فتاوای آیت الله العظمی سبحانی (مدظله)
ارث از مهريه
سؤال: آيا شوهر از مهريه ى كه به زن پرداخت كرده است ارث مى برد؟
جواب: بسمه تعالى: ارث مى برد . والله العالم
تغيير جنسيت و اثر آن بر ارث
سؤال: اگر پس از تغيير جنسيت هر دو آقا يا خانم شوند مسأله سهم الارث زوجين از فرزندان چه حكمى دارد؟
جواب: بسمه تعالى: در فرض سؤال مادر سهم الإرث مادر را مى برد نه پدر را، زيرا با تغيير جنسيت عنوان مادرى از بين نمى رود و همچنين در طرف پدر . والله العالم
دريافت حق سهم الارث در حيات مورّث
سؤال: اگر پدر املاكى را به فرزند به عنوان سهم ارث تمليك كند و فرزند نيز نوشته اى به پدر بدهد بر اينكه حق سهم ارث را دريافت كرده ام و پس از آن حقى ندارم و هرگونه ادعا را از خود سلب مى نمايم آيا پس از فوت پدر حق ارث آنها ساقط مى شود؟
جواب: بسمه تعالى: هيچ فردى را نمى توان از ارث محروم كرد، البته افراد پس از اخذ ارثيه مى توانند سهم خود را به ديگران ببخشند بنابراين آن اقرارنامه بى اثر است . والله العالم
تمليك به شرط عدم مطالبه ارث
سؤال: اگر مورث در زمان حيات خود قسمتى از اموال خود را به يكى از فرزندانش تمليك كند به اين شرط كه پس از فوت مورث حقى و ادعائى از ماترك متوفى نباشد آيا اين شرط صحيح است؟
جواب: بسمه تعالى: همان طور كه در پاسخ سؤال پيش گفته شد تمليك صحيح است و شرط باطل است و بايد حق ارث او مانند ديگران پرداخت شود . والله العالم
توافق بر عدم ارث
سؤال: مادرم با مادربزرگم توافق كردند كه پس از مرگ مادربزرگ، مادرم از تركه ارث نبرد آيا پس از فوت وى آن توافق الزام آور است؟
جواب: بسمه تعالى: پاسخ همان است كه گفته شد اين توافق ارزش ندارد زيرا حكم شرع را نمى توان عوض كرد، اگر هنگام فوت وى، دخترش زنده باشد ارث مى برد . والله العالم
پاداش بازنشستگى
سؤال: پاداش پايان سال بازنشستگى متوفى جزء ماترك محسوب مى شود؟
جواب: بسمه تعالى: آن كس كه پاداش را مى پردازد از وى سؤال شود كه اين پاداش از آن چه كسى است و اگر شخصى را نام ببرد از آنِ اوست و الا براى همه ورثه است و بالسويه تقسيم كنند و در هر حال جزء تركه نيست . والله العالم
بيمه عمر
سؤال: آيا بيمه عمر مرحوم جزء ماترك است آيا به شكل ارث تقسيم مى شود؟
جواب: بسمه تعالى: جزء تركه نيست ولى در كيفيت مصرف آن از اداره بيمه سوال شود . والله العالم
فوت كسى كه وارث ندارد
سؤال: اگر فردى بميرد و اولاد و ارحامى ندارد ارث او به چه كسى تعلق خواهد گرفت، و آيا شيعه از سنّى و بالعكس ارث مى برد؟
جواب: بسمه تعالى: هرگاه فردى بميرد و وارث نسبى و سببى و ولاليى نداشته باشد ارث وى به امام مى رسد و اگر زنى بميرد و وارثى جز شوهر نداشته باشد همه ارث او به شوهر مى رسد و اگر شوهر بميرد و وارثى جز زن نداشته باشد ربع ارث او به زن مى رسد و سه ربع ديگر به فقيه جامع الشرائط مى رسد و شيعه ازسنى و سنى از شيعه ارث مى برد . والله العالم
فوت بهايى و وارث مسلمان
سؤال: فردى بهائى فوت كرده است و وارث آن برخى مسلمانان و برخى بهائى هستند آيا وارث بهائى ارث مى برد؟
جواب: بسمه تعالى: با وجود وارث مسلمان نوبت به كافر نمى رسد و بهائى شرعاً كافر است . والله العالم
تصادف و مرگ زن و شوهر و فرزند
سؤال: زن و شوهرى همراه سه فرززندشان در تصادفى فوت كردند و تقدم و تأخر هيچ كدام قابل تشخيص نبوده است . وارث زوج، پدر و مادر او و وارث زوجه نيز پدر و مادر اوست . نحوه تقسيم چگونه است؟
جواب: بسمه تعالى: در فرض مسأله اول فرض مى شود كه زوج قبلاً فوت كرده در اين صورت زوجه و سه فرزند و پدر و مادر وى از او ارث مى برند زوجه يك هشتم و پدر و مادر هر كه ام يك ششم فرزندان اگر دختر و پسر هستند يك سهم و دو سهم وگرنه به طور مساوى از بقيه اموال ارث مى برند و سپس فرض مى شود كه زوجه اول فوت كرده است در اين صورت زوج يك چهارم و پدر و مادر وى هر كدام يك ششم و سه فرزند بر حسب آنچه بيان شد از اموال اصلى او ارث مى برند، و همچنين هركدام از فرزندان، ميت فرض مى شود و پدر و مادر از اموال اصلى آنها نه از اموإلى كه به آنها از راه ارث رسيده است ارث مى برند . و سپس مجموع اموال به ارث رسيده، بين وارثان زنده تقسيم مى شود يعنى سهمى كه به فرزندان مى رسد بين اجداد اربعه آنها بر حسب اجداد تقسيم مى شود و سهمى كه به هر كدام از زوجين مى رسد بين ابوين آنها برحسب ارث ابوين تقسيم مى شود . والله العالم
نپرداختن سهم الارث و تجارت با آن
سؤال: حدود سى سال قبل پدرم از دنيا رفت و برادر بزرگتر بدون رضايت من تمام ارثيه را در تجارت به كار برده و اكنون مى خواهد ارث را بپردازد چه مقدار مديون است؟
جواب: بسمه تعالى: هرگاه باارثيه تجارت انجام گرفته، سود آن نيز بايد مانند اصل تركه بين ورثه تقسيم شود . البته دراين مورد چون برادر در اين مدت كار كرده است بايد نوعى مصالحه كنيد . والله العالم
اختلاف وراث بين فروش و اجاره
سؤال: ملكى به چند نفر به ارث رسيده است و يك نفر خواهان فروش سهم خود و مابقى به اجاره دادن مايل هستند آيا مى توانند در اين ملك تصرف كنند؟
جواب: بسمه تعالى: اجاره دادن مال مشاع بدون اذن همه مالكان جائز نيست . والله العالم
انحصار وارث به دو دختر از برادر و دو پسر از خواهر
سؤال: شخصى فوت نموده و وارث او منحصر به دو دختر از برادر و دو پسر از خواهر مى باشد ارث آنها چگونه است؟
جواب: بسمه تعالى: تركه به سه تقسيم مى شود كه دو سهم به دو دختر از فرزندان برادر مى رسد كه به طور مساوى تقسيم مى كنند و يك سهم به پسران خواهر كه به طور مساوى تقسيم مى نمايند . والله العالم
ارث فرزند نامشروع
سؤال: آيا خروج ولد الزنا از عمومات ارث تخصيصى است يا تخصصى است؟
جواب: بسمه تعالى: خروج ولدالزنا تخصيصى است، حقيقتا ولد است اما ارث نمى برد و لذا بسيارى از آثار را دارد مانند محرميت و حرمت ازدواج از جمله اين آثار است . والله العالم
فروش سهم الإرث بدون رضايت وارث
سؤال: زمينى به ارث مى رسد برادرانم مرا فريب داده و سهم الارث مرا با سهم الارث خودشان پس از ساخت فروخته اند آيا فروش آنان صحيح است؟
جواب: بسمه تعالى: در فرض سؤال كه فريب در ميان بوده اگر بدون اطلاع شما سهم شما را فروخته اند به مقدار سهم شما معامله باطل است و اگر هم روى آن ساخت و ساز انجام داده اند بايد رضايت شما را جلب كنند . والله العالم
امتناع از پرداخت ارث زوجه
سؤال: اگر ورثه از پرداخت ارث زوجه امتناع كند آيا مى توانند اموال را بين خودشان تقسيم كنند؟
جواب: بسمه تعالى: ورثه حقّ تصرف ندارند تا حقّ زوجه را بپردازند . والله العالم
زوجه، تنها وارث
سؤال: اگر زوج بميرد و غير از زوجه وارثى نباشد ارث چگونه تقسيم مى شود؟
جواب: بسمه تعالى: غير از سهم زوجه بقيه به امام مى رسد . والله العالم
ارث زوجه از حق شفعه و خيار و . . .
