فتاوای آیت الله العظمی نوری همدانی (مدظله)
سؤال: اين جانب منزل اجاره كرده ام در قرار داد ما آمده است: «اينجانب آقاى (اسم صاحبخانه ما) يك باب خانه با مشخصات... را به آقاى (اسم اينجانب) با قرار ماهى 12 هزار تومان از تاريخ21/12/76 تا21/12/77 اجاره مى دهم به شرط آن كه 450 هزار تومان پولى كه از ايشان نزد اين جانب مى باشد از تاريخ... تا... به عنوان قرض در نزد من باقى بماند.» آيا اين گونه اجاره و قرارداد شرعى مى باشد؟
جواب: شرعى است و اشكال ندارد
سؤال: در تحرير الوسيله (مسأله 6 در مورد قرض) چنين آمده كه در صحت قرض اين شرط معتبر است كه قبض و اقباض صورت بگيرد، حال سؤال اين است: صاحبخانه در قراردادى كه در سؤال فوق مقدارى ا متن آن آمده است شرط كرده است كه 450 هزار تومان پولى كه از مستأجر نزد صاحب خانه مى باشد به عنوان قرض در نزد صاحبخانه باقى بماند. حال چون قبض و اقباض در حين قرض دادن صورت نگرفته بلكه گفته شده است پولى كه از مستأجر نزد صاحبخانه مى باشد به عنوان قرض در نزد صاحبخانه باقى بماند اين قرض صحيح است؟ يا اين كه صاحبخانه بايد پولى كه سابقاً از مستأجر گرفته بود را به او برگرداند قرض دهد تا قبض و اقباض صورت بگيرد و اين قرض صحيح باشد؟
جواب: چون پول در اختيار مستأجر بوده است پس از قرارداد اجاره قبض و اقباض مجدد لازم نيست
سؤال: اگر مستأجرى بدون اذن موجر، در عين مستأجره، تغييرات و تصرفاتى در جهت بهتر شدن آن مثل رنگ آميزى در دو ديوارها، تعويض دربهاى كهنه با نو، تغيير تيرهاى چوبى به آهن، تعويض سنگفرشهاى نامرغوب يا مستعمل به مرغوب يا نو و امثالهم را انجام دهد، آيا اعمالش مصداق تعدى يا تفريط است و مؤجر حقّ فسخ خواهد داشت يا خير؟
جواب: اين قبيل تصرفات بدون اذن موجر جائز نيست ولى موجب حق فسخ نمى شود
سؤال: شخصى دو باب اطاق از خانه مسكونى خود را اجاره مى دهد به مبلغ معلوم ولى مدت اجاره را معلوم نمى كند بعد از مدتى موجر به مستأجر پيشنهاد مى كند كه يا مال الاجاره را اضافه كن و يا مدتى به شما مهلت مى دهم كه اطاقها را تخليه نمايى آيا پيشنهاد مذكور شرعاً مانعى ندارد؟ و در صورتى كه مستأجر هم به مقدار اضافه راضى شده لكن مال الاجاره را نپرداخته مديون هست يا نه؟
جواب: پيشنهاد مذكور مانعى ندارد. ولى اگر مدت معين نشده چنان چه ظاهر سؤال است اجاره صحيح نيست و موجر بيش از اجرة المثل طلب كار نيست
سؤال: فردى چيزى را اجاره كرده اما بعد از گذشتن مقدارى از مدت اجاره طورى خراب و معيوب شده كه هيچ قابل استفاده نيست و خودش هم در اين مسئله تقصيرى كرده، آيا وظيفه او اين است كه صبر كند تا مدت اجاره تمام بشود؟
جواب: در فرض سؤال اگر به طورى خراب شده كه هيچ قابل استفاده نيست يا قابل استفاده ايكه شرط كرده اند نيست، اجاره مدتى كه باقيمانده باطل است. و اگر استفاده مختصرى هم بتواند ببرد، اجاره مدت باقيمانده را جايز است كه بهم بزند.
سؤال: شخصى مبلغ 50 هزار تومان به صاحبخانه اى داده كه دو اطاق را رهن كند و وجه اجازه ندهد چه صورت دارد؟
جواب: محكوم به حكم ربا است و اگر در اطاق تصرف كند اجرت المثل را ضامن است
سؤال: در بخش عقود فروش ملك به صورت زمان به چند نفر چه حكمى دارد؟ مثلاً ملكى به چهار نفر فروخته شده و اين ملك در هر فصل سال در اختيار مالك همان فصل باشد كه خودش استفاده كند يا اجاره دهد.
جواب: به طور فروش صحيح نيست بايد به نحو اجاره باشد
سؤال: هرگاه در عقد اجاره اى كه براى مدت ده سال و با مال الاجاره معين منعقد شده است شرط شود كه موجر هزينه گرم كردن ساختمان را بر عهده داشته ولى پس از دو سال به علت تغيير ناگهانى اوضاع و احوال، هزينه گرم كردن ساختمان بيش از مال الاجاره شود، تكليف قرار داد اجاره چيست؟ آيا موجر همچنان متعهد به گرم كردن ساختمان است؟
جواب: پاسخ از جواب مسأله قبل معلوم شد
سؤال: موجر خانه اي را به يك فرد خارجي اجاره داده كه او از اين خانه به مدت يك سال و چند ماه استفاده كند و بعد از آمدنش هم بيش از يك ماه از آنجا ننشسته است تكليف اجاره اين خانه چيست ؟
جواب: پس از انعقاد اجاره و تعيين مدت اجاره چه اينكه مستأجر در آن خانه بنشيند يا ننشيند بايد وجه اجاره را بپردازد
سؤال: اگر شخصى مغازه اى را بدون سرقفلى اجاره نمايد كه در ضمن عقد اجاره شرط شده باشد كه حق انتقال به غير ندارد آيا بدون جلب رضايت موجر مى تواند مغازه را انتقال به غير دهد؟
جواب: در فرض سؤال انتقال بغير جايز نيست
سؤال:اگر بعد از انجام انتقال به غير و سپرى شدن مدّتى، موجر ناگزير از اعلام رضايت گردد (زيرا مبلغ اجاره به او داده نمى شده) آيا انتقال مغازه از مستأجر قبلى به مستأجر فعلى صحيح است؟ و اشكالى ندارد؟
جواب: اجاره دوم فضولى است و منوط به اجازه موجر است اگر اجازه بدهد و آنرا تنفيذ كند انتقال به مستأجر دوّم صحيح است و الاّ باطل است
سؤال: اگر پس از سالها، نيازِ شخصىِ موجر در دادگاه اثبات گردد، آيا مستأجر مى تواند جهت تخليه مغازه مبلغى را به هر عنوانى (حتى بيش از مبلغى را كه از اوّل اجاره تا به حال به جهت اجاره داده است) طلب نمايد؟
جواب: در فرض سؤال حقى براى مستأجر پيدا نمى شود البتّه در صورت اختلاف و نزاع بايد به محكمه صالحه مراجعه شود
سؤال:كسى كه تاكسى سوار شد - يا با كسى اجاره منزل را طى كرد و صاحب تاكسى يا صاحب خانه كرايه را گرفت و آن شخص خيال كرد كه كمتر گفته است مثلاً او گفت صدو پنجاه - آن هم شنيد پنجاه تومان و سوار شد - بعد نزاع شد آيا در اين صورت اجرة المثل.... است يا چيز ديگرى يا مصالحه و غيره؟
جواب: يا مصالحه كنند يا اجرت المثل پرداخت نمايند
