي شود .

زنجاني: مسأله- اگر وارث ميّت يك يا چند عموبه همراه يك يا چند عمّه باشند، چنانچه همه مادري باشند مال به طور مساوي بين آنها تقسيم مي شود و اگر همه پدر و مادري يا همه پدري باشند، عمو دو برابر عمّه مي برد، مثلاً اگر وارث ميّت دو عمو و يك عمّه باشند كه همگي پدر و مادري يا پدري هستند، مال به عمّه و به هر يك از دو عمو، مي رسد و احتياط مستحبّ آن است كه در تقسيم مصالحه كنند، شيوه طبيعي مصالحه اين است كه مقدار مردّد بين دو نفر را به طور مساوي بين خود تقسيم كنند، بنابراين سهم نهايي هر شخص پس از مصالحه، ميانگين حد اقل و حد اكثر سهم وي خواهد بود. در توضيح مصالحه مي گوييم كه چون برخي از علماء، سهم عمو و عمّه را مساوي مي دانند، در نتيجه سهم هر يك از عمو و عمّه را در مثال بالا مي دانند، بنابراين سهم قطعي عمو ها (طبق نظر صحيح: ) و سهم قطعي عمّه (طبق نظر برخي از علماء: ) مي باشد و اگر مقدار مردد را به طور مساوي مصالحه كنند، سهم نهايي هر عمو و سهم عمه خواهد بود. و اگر برخی از وارثان نابالغ يا ديوانه باشد، احتياط مستحبّ آن است كه وارثان بالغ عاقل، به جاي مصالحه مقدار مردّد را به وارث نابالغ يا ديوانه ببخشند. و همين طور در مسائل آينده.

فاضل: مسأله- اگر وارث متوفّي فقط چند عمّه يا چند عمو باشند، اموال متوفّي بين آنها بالسويه تقسيم مي شود و دراين فرض فرقي نمي كند كه همه پدري باشند يا مادري يا پدر و مادري.

اگر وارث متوفي تنها چند عمو و عمّه مادري باشند چون دقيقاً معلوم نيست كه سهم آنان به چه صورتي باشد بايد بنابراحتياط واجب با همديگر مصالحه نمايند.

مسأله اختصاصي

فاضل: مسأله 2916- اگر وارث همسر و چند عمو و عمّه باشند، همسر اگر شوهر باشد و اگر زن باشد ارث مي برد و بقيه مال به ترتيبي كه درمسائل قبل گفته شد بين عمو و عمّه تقسيم مي شود.

(مسأله 2758) اگروارث ميّت عمو و عمه باشد و بعضي پدري و بعضي مادري و بعضي پدر و مادري باشند، عمو و عمّه پدري ارث نمي برند ، پس اگر ميت يك عمو يا يك عمّه مادري دارد، مال را 1شش قسمت مي كنند، يك قسمت را به عمو يا عمّه مادري و بقيه را به عمو و عمّه پدرو مادري 2مي دهند3 و عموي پدر و مادري دو برابر عمه پدر و مادري مي برد و اگر هم عمو و هم عمّه مادري دارد4، مال را سه قسمت مي كنند، دو قسمت را به عمو عمّه پدر و مادري مي دهند و عمو دو برابر عمه مي برد و يك قسمت را به عمو و عمّه مادري مي دهند و احتياط واجب آن است كه درتقسيم با يكديگر صلح كنند5.

1- خویی،وحید:بنابرمشهور...

2-وحید: وبر فرض نبودن آنها به عمو وعمه پدری می دهند ولى بنابر احتیاط واجب در یك قسمت از پنج قسمت عمو و عمّه پدر و مادرى یا پدرى با مادرى صلح كنند، و اگر هم عمو و هم عمّه مادرى دارد مال را سه قسمت مى كنند، دو قسمت را به عمو و عمّه پدر و مادرى و در فرض نبودن آنها به عمو و عمّه پدرى و یك قسمت را به عمو و عمّه مادرى مى دهند، و در هر صورت عموى پدر و مادرى یا پدرى دو برابر عمّه پدر و مادرى یا پدرى مى برد، و احتیاط واجب آن است كه عمو و عمّه مادرى با یكدیگر صلح كنند.

3- خوئي، تبريزي، سيستاني: و درفرض نبودن آنها به عمو و عمّه پدري مي دهند، و اگر هم عمو و هم عمّه مادري دارد مال را سه قسمت مي كنند دو قسمت را به عمو و عمّه پدر و مادري و درفرض نبودن آنها به عمو و عمّه پدري و يك قسمت را به عمو و عمّه مادري مي دهند. (خوئي: ولي بعيد نيست كه در هر دو صورت عمو و عمّه مادري مثل عمو و عمه هاي ديگر باشند و مال بين همه آنها بطور مساوي تقسيم شود).

.سيستاني: و عمو در هر حال دو برابر عمه مي برد.

نوري: و در اينجا نيز در اينكه يك سوم مال به عمو، يا عمه مادري مي رسد يا يك ششم آن، مسأله مورد ترديد است، احتياط واجب آن است عمو و عمه پدر و مادري (در فقدان آنها عمو و عمّه پدري) با عمو يا عمّه مادري صلح كنند...

4- مكارم: اگر ميّت عمو و عمّه مادري متعدّد دارد (دو عمو يا دو عمه يا يك عمو و يك عمّه مادري)...

5- گلپايگاني، صافي، بهجت: يك قسمت را به عمو و عمّه مادري مي دهند كه بطور مساوي بين خودشان قسمت مي كنند (گلپايگاني، صافي: و احتياط آن است كه در تقسيم با يكديگر صلح كنند).

*****

زنجاني: مسأله- اگر وارث ميّت يك يا چند عمو و يك يا چند عمّه باشند و بعضي از آنها پدر و مادري و بعضي پدري وبعضي مادري باشند، با بودن عمو يا عمّه پدر و مادري، عمو و عمّه پدري ارث نمي برند، پس اگر ميّت علاوه بر عمو و عمّه پدر و مادري، تنها يك عمو يا يك عمّه مادري دارد، را به عمو يا عمّه مادري و بقيه را به عمو و عمّه پدر و مادري مي دهند و عمو دو برابر عمّه مي برد، و اگر ميّت علاوه بر عمو يا عمّه پدر و مادري، عمو و عمّه مادری متعدّد دارد (همه عمو يا همه عمّه يا مختلف باشند) را به عمو و عمّه مادري مي دهند كه به طور مساوي بين خودشان قسمت مي كنند و بقيه را به عمو و عمّه پدر و مادري مي دهند و عمو دو برابر عمّه مي برد، و احتياط مستحبّ آن است كه در تقسيم با يكديگر مصالحه كنند.

در توضيح مصالحه مي گوييم كه برخي از علماء معتقدند كه عمو و عمّه مادري و عمو و عمّه پدر و مادري همه به طور مساوي ارث مي برند، بنابراين اگر ميّت – مثلاً- يك عموي مادري و يك عموي پدر و مادري و دو عمّه پدر و مادري داشته باشد، برطبق نظر صحيح، سهم عموي مادري و سهم عموي پدري و مادري و سهم هريك از دو عمّه پدر و مادري (مجموعاً ) مي باشد، ولي طبق نظر برخي از علماء سهم هر يك از اين چهار نفر است ، بنابراين سهم قطعي عموي مادري (طبق نظر برخي از علماء: ) و سهم قطعي عموي پدر و مادري (طبق نظر صحيح :) ، و سهم قطعي هر يك از دو عمّه پدر و مادري (طبق نظر برخي از علماء) است و اگر مقدار مردّْد را در هر مورد به طور مساوي مصالحه كنند، سهم نهايي عموي مادري و سهم عموي پدر و مادري و سهم هر عمّه پدر و مادري (مجموعاً:) خواهد بود.

فاضل: مسأله- اگر ميّت چند عمو و عمّه پدر و مادري و پدری و مادري داشته باشند:

الف: با وجود عمو و عمّه پدري و مادري، عمو و عمّه پدري ارث نمي برند.و مال تنها بین عمو و عمه پدر و مادری و عمو و عمه مادری به تفصیل زیر تقسیم می شود:

1- اگر متوفي فقط يك عمو و يا يك عمّه مادري مال داشته باشد مال به او مي رسد و بقيه مال بين عمو و عمّه پدرو مادري همانطور كه در مسأله [2756] بيان شد تقسيم مي شود.

2- اگر متوفّي چند عمو و عمّه يا چند عمّه مادري داشته باشد مال ميّت به آنان مي رسد كه بالسويه بين آنان تقسيم مي شود (طبق مسأله [2757]) و بقيه مال بين عمو و عمّه پدر و مادري به ترتيبي كه در مسأله [2756] بيان شد تقسيم مي شود.

3- در اين مسأله فرقي نميكند كه عمو و عمّه و عمّه پدر و مادري يك نفر باشند يا چند نفر يعني اگر يك نفر باشد مال درفرض يك و مال در فرض دو به او مي رسد و اگر چند نفر باشند طبق آنچه در مسأله [2756] و [2757] بيان شد اين مقدار بين آنان تقسيم مي شود.

مظاهری: مسأله - اگر وارث ميّت عمو و عمه پدر و مادرى و عمو و عمه مادرى باشد، اگر از خويشان مادرى يك نفر باشد سدس (يك ششم) مال به او تعلق دارد و اگر بيشتر از يك نفر باشد ثلث مال به او تعلق دارد كه به طور مساوى بين خود قسمت مى‏كنند، و بقيه به خويشان پدر و مادرى تعلق دارد و مرد دو برابر زن مى‏برد.

مسأله اختصاصی

فاضل: مسأله 2918- اگر وارث ميّت همسر و چند عمو و عمّه باشند، همسر اگر شوهر باشد و اگر زن باشد ارث مي برد و عمو و عمّه مادري اگر يكي باشد و اگر چند نفر باشند بقيه مال را ارث مي برند و بقيه مال به عمو و عمّه پدر و مادري یا پدری طبق مسأله قبل [2758]تقسيم مي شود.

(مسأله 2759) اگر وارث ميت فقط يك دايي يا يك خاله باشد، همه مال به او مي رسد و اگر هم دايي و هم خاله باشد و همه پدر و مادري1، يا پدري، يا مادري باشند2، مال به طور مساوي بين آنان قسمت مي شود3 و احتياط 4 آن است كه در تقسيم با يكديگر صلح كنند5.

1- سيستاني: يعني با مادر ميت از يك پدرو مادر باشند...

2- سيستاني: بعيد نيست كه دايي دو برابر خاله ارث ببرد ولي احتمال تساوي هم مي رود، پس به احتياط واجب در مقدار زائد مصالحه كنند.

3- خوئي، تبريزي، سبحانی: [پایان مساله]

وحید: بنابر مشهور: «مال به طور مساوى بین آنان قسمت مى شود» ولى احتیاط واجب آن است كه دایى و خاله در قسمت با یكدیگر صلح كنند.

مظاهری: خواه پدر و مادرى باشند يا مادرى يا پدرى، مال را به طور مساوى بين خود قسمت مى‏كنند.

4- نوري: احتياط واجب...

5- بهجت: احتياط در افرادي كه فقط از طرف مادر ارث مي برند اين است كه در تقسيم بين خود صلح نمايند.

مكارم: احتياط مستحبّ آن است كه بايكديگر مصالحه كنند.

*****

فاضل: مسأله- اگر فقط يك دايي يا خاله وارث باشد تمام مال ميّت به او مي رسد.

اگر چند دايي يا خاله وارث باشند تمام مال بين آنان بالسويه تقسيم مي شود (به شرطي كه تمام آنان پدري يا مادري يا پدر و مادري باشند).

زنجاني: مسأله- اگر وارث ميّت فقط يك دايي يا يك خاله باشد، همه مال به او مي رسد و اگر چند دايي يا چند خاله باشند و همه پدر و مادري (يعني با مادرميّت از يك پدر و مادر باشند) يا همه پدري يا همه مادري باشند، مال به طور مساوي بين آنان تقسيم مي شود، و چنانچه دايي ها و خاله هاي متعدد برخي مادري و برخي پدري و برخي پدر و مادري باشند، دايي يا خاله پدري ارث نمي بردو دايي يا خاله مادري اگر يكي باشد مي برد، و اگر بيش از يكي باشد، مال را به طور مساوي بين خود تقسيم مي كنند و بقيه مال را دايي يا خاله پدر و مادري مي برد و اگر متعدّد باشند آنها هم سهم خود را به طور مساوي تقسيم مي كنند.

مسائل اختصاصي

زنجاني: مسأله 2772- اگر وارث ميّت يك يا چند دايي بعلاوه يك يا چند خاله باشند، چنانچه همه مادري باشند مال بين همه آنها به طور مساوي تقسيم مي شود و اگر همه پدر و مادري يا همه پدري باشند، دايي دو برابر خاله مي برد و چون برخي از فقهاء دراينجا نيز سهم دايي و خاله پدر و مادري يا پدري را مساوي مي دانند، احتياط مستحبّ آن است كه دراينجا نيز مصالحه شود.در توضيح مصالحه مي گوييم كه اگر مثلاً دو دايي پدر و مادري و يك خاله پدر و مادري باشند طبق نظر صحيح هر يك از دو دايي و خاله مي برد و طبق نظر برخي از علماء هر يك از آنها مي برند، در نتيجه سهم قطعي هر یک از دايي ها و سهم قطعي خاله است و اگر مقدار مردّد را به طور مساوي مصالحه كنند ، سهم هر یک از دايي ها و سهم خاله خواهد بود.

فاضل: مسأله 2921- اگر همسر میت با چند دايي و خاله وارث همسر اگر شوهر باشد و اگر زن باشد مال به او مي رسد و بقيه مال طبق مسائل گذشته بين دايي و خاله تقسيم مي شود.

(مسأله 2760) اگر وارث ميّت فقط يك دايي، يا يك خاله مادري و دايي و خاله پدر و مادر و دایي و خاله پدري باشد، دايي و خاله پدري ارث نمي برند و مال را شش قسمت ميكنند، يك قسمت را به دايي يا خاله مادري و بقيّه را به دايي و خاله پدر و مادري مي دهند كه به طور مساوي بين خودشان قسمت كنند1.

1-گلپايگاني، صافي: احتياط آن است كه در تقسيم با يكديگر مصالحه كنند.

نوري: و احتياط واجب آن است كه دادن يك ششم به دايي و خاله مادري و همچنين تقسيم به طور مساوي ميان دايي و خاله پدر و مادري با تصالح انجام بگيرد.

*****

خوئي: مسأله- اگر وارث ميّت فقط يك يا چند دايي و خاله مادري. و دايي وخاله پدر و مادري و دايي و خاله پدري باشد، دايي و خاله پدري ارث نمي برد* و بعيد نيست بقيه در تقسيم با همديگر مساوي باشند.

. تبريزي: اگروارث ميّت فقط يك يا چند دايي يا يك يا چند خاله مادري...

* سيستاني: ارث نبردن دايي و خاله پدري محل اشكال است و به هر حال دايي يا خاله مادري اگر يك نفر باشد يك ششم و اگرمتعدد باشند يك سوم مال را مي برند، و ما بقي به دايي و خاله پدري يا پدر و مادري داده مي شود ، و درهر حال محتمل است كه دايي دو برابر خاله ارث ببرد ولي به احتياط واجب بايد مصالحه كنند.

زنجاني: مسأله- اگر وارث ميّت يك دايي يا خاله مادري و يك يا چند دايي یا خاله پدری بعلاوه یک یاچند دایی یا خاله پدر و مادري باشند با وجود دايي يا خاله پدر و مادري دايي و خاله پدري ارث نمي برند و دايي يا خاله مادري مال را مي برد و باقي مانده را دايي و خاله پدر و مادري به گونه اي تقسيم مي كنند كه دايي دو برابر خاله ببرد، و احتياط مستحبّ آن است كه درتقسيم مصالحه كنند.

در توضيح مصالحه مي گوييم كه اگر وارث مثلاً يك دايي مادري و يك دايي و يك خاله پدرو مادري باشند، طبق نظر صحیح مال سهم دايي مادري است، و باقي مانده سهم دايي و خاله پدر و مادري است كه دايي دو برابر خاله مي برد در نتيجه سهم دايي مادری و سهم دایی پدر و مادری و سهم خاله مي باشد و طبق نظر برخی از علماء سهم هر کدام است. و اگر مقدار مردّد را با مصالحه به طور مساوي تقسيم كنند، سهم دايي مادری و سهم دایی پدر و مادری و سهم خاله خواهد بود.

وحید: مسأله- اگر وارث میت فقط یك دایى یا یك خاله مادرى و دایى و خاله پدر و مادرى و در صورت نبودن دایى و خاله پدر و مادرى دایى و خاله پدرى باشد بنابر مشهور: «مال را شش قسمت مى كنند، یك قسمت را به دایى یا خاله مادرى و بقیه را به دایى و خاله پدر و مادرى، یا پدرى مى دهند و در صورتى كه هم دایى و هم خاله مادرى باشد، مال را سه قسمت مى كنند یك قسمت را به دایى و خاله مادرى و دو قسمت را به دایى و خاله پدر و مادرى، یا پدرى مى دهند» ولى احتیاط واجب آن است كه در هر دو صورت متقرّب به مادر با متقرّب به پدر و همچنین دایى و خاله با یكدیگر صلح كنند.

فاضل: مسأله- اگر وارث ميّت چند دايي و خاله پدر ومادري و پدري و مادري باشند، همانطور كه در مسائل سابق بيان شد با وجود دايي یاخاله پدر و مادري دايي و خاله پدري ارث نمي برند بنابراين مال ميّت به صورت زير بين دايي و خاله مادري و پدر و مادري تقسيم مي شود:

1- اگر فقط يك دايي يا خاله مادري باشد مال متوفّي به او مي رسد و بقيّه مال بين دايي و خاله پدر و مادري بالسويه تقسيم مي شود.

2- اگر چند دايي و خاله مادري يا چند دايي يا خاله مادري داشته باشد مال ميّت به آنان ميرسد كه بين آنها بالسويه تقسيم مي شود و بقيّه مال نيز بين ورثه پدر و مادري بالسويه تقسيم مي شود.

مظاهری:مساله- اگر وارث ميّت دايى و خاله پدر و مادرى يا خاله و دايى مادرى باشند، خويشان مادر يك ششم (سدس) مى‏برند اگر يك نفر باشند، و اگر متعدد باشند ثلث مال را به طور مساوى بين خود قسمت مى‏كنند و بقيه به خويشان پدر و مادرى تعلّق دارد كه به طور مساوى بين خود قسمت مى‏كنند.

(مسأله 2761) اگر وارث ميّت فقط دايي و خاله پدري و دايي وخاله مادري و دايي و خاله پدر و مادري باشد، دايي و خاله پدري ارث نمي برند 1 و بايد مال را سه قسمت كنند ، يك قسمت آن را دايي و خاله مادري به طور مساوي بين خودشان قسمت نمايند2 و بقيه را به دايي وخاله پدر و مادري بدهند كه به طور مساوي بين خودشان قسمت كنند3.

این مسأله در رساله آیات عظام: خویی، سیستانی، وحید و مظاهری نیست.

1- تبريزي: و بعيد نيست كه بقيه در تقسيم آن با هم مساوي باشند.

2- بهجت: و احتياط در مصالحه است...

3- گلپايگاني، صافي: احتياط آن است كه در تقسيم آن با يكديگر مصالحه كنند .

نوري: و در اينجا نيز تقسيم ميان دايي و خاله پدر و مادري كه بطور مساوي انجام مي گيرد بايد با احتياط به تصالح انجام گيرد.

*****

فاضل: مسأله- اگر وارث ميّت عبارت باشند از دايي و خاله پدري و دايي و خاله مادري ، چون دايي و خاله پدر و مادري وجود ندارند، دايي و خاله پدري ارث مي برند و در تقسيم ارث، احكام دايي و خاله پدر و مادري را خواهند داشت و در كنار دايي وخاله مادري، طبق مسأله قبل ارث مي برند.

زنجاني: مسأله- اگر وارثان ميّت چند دايي و خاله مادري (همه دايي باشند يا همه خاله يا برخي دايي و برخي خاله) و يك يا چند دايي پدر و مادري و يك يا چند خاله پدر ومادري و دايي وخاله پدري باشند، دايي و خاله پدري ارث نمي برند و دايي وخاله مادري مال را به طور مساوي بين خود تقسيم مي كنند و بقيه را دايي و خاله پدر و مادري بين خود به گونه اي تقسيم مي كنند كه دايي دو برابر خاله ببرد. دراين مسأله هم چون برخي علماء معتقدند كه دايي و خاله پدر و مادري به طور مساوي ارث مي برند، احتياط مستحبّ آن است كه درمقدارمردّد بين دو نظريه مصالحه كنند، چنانچه درمسائل پيشين شيوه آن توضيح داده شد.

مسأله اختصاصي

فاضل: مسأله 2924- اگروارث ميّت علاوه بر دايي و خاله همسر ميّت هم باشد، همسر اگر شوهر باشد و اگر زن باشد مال را ارث مي برد و دايي و خاله مادري هم اگر يكي باشند و اگر چند نفر باشند از بقيه مال را ارث مي برند و بقيه مال دايي و خاله پدر و مادري يا پدري طبق مسأله قبل [2761] تقسيم مي شود.

(مسأله 2762) اگر وارث میت یک دایی یا یک خاله و یک عمو یا یک عمه باشد مال را سه قسمت می کنند یک قسمت را دایی یا خاله و بقیه را عمو یا عمه می برد .

*****

خوئي، سيستاني، تبريزي، وحید: مسأله- اگر وارث ميّت يك يا چند دايي يا يك يا چند خاله يا دايي و خاله و يك يا چند عمو يا يك يا چند (خوئي، سيستاني، وحید: عمّه يا) عمو و عمّه باشد، مال را سه قسمت مي كنند، يك قسمت را دايي يا خاله يا هر دو، بقيه راعمو يا عمه يا هر دو مي برند (سيستاني: و كيفيّت تقسيم بين هر گروه گذشت).

زنجاني: مسأله- اگر وارث ميّت يك يا چند دايي يا خاله (همه دايي يا همه خاله يا برخي دايي و برخي خاله) به همراه يك يا چند عمو یا عمّه باشند سهم دايي ها يا خاله ها و بقيه سهم عموها يا عمّه ها مي باشد. شيوه تقسيم مال بين هر گروه در مسائل آينده توضيح داده مي شود.

فاضل: مسأله- اگر وارث ميّت عبارت از عمو و عمّه يا يكي از آنان و دايي و خاله يا يكي از آنان باشد، عمو و عمه که از جانب پدر منتسب به ميّت هستند سهم الارث پدر يعني اصل مال را ارث مي برند كه طبق مسأله [2756 تا 2758] بين آنان تقسيم مي شود و دايي و خاله كه از جانب مادر به ميّت انتساب دارند سهم الارث او يعني از اصل مال را ارث مي برند كه طبق مسائل [2759 تا2761 و مساله اختصاصي 2921]بين آنان تقسيم مي شود.

مظاهری: مسأله- اگر وارث ميّت عمو و عمه‏ها با دايى و خاله‏ها باشند مال سه قسمت شده دو قسمت به عمو و عمه‏ها و يك قسمت به دايى و خاله‏ها مى‏رسد كه اين يك سهم را به طور مساوى بين خود تقسيم مى‏كنند و عمو و عمه‏ها اگر پدرى يا پدر و مادرى باشند آن دو سهم را طورى تقسيم مى‏كنند كه عمو دو برابر عمه ببرد، و اگر مادرى باشند به طور مساوى بين خود قسمت مى‏كنند.

مسأله اختصاصي

فاضل: مسأله 2926- اگر وارث ميّت علاوه بر چند عمو و عمّه و دايي و خاله، همسر ميّت نيز باشد، همسر ميّت اگر شوهر باشد و اگرزن باشد ارث مي برد و اصل مال ميّت به دايي و خاله ميرسد كه طبق مسائل [2759 تا 2761 و مسأله اختصاصي 2921] بين آنان تقسيم مي شود و بقيّه مال بين عمو و عمّه طبق مسائل [2756 تا 2758 و اختصاصی 2916] تقسيم مي شود. توجه به اين نكته لازم است كه سهم همسر از سهم دايي و خاله كسر نمي شود و تنها از سهم عمو و عمّه كسر مي شود.

(مسأله 2763) اگر وارث ميّت يك دايي يا يك خاله و عمو و عمه باشد چنانچه عمو و عمّه پدر و مادري يا پدري باشند، مال را سه قسمت مي كنند، يك قسمت را دايي يا خاله مي برد و از بقيه، دو قسمت به عمو1 ويك قسمت به عمه مي دهند2، بنابراين اگر مال را نه قسمت كنند سه قسمت را به دايي يا خاله و چهار قسمت رابه عمو و دو قسمت را به عمه مي دهند.

این مسأله در رساله آیت الله مظاهری نیست.

1- خوئي: بنابرمشهور دو قسمت به عمو...

2- خوئي، تبريزي: بنابراين مال را نه قسمت مي كنند: سه قسمت را به دايي يا خاله و (تبريزي: بنابرمشهور) چهار قسمت را به عمو و دو قسمت را به عمه مي دهند ولي بعيد نيست كه (خوئي: بقيه) بين عمو و عمه به طور مساوي تقسيم شود.

وحید: بنابراین مال را نه قسمت می کنند سه قسمت را به دایی یا خاله و چهار قسمت را به عمو و دو قسمت را به عمه می دهند.

فاضل، سیستانی: رجوع كنيد به ذيل مسأله 2762.

*****

زنجاني: مسأله- اگروارث ميّت يك دايي يا يك خاله و يك يا چند عمو و عمّه باشند، مال را دايي يا خاله و بقيه را عمو و عمّه مي برند، پس چنانچه عمو و عمّه همگي مادري باشند سهم آنها به طورمساوي بينشان تقسيم مي شود و اگر همه پدر و مادري يا پدري باشند، به گونه اي تقسيم مي كنند كه به عمو دو برابر عمّه برسد، بنابراين اگر وارث يك دايي يا خاله و يك عمو و يك عمّه پدر و مادري باشند، سهم دايي يا خاله و سهم عمو و سهم عمّه خواهد بود.

(مسأله 2764) اگر وارث ميّت يكي دايي يا يك خاله و يك عمو يا يك عمه مادري و عمو و عمّه پدر و مادري يا پدري باشد، مال را سه قسمت مي كنند، يك قسمت آن را به دايي يا خاله مي دهند1 و دو قسمت باقيمانده را 2شش قسمت مي كنند، يك قسمت را به عمو يا عمّه مادري و بقيه را به عمو و عمّه پدر و مادري يا پدري مي دهند و عمو دو برابر عمّه مي برد3. بنابراین اگر مال را نه قسمت كنند، سه قسمت را به دايي يا خاله و يك قسمت را به عمو يا عمّه مادري و پنج قسمت ديگر را به عمو و عمّه پدر و مادري يا پدري مي دهند4.

این مسأله در رساله آیات عظام: فاضل، سيستاني ومظاهری نیست.

1- خوئي، تبريزي: و بقيه ورثه دو قسمت باقيمانده را به طور مساوي بين خودشان تقسيم مي كنند.

2- وحید: بنابرمشهور...

3- مكارم: [پایان مساله].

4- وحید: ولی احتیاط واجب آن است که عمو و عمه پدری با مادری در یک قسمت از پنج قسمت صلح کنند.

*****

زنجاني: مسأله- اگر وارث ميّت يك دايي يا يك خاله و يك عمو يا يك عمّه مادري و عمو و عمّه پدر و مادري يا پدري باشند، مال را به دايي يا خاله مي دهند، و باقي مانده را به يك عمو يا يك عمّه مادري و بقيّه را به عمو و عمّه هاي پدر و مادري يا پدري مي دهند و عمو دو برابر عمّه مي برد، بنابراين سهم دايي يا خاله و سهم عمو يا عمّه مادري و سهم عموي پدر و مادري يا پدري و سهم عمّه پدر و مادري یا پدری خواهد بود.

البتّه از آنجا كه برخي از علماء، سهم عمو و عمّه را يكسان دانسته و بين عمو يا عمّه پدر و مادري یا پدری با عمو يا عمّه مادري فرقي نگذاشته اند، احتياط مستحبّ آن است كه مقدار مردّد را مصالحه كنند، بنابراين سهم قطعي عمو يا عمّه مادري (طبق نظر برخي علماء: ) و سهم قطعي عموي پدر و مادري يا پدري (طبق نظر صحيح:) و سهم قطعي عمّه پدر و مادري يا پدري (طبق نظر برخي علماء: ) مي باشد و اگر مقدار مردّد بين دو نظريه را با مصالحه به طور مساوي قسمت كنند، سهم عمو يا عمّه مادري ، سهم عموي پدر و مادري يا پدري وسهم عمّه پدر و مادري يا پدري مي باشد و سهم دایي يا خاله هم بنابر هر دو نظريه است.

(مسأله 2765) اگر وارث ميّت يك دايي يا يك خاله و عمو و عمه مادري و عمو و عمّه پدر و مادري يا پدري باشد، مال را سه قسمت مي كنند يك قسمت را دايي يا خاله مي برد و دو قسمت باقيمانده را سه سهم مي كنند: يك سهم آن را به عمو و عمّه مادري مي دهند كه بنابراحتياط واجب با هم مصالحه مي كنند1 و دو سهم ديگر را بين عمو و عمّه پدري و مادري يا پدري قسمت مي نمايند و عمو دو برابر عمه مي برد2 بنابراين اگر مال را نه قسمت كنند: سه قسمت آن، سهم خاله يا دايي و دو قسمت سهم عمو و عمّه مادري و چهار قسمت سهم عمو و عمّه پدر و مادري يا پدري مي باشد.

این مسأله در رساله آیات عظام: خویی، تبریزی، فاضل، سيستاني، وحید ومظاهری نیست.

1- گلپايگاني، صافي: يك سهم آن را به طور مساوي بين عمو و عمّه مادري قسمت مي كنند...

بهجت: كه بين خود تقسيم مي نمايند و احتياط در مصالحه بين خودشان است...

2- مكارم: [پایان مساله].

******

زنجاني: مسأله- اگر وارث ميّت يك دايي يا يك خاله به همراه یک عمو ویک عمّه مادري و یک عمو و یک عمّه پدرو مادري يا پدري باشند، مال را دايي يا خاله مي برد و از باقیمانده هم آن به عمو و عمّه مادري مي رسد كه به طور مساوي بين آنها قسمت مي شود و آن هم به عمو و عمّه پدر و مادري يا پدري مي رسد كه عمو دو برابر عمّه مي برد ، بنابراين سهم دايي يا خاله ، سهم عموي مادري و عمّه مادري هر يك ، سهم عموي پدر و مادري و سهم عمّه پدر و مادري مي باشد. (در اين مسأله اگر به جاي عمو و عمّه مادري، چند عمو يا چند عمّه باشند، حكم مسأله به همين شكل است) در اين مسأله هم برخي از علماء سهم عمو و عمّه را در هر حال يكسان مي دانند، لذا احتياط مستحبّ در اين است كه مقدار مردّد را مصالحه كنند، بنابراين سهم قطعي عموي مادري و عمّه مادري هر يك (طبق نظر برخي علماء: ) و سهم قطعي عموي پدر و مادري (طبق نظر صحيح ) و سهم قطعي عمّه پدر و مادري (طبق نظر برخي علماء: ) مي باشد و اگر مقدار هاي مردّد را با مصالحه به طور مساوي قسمت كنند، سهم عموي مادري و عمّه مادري هر يك و سهم عموي پدر ومادري و سهم عمّه پدر و مادري خواهد بود و سهم دايي يا خاله هم بنابر دو نظريه مي باشد.

(مسأله 2766) اگر وارث ميّت چند دايي و چند خاله باشد كه همه پدري و مادري يا پدري يا مادري باشند و عمو و عمه هم داشته باشد1، مال سه سهم مي شود، دو سهم آن به دستوري كه در مسأله پيش گفته شد ، عمو و عمه بين خودشان تقسيم مي كنند و يك سهم آن را دايي ها و خاله ها به طور مساوي بين خودشان تقسيم مي نمايند2.

این مسأله در رساله آيات عظام: فاضل ، سيستاني و مظاهری نیست.

1- زنجاني: مال سهم دايي ها و خاله ها است، پس اگر همگي مادري بودند آن را به طور مساوي تقسيم مي كنند و اگر پدري يا پدر و مادري بودند دايي دو برابر خاله مي برد و باقي مانده را عمو و عمّه به دستوري كه در مسائل سابق گذشت بين خود قسمت مي كنند.

وحید: مال سه قسمت مى شود: دو سهم آن را به عمو و عمّه مى دهند، و اگر آن دو پدر و مادرى یا پدرى باشند عمو دو برابر عمّه مى برد، و اگر مادرى باشند در قسمت بنابر احتیاط واجب مصالحه كنند، و یك سهم آن به دایى ها و خاله ها مى رسد و بنابر احتیاط واجب به مصالحه قسمت مى نمایند.

2- تبريزي: ولي با بودن دايي و خاله پدر و مادري، دايي و خاله پدري ارث نمي برد.

نوري: و احتياط واجب آن است كه اين تقسيم با تصالح توأم باشد.

(مسأله 2767) اگر وارث ميت دايي يا خاله مادري و چند دايی و خاله پدر و مادري يا پدري1 و عمو و عمه باشد، مال سه سهم مي شود دو سهم آن را به دستوري كه سابقاً گفته شد عمو و عمه بين خودشان قسمت مي كنند2، پس اگر ميّت يك دايي يك خاله مادري دارد، يك سهم ديگر آن را شش قسمت مي كنند 3، يك قسمت را به دايي ياخاله مادري مي دهند و بقيه را به دايي وخاله پدر و مادري يا پدري مي دهند و به طور تساوي قسمت مي كنند4 و اگر چند دايي مادري يا چند خاله مادري يا هم دايي مادري و هم خاله مادري دارد آن يك سهم را سه قسمت مي كنند، يك قسمت را دايي ها و خاله هاي مادري بطور مساوي بين خودشان قسمت مي كنند5 و بقيه را به دايي و خاله پدر و مادري يا پدري مي دهند كه به طور مساوي قسمت كنند6.

این مسأله در رساله آيات عظام: فاضل، سيستاني و مظاهری نیست.

1- خوئي، وحید: خاله پدر و مادري، يا پدري تنها در صورتي كه پدري و مادري نباشد...

2- خوئي، تبريزي: و بعيد نيست كه بقيه ورثه در تقسيم يك سهم باقيمانده با هم مساوي باشند. [پايان مسأله]

وحید: و یك سهم باقى مانده به دستورى كه قبل ذكر شد تقسیم مى شود.[پایان مسأله]

3- نوري: در اين مورد نيز در اينكه آيا يك سوم مال را به دايي يا خاله مادري بايد داد يا يك ششم آن را ترديد وجود دارد، احتياط واجب آن است كه دايي و خاله پدر و مادري (و با فقدان آنها پدري) با دايي يا خاله مادري مصالحه نمايند...

4- گلپايگاني، صافي: بنابراحتياط در تقسيم آن با هم مصالحه مي كنند...

5- بهجت: گر چه احتياط در مصالحه بين آنهاست...

6- گلپايگاني، صافي: بنابراحتياط در تقسيم آن با هم مصالحه مي كنند.

*****

زنجاني: مسأله- اگر وارث ميّت يك يا چند دايي يا خاله مادري و يك يا چند دايي يا خاله پدر و مادري يا پدري به همراه يك يا چند عمو يا عمّه باشند، مال سهم دايي و خاله ها است و باقي مانده سهم عمو و عمّه است كه به دستوري كه سابقاً گفته شد بين خودشان قسمت مي كنند، سهم دايي ها و خاله ها نيز به اين شكل تقسيم مي شود كه اگر ميّت يك دايي يا يك خاله مادري دارد از اين (يعني كلّ مال) به وي مي رسد و بقيه (يعني كلّ مال) را به دایي و خاله پدر و مادري يا پدري مي دهند كه دايي پدر و مادري يا پدري دو برابر خاله پدر و مادري يا پدري مي برد، و اگر ميّت چند دايي مادري يا چند خاله مادري يا هم دايي مادري و هم خاله مادري دارد از آن (يعني كلّ مال) سهم دايي ها و خاله هاي مادري است كه به طور مساوي بين خودشان تقسيم مي كنند و بقيه (يعني كلّ مال) را به دايي و خاله پدر و مادري يا پدري مي دهند كه دايي پدر و مادري يا پدري دو برابر خاله پدر و مادري يا پدري مي برد.

در اين مسأله هم چون برخي از علماء سهم دايي و خاله پدر و مادري يا پدري را يكي مي دانند، بنابراحتياط مستحبّ در مقدار مردّد مصالحه كنند. شيوه طبيعي مصالحه در مسائل پيشين توضيح داده شد.

(مسأله 2768) اگر ميّت عمو و عمه و دايي و خاله نداشته باشد ، مقداري كه به عمو و عمه مي رسد، به اولاد آنان و مقداري كه به دايي و خاله مي رسد، به اولاد آنان داده مي شود.

زنجاني: رجوع كنيد به ذيل مسأله 2769.

*****

سيستاني: مسأله- اگر ميّت عمو و عمّه و دايي و خاله نداشته باشد، سهم آنان به اولاد آنان داده مي شود، پس اگر يك دختر عمه و چند پسر دايي داشته باشد، آن يك دختر عمه دو سوم مي برد، و پسر داييها يك سوم را ميان خود تقسيم مي كنند، و اين طبقه (فرزندان عمو و عمه و دايي و خاله) بر عمو و عمه و دايي و خاله پدر يا مادر ميت مقدمند.

فاضل: مسأله- اگر هيچيك از عمو و عمّه و دايي و خاله ميّت زنده نباشند فرزندان آنان جايگزين آنها شده و سهم الارث آنها را برفرض اينكه پدرشان زنده باشد مي برند منتهي فرزندان عمو و عمّه سهم خود را به نحوي تقسيم مي كنند كه هر پسر دو برابر دختر ارث ببرد امّا بين فرزندان دايي و خاله مال بالسويه تقسيم مي شود.

مظاهری: مسأله- اگر ميّت عمو و عمه و دايى و خاله نداشته باشد، مقدارى كه به عمو و عمه مى‏رسد به اولاد آنان، و مقدارى كه به دايى و خاله مى‏رسد به اولاد آنان داده مى‏شود.

مسائل اختصاصي

فاضل: مسأله 2928- اگر هيچيك از عمو و عمّه و دايي و خاله و فرزندان آنان زنده نباشند عمو و عمّه و دايي و خاله پدر يا مادر میت از او ارث مي برند و اگر اينها هم زنده نباشند فرزندان آنان ارث مي برند.

فاضل: مسأله 2929- اگر وارث ميّت فقط عموي پدري ميّت و پسر عموي پدر و مادري ميّت باشند ارث به پسر عموي پدر و مادري مي رسد و عموي پدري ميّت ارث نمي برد و اين تنها مورد استثناء ازقاعده كلّي است كه در مسأله قبل بيان شد. البتّه اين در موردي است كه ميّت عموي پدر و مادري ياعموي مادري يا دايي يا عمّه نداشته باشد.

(مسأله 2769) اگر وارث ميّت عمو و عمه و دايي و خاله پدر و عمو و عمه و دايي و خاله مادر او باشند، مال سه سهم می شود1 : يك سهم آن مال عمو و عمه و دايي و خاله مادر ميت است به طور مساوي (ولي احتياط واجب در عمو و عمه مادري مادر ميّت آن است كه با هم صلح كنند2) و دو سهم ديگر آن را سه قسمت مي كنند يك قسمت آن را دايي و خاله پدر ميّت به طور مساوي بين خودشان قسمت مي نمايند و دو قسمت ديگر آن را به عمو و عمّه پدر ميّت مي دهند و عمو دو برابر عمه مي برد.

این مساله در رساله آیت الله مظاهری نیست.

1- خوئي، تبريزي: يك سهم آن را عمو و عمه و دايي و خاله مادر ميت بطور مساوي بين خودشان قسمت مي كنند و دو سهم ديگر آن را سه قسمت مي كنند يك قسمت را دايي و خاله پدر ميّت بطور مساوي بين خودشان قسمت مي نمايند و دو قسمت ديگر آن را نيز به طور مساوي به عمو و عمّه پدر ميّت مي دهند.

وحید: یك سهم آن را بنابر مشهور: «عمو و عمّه و دایى و خاله مادر میت به طور مساوى بین خودشان قسمت مى كنند، و دو سهم دیگر آن را سه قسمت مى كنند، یك قسمت را دایى و خاله پدر میت به طور مساوى بین خودشان قسمت مى نمایند، و دو قسمت دیگر آن را به عمو و عمّه پدر میت مى دهند و عمو دو برابر عمّه مى برد» ولى احتیاط واجب آن است كه عمو و عمّه و دایى و خاله مادر میت در تقسیم ثلث از اصل مال با یكدیگر صلح كنند، و همچنین دایى و خاله پدر در تقسیم یك ثلث از دو ثلث، و عمو و عمّه پدر میت در تقسیم به دستورى كه در مسأله «۲758» گذشت رفتار نمایند.

سيستاني: يك سهم آن را عمو و عمّه و دايي و خاله مادر ميّت، ارث مي برند و در اينكه مال ميان آنها به طور مساوي تقسيم مي شود، يا مرد دو برابر زن مي گيرد، اختلاف است و احتياط واجب آن است كه صلح كنند، و دو سهم ديگر آن را سه قسمت مي كنند، يك قسمت را دايي وخاله پدر ميّت به همان كيفيّت بين خودشان قسمت مي نمايند و دو قسمت ديگر آن را نيز به همان كيفيّت به عمو و عمّه پدر ميّت مي دهند.

2- گلپايگاني، صافي: مال سه سهم ميشود، يك سهم آن را عمو و عمه و دايي و خاله مادر ميّت بطور مساوي بين خودشان قسمت مي كنند...

[قسمت داخل پرانتز دررساله آيت الله اراكي نيست]

مكارم: مال او سه سهم مي شود، يك سهم به عمو و عمّه و دايي و خاله مادر ميّت مي رسد (و آنها بنابراحتياط واجب در تقسيم آن مصالحه مي كنند)...

بهجت: مال سه سهم مي شود، يك سهم آن مال عمو، عمه، دايي وخاله مادر ميّت است بطور مساوي، ولي احتياط آن است كه با هم صلح كنند...

سبحانی: احتیاط واجب در عمو و عمه مادر میت آن است که با هم صلح کنند...

*****

زنجاني: مسأله- اگر ميّت عمو و عمّه و دايي و خاله نداشته باشد، مقداري كه هر عمو و عمّه مي رسد و به فرزندان آنان و مقداري كه به هر دايي و خاله مي رسد به فرزندان آنها داده مي شود كه در اينجا فرزندان آنان سهم خود را به گونه اي تقسيم مي كنند كه هر مذكّر دو برابر مؤنث ببرد، و اگر فرزندان آنها هم نباشند، وارث ميّت عمو و عمّه و دايي و خاله پدر و عمو و عمّه و دايي و خاله مادر او مي باشد كه مال را عمو و عمّه و دايي و خاله مادر ميّت مي برند و باقي مانده را عمو و عمّه و دايي و خاله پدر ميّت مي برند ، نحوه تقسيم مال بين عمو و عمّه و دايي و خاله پدر يا مادر ميّت همچون نحوه تقسيم مال بين عمو و عمّه و دايي و خاله خود ميّت است كه در مسائل گذشته توضيح داده شد.

مسائل اختصاصی

بهجت: مسأله 2245- کسی که دو نسبت در او جمع شود از هر دو سبب ارث می برد مثل اینکه کسی هم پسر عموی پدری باشد و هم پسر دایی مادری یا کسی هم شوهر میت باشد و هم پسر عموی او، یا زنی هم عمه پدری میت باشد و هم خاله مادری او مگر آنکه دو نسبت او در دو طبقه باشد مثل اینکه هم برادر مادری باشد و هم پسر عمو که فقط ارث برادر بودن را می برد.

مکارم: مسأله 2394- سهم ارث عمو و عمّه و دایى و خاله را (در صورتى که همه پدر و مادرى باشند که غالباً چنین هستند) مى توان چنین خلاصه کرد: به یک عمو یا یک عمّه تمام مال مى رسد و اگر وارث چند عمو یا چند عمّه باشند بطور مساوى مى برند و اگر هم عمو و هم عمّه باشند عمو دو برابر عمّه مى برد و اگر یک دایى یا یک خاله باشد تمام مال به او مى رسد و اگر چند دایى یا چند خاله باشد، یا هم دایى و خاله باشند، مال را بطور مساوى تقسیم مى کنند و هرگاه عمو و عمّه و دایى و خاله باشند، عمو و عمّه دو سهم مى برند و دایى و خاله یک سهم و هر عمو دوبرابر عمّه مى برد، امّا سهم دایى و خاله مساوى است.