سؤال: آيا زوجه از حق شفعه يا حق خيار و اجازه يا رد معامله فضولى و حق قصاص و قذف و ديه ارث مى برد؟
جواب: بسمه تعالى: از حق شفعه وديه ارث مى برد ولى به مقدار سهم خود يعنى يك هشتم يا يك چهارم و در حق خيار و اجازه و يا رد فضولى مثل بقيه وراث است ولى از حق قصاص و قذف ارث نمى برد . والله العالم
فروش اموال صغير به وسيله قيّم
سؤال: شخصى فوت كرده است او سه نفر وارث دارد و يكى از وراث صغير است بنابراين پسر بزرگ خانواده به عنوان قيّم صغير سهم صغير را فروخته و بدهكاريهاى صغير را پرداخت نموده است ولى وى پس از بلوغ مطالبه اموال فروخته شده را مى كند آيا چنين حقى براى او مى باشد؟
جواب: بسمه تعالى: اگر قيّم شرعى بوده و فروش به نفع صغير بوده حق اعتراض ندارد و در غير اين صورت معامله باطل است البته بايد هزينه اى كه در مورد صغير انجام گرفته چون نيّت رايگان نداشته بايد برداشت كند . والله العالم
اعراض وارث از سهم خود
سؤال: اگر يكى از وراث بگويند ارث نمى خواهم ولى پس از مدتى مطالبه نمايد آيا مى تواند رجوع كند؟
جواب: بسمه تعالى: در فرض سؤال اگر قبول دارد كه سهم خود را هبه كرده يا اعراض كرده است و طرف نيز آن را پذيرفته و تصرف كرده حق بازگشت ندارد به شرط اينكه ثابت شود كه او اين كار را انجام داده است . والله العالم
مال حرام
سؤال: مالى به ارث رسيده با علم به اينكه از حلال به دست نيامده است آيا وراث مى توانند در اموال تصرف كنند؟
جواب: بسمه تعالى: هرگاه صاحب مال را مى شناسند به او برگردانند و در صورت مجهول بودن هرگاه مى دانند همگى حرام است قهراً حكم مجهول المالك را دارد و اگر مقدارى از آن حرام است بايد خمس آن را به مرجع تقليد خود بپردازند . والله العالم
ارث مسلمان از بهايى
سؤال: شخصى پيرو مسلك باطل بهائيت بوده، پس از فوت وى دو فرزند وى مسلمان مى شوند آيا مستحق ارث مى باشند؟
جواب: بسمه تعالى: هرگاه اسلام اين دو نفر قبل از تقسيم بوده و وارث مسلمانى غير از اينها نداشته، همه تركه از آنِ آنهاست و در غير اين صورت تقسيم قبلى نافذ است . والله العالم
حكم حبوه و تعدد (پسر بزرگتر)
سؤال: اگر پسر بزرگتر متعدد باشند حبوه (مختصات پدر از قبيل انگشتر، . . .) به چه كسى مى رسد؟
جواب: بسمه تعالى: هرچند فرض بعيد است حبوه تقسيم مى شود . والله العالم
انحصار تركه به حبوه
سؤال: در صورتى كه تركه ميت منحصر به حبوه باشند آياباز حبوه به پسر بزرگتر مى رسد؟
جواب: بسمه تعالى: ظاهر اين است كه متعلق به ولد اكبر است و احتياط اين است كه با ديگر ورثه مصالحه كنند . والله العالم
اگر حبوه مورد استفاده واقع نشده باشد
سؤال: آيا شمشير و انگشترى كه پدر هنوز استفاده نكرده نيز حكم حبوه را دارد؟
جواب: بسمه تعالى: اگر آماده براى بهره بردارى بوده هرچند استفاده نكرده حبوه به شمار مى رود . والله العالم
حكم حبوه در رابطه با تفنگ
سؤال: آيا تفنگ نيز حكم شمشير را دارد و جزء حبوه است؟
جواب: بسمه تعالى: هر نوع سلاح فردى خاص پدر جزء حبوه است . والله العالم
جهيزيه
سؤال: آيا جهيزيه پس از فوت خانم به ارث برده مى شود؟
جواب: بسمه تعالى: جهيزيه، ملك همسر است و پس از فوت او به وارث او مى رسد . والله العالم
مجهول بودن وارث
سؤال: اموالى كه از مرحوم شريكم باقى مانده و وارث او را نيز نمى شناسم وظيفه ام چيست؟
جواب: بسمه تعالى: نخست از ورثه شريك تحقيق كنيد شايد به آن دسترسى پيدا كنيد و در صورت يأس و نوميدى از طرف او صدقه بدهيد، مشروط بر اينكه اگر ورثه شناخته نشد و اظهار نارضايتى كرد او را راضى كنيد و نيز مى توانيد مبلغ مزبور را به مجتهد بدهيد تا او صدقه دهد در اين صورت ضمانى بر شما نيست . والله العالم
پدر زرتشتى و فوت پسر مسلمان
سؤال: شخصى فوت نموده است و ابتداءاً پيرو آيين زرتشت بوده و سپس مسلمان شده و داراى دو فرزند و زن مسلمان مى باشد آيا پدر متوفى كه هنوز زنده است همچنان پيرو آيين زرتشت است از مسلمان ارث مى برد؟
جواب: بسمه تعالى: فقط وارث مسلمان ارث مى برد ولى در عين حال اگر مال زيادى به ارث گذاشته است چيزى به جد(پدر متوفى) بدهند شايد سبب ترغيب او به اسلام شوند اگر قبل از قسمت اموال مسلمان شود مانند ديگر وارثان ارث مى برد . والله العالم
تقسيم اموال مفقود الأثر
سؤال: پس از گذشت چند مدتى مى توان اموال شخصى مفقود الأثر را بين ورثه او تقسيم كرد؟
جواب: بسمه تعالى: اين كار نياز به فحص و رسيدگى دارد يعنى
بايد بوسيله رسانه ها و وسايل ديگر از شخص مفقود تفحّص شود آنگاه پس از گذشت چهار سال به وسيله حاكم شرع تكليف روشن مى شود و اكنون چنين قدرت در دست مقامات قضايى است لذا بايد در چنين مواردى به دادستان كل كشور مراجعه شود . والله العالم
تصرف در ارث بدون اجازه ديگر وراث
سؤال: پدرى از دنيا رفت و مادر و برادرم در آپارتمانى كه به ارث گذاشته سكونت دارند و برادر مى گويد من در سهم خودم نشسته ام آيا مى توانم از وى وجه اجاره بگيرم؟
جواب: بسمه تعالى: در مال مشاع بدون اجازه تمام افراد نمى توان تصرف كرد بنابراين بايد تصرف با تحصيل رضايت شريك ديگر باشد . والله العالم
متعدد بودن حبوه در يك شىء
سؤال: اگر مرحوم پدر چند لباس و چند كفش و . . . داشته باشد آيا همه جزء حبوه است؟
جواب: بسمه تعالى: چيزهايى كه طبعاً به صورت متعدد استفاده مى شود، مانند لباس، انگشتر، كفش و عمامه جزء حبوه است . والله العالم
حبوه و نوزادن پسر دوقلو
سؤال: اگر هنگام فوت پدر، همسر حامله و حملش دوقلو باشد و يكى زودتر به دنيا بيايد آيا حبوه به او مى رسد؟
جواب: بسمه تعالى: حبوه از آن فرزندى است كه زودتر به دنيا آمده است . والله العالم
حبوه و اموال نفيس
سؤال: اگر برخى از اموال حبوه قيمت بسيار داشته باشد و از نفايس محسوب شود حكم حبوه در مورد آن جارى است؟
جواب: بسمه تعالى: هرگاه جزء نفايس باشد جزء حبوه نيست . والله العالم
حبوه و پسر پسر بزرگتر
سؤال: آيا حكم حبوه شامل ولدِ ولد نيز مى شود؟
جواب: بسمه تعالى: حبوه از آن ولد اكبر بلاواسطه مى باشد . والله العالم
وارث عموى أبى و پسرعموى أبوينى
سؤال: اگر وارث، عموى أبى با پسرعموى أبوينى باشد پسر عموى أبوينى مقدم بر عموى أبى است اگر چنانچه با عموى أبى و پسر عموى أبوينى در صورت فوت زوج يا زوجه آيا باز پسر عموى أبوينى مقدم است؟
جواب: بسمه تعالى: در اين حالت نيز مقدم است . والله العالم
عمه أبى با پسر عموى أبوينى
سؤال: اگر عمه أبى با پسرعموى أبوينى وارث منحصر باشند آيا پسر عموى أبوينى مقدم است؟
جواب: بسمه تعالى: چون منصوص نيست مصالحه كنند هرچند بعيد نيست پسرعموى أبوينى مقدم باشد ولى مصالحه موافق احتياط است . والله العالم
وارث اولاد دو عمو
سؤال: در صورتى كه ورثه ميّت، اولاد دو عموى أبوينى يا أبى باشند يكى از آنها يك فرزند دختر و ديگرى دو فرزند پسر باشد، ارث چگونه تقسيم مى شود؟
جواب: بسمه تعالى: هر كدام سهم مورّث خود را مى برند بنابراين مال دو قسمت مى شود، نيمى از آن به دختر و نيمى ديگر به دو فرزند پسر مى رسد كه بالتساوى قسمت مى كنند . والله العالم
وارث، اولاد دو دايى
سؤال: در صورتى كه ورثه ميت، اولاد دو دايى امى وى باشند و از يكى از دايى ها يك فرزند پسر و از ديگرى يك فرزند دختر و يك فرزند پسر باشد ارث چگونه تقسيم مى شود؟
جواب: بسمه تعالى: در اين صورت نيز هر كدام ارث مورّث خود را مى برند بنابراين مال دو قسمت مى شود، نيمى از آن به فرزند پسر از يك دايى و نيمى ديگر بين فرزند پسر و دختر از دايى ديگر بالتساوى تقسيم مى شود . والله العالم
حق بازنشستگى متوفى
سؤال: آيا حقوق بازنشستگى متوفّى ارثيه محسوب مى شود و در بين وراث طبق «ما فرض الله» تقسيم مى شود؟
جواب: بسمه تعالى: ظاهر اين است كه تركه نيست و بايد به صورت مساوى تقسيم كنند، البته اگر قانون بر چيزى تصريح كند طبق آن قانون عمل كنند. والله العالم
كودك پرورشگاهى، تنها باقيمانده
سؤال: كسى كودكى را از پرورشگاه آورده و براى خود فرزند نموده است يا اينكه يكى از موجبات ارث در وى نيست بعد از درگذشت شخص، وارث او چه كسى خواهد بود با اين كه از طبقات ارث كسى را ندارد؟
جواب: بسمه تعالى: فرد مزبور ارث نمى برد و تركه ميّت به طبقات ديگر منتقل مى شود و در صورت عدم وجود وارث بايد به فقيه جامع الشرايط تحