1 اکتبر مصادف با 9 مهر به عنوان روز جهانی سالمندان نامگذاری شده است. سازمان بهداشت جهانی همه ساله شعاری را برای این روز در نظر می گیرد، بر این اساس شعار جهانی امسال " تحکیم حقوق سالمندان" نام گذاری شده است.
در ادامه گفت و گوی جام جم آنلاین با دکتر مهین عظیمی رئیس اداره سلامت سالمندان وزارت بهداشت می خوانید.
آیا سالخوردگی جمعیت یک معضل است؟
افزایش امید زندگی دست آورد مثبت توسعه اجتماعی، اقتصادی و پیشرفت های نظام سلامت در سطح جهان و کشور ما است. در برنامه ششم توسعه، اولین هدف وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، "افزایش امید زندگی" است. پیامد طبیعی افزایش امید زندگی، سالخوردگی جمعیت است. سالخوردگی جمعیت در واقع یک موفقی است.
آیا سالخوردگی جمعیت فقط در ایران است؟
خیر. تمام کشورهای جهان با این پدیده روبرو هستند و با توجه به این که هر ساله امید زندگی افزایش و مرگ و میر کاهش می یابد، روند سالخوردگی جمعیت برگشت پذیر نیست و پیری جمعیت یک چالش دائمی در جهان خواهد بود.
چند درصد جمعیت کشور سالمند هستند؟
بر اساس سرشماری 1395 از جمعیت 79 میلیونی کشور 7414091 نفر یعنی 9.28 درصد سالمند هستند. پیش بینی می شود که درصد سالمندان ایران تا سال 2025 میلادی یعنی 7 سال دیگر به 10 و تا 2050 یعنی 32 سال دیگر به بیش از 30 درصد برسد. بر اساس این پیش بینی در سال 2050 درصد جمعیت سالمند در ایران از میانگین جهان و آسیا بیشتر و از هر سه نفر، یک نفر سالمند خواهد بود.
برای بهبود وضعیت کنونی چه باید کرد؟
فزونی سرعت رشد جمعیت سالمند در مقایسه با رشد جمعیت کل کشور و پیش بینی افزایش تعداد و سهم سالخوردگان در سالهای آتی لزوم برنامه ریزی آینده نگر برای کنترل مسائل مربوط به این گروه از جمعیت را مورد تاکید قرار می دهد. در این راستا نیاز به برنامه های وسیع تر و ضرورت پرداختن به موضوع سلامت و سالمندی نیز به عنوان اولویتی مهم بیش از پیش نمایان می گردد. فقدان سلامتی، "سالخوردگی جمعیت" را از یک فرصت به تهدید تبدیل می کند. با عنایت به چند وجهی بودن خدمات مرتبط با سلامتی سالمندان، ضروری است موضوع فوق به عنوان یک اولویت مهم، در صدر سیاست ها و برنامه های کشور قرارگیرد.
شعار امسال(1397) روز جهانی سالمند چیست؟
شعار امسال روز جهانی سالمند " تحکیم حقوق سالمندان" است که تاکیدی است بر اینکه تمامی سالمندان با هر سطح از نظر وضعیت اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، سلامتی و ...می بایست این امکان را داشته باشند که بصورت فعال در جامعه بمانند و در تدوین و اجرای سیاستهایی که راحتی و سلامتی آنان را به طـور مستقیم تحت تأثیر قرار می دهـد، شـرکت کننـد و در نهایت بتوانند کارها و فعالیت های مورد علاقه شان را ادامه دهند.
برخی ها سالمندی را مساوی با یک نوع بیماری در ذهن خود می دانند نظر شما در این باره چیست؟
در میانسالی و سال های بعد از آن بیماری های غیر واگیر علت اکثر مرگ و معلولیت هاست. اگر چه خطر ایجاد بیماری های غیر واگیر با بالا رفتن سن افزایش می یابد، اما وجود عوامل خطر مانند نداشتن فعالیت فیزیکی، تغذیه نامناسب، استعمال دخانیات و... خطر ابتلا به بیماری های غیرواگیر را با افزایش سن بیشتر می کند.
پیری لزوما با بیماری همراه نیست. با رعایت شیوه زندگی سالم در طول عمر و پیشگیری از عوامل خطر ساز محیطی مانند داشتن فعالیت بدنی، رژیم غذایی مناسب، عدم مصرف دخانیات و ... می توان سالم پیر شد. اما مطالعات نشان داده که حتی اگر تا زمان سالمندی هم فرد این نکات را رعایت نکرده باشد و شیوه زندگی سالم در سالمندی شروع شود، باز هم مفید خواهد بود و می تواند بروز یا شدت این بیماری ها را کاهش دهد.
اگر مداخلات بهداشتی به موقع و کافی باشد، لزوما سالمندی همراه با هزینه های پزشکی نخواهد بود. مراقبت دوره ای سالمندان در کنار آموزش شیوه زندگی سالم می تواند با کاهش بار بیماری و افزایش امید به زندگی توأم با سلامت، به سالمندی سالم و فعال منجر شود.
در ایران امید زندگی سالم یا امید زندگی با سلامت تعدیل شده (64 سال)، 10 سال کمتر از امید زندگی (74 سال) است.
روند سالمندی را می توان به سه گروه سالمندی همراه با سلامت، سالمندی طبیعی و سالمندی همراه با بیماری تقسیم کرد. هدف ما، افزایش تعداد گروه اول است. رسیدن به این هدف از طریق آموزش فراگیر به سالمندان و ارایه خدمات مورد نیاز آنان تحقق می یابد. به همین دلیل در حال حاضر یکی از مهمترین برنامه ها، در کشورهای توسعه یافته ارتقا آگاهی و افزایش توانمندی سالمندان برای مراقبت از خود است. در خدمات نوین سلامت سالمندان نیز دو برنامه آموزش شیوه زندگی سالم در دوره سالمندی و مراقبت سالمندان در نظر گرفته شده است.
برنامه های اداره سلامت سالمندان وزارت بهداشت چیست؟
دو برنامه اصلی اداره سلامت سالمندان، آموزش شیوه زندگی سالم در سالمندی و مراقبت های ادغام یافته سلامت سالمندان است. برنامه آموزش شیوه زندگی سالم در سالمندی یکی از مهم ترین برنامه های این اداره به حساب می آید. با رعایت شیوه زندگی سالم می توان سالم پیر شد یا در صورت وجود بیماری عوارض آن را کنترل کرد و جلوی ناتوانی را گرفت. در واقع اینکه فرد در طول زندگی، چگونه زندگی کرده وضعیت سلامتی دوران سالمندی او را مشخص می کند. اما حتی اگر در سالمندی هم شیوه زندگی سالم به کار گرفته شود، باز هم موثر است و از بروز و یا پیشرفت ناتوانی جلوگیری می کند. این آموزش ها به دو شکل آموزش گروهی و چهره به چهره در خانه های بهداشت، پایگاه سلامت و مراکز جامع سلامت در خصوص تغذیه، فعالیت بدنی، مراقبت از کمر و زانو، مراقبت از پاها، پوکی استخوان، پیشگیری از حوادث، بهداشت دهان و دندان، یبوست، بی اختیاری ادرار، یائسگی، استرس، حافظه، خواب، روابط زناشویی، رانندگی، استعمال دخانیات، ترک سیگار و سایر موارد بر حسب نیاز سالمند بر اساس مراقبت های انجام شده، به سالمندان داده می شود.
برنامه دیگر این وزارتخانه، مراقبت های ادغام یافته سلامت سالمندان است. این مراقبت ها در دو سطح غیر پزشک و پزشک در خانه های بهداشت، پایگاه سلامت و مراکز جامع سلامت ارایه می گردد. این مراقبت ها شامل ارزیابی و تشخیص و درمان اختلالات فشارخون (افزایش فشارخون و افت فشارخون وضعیتی)، اختلالات چربی خون، سوء تغذیه (چاقی، لاغری)، دیابت، افسردگی، سقوط و عدم تعادل است.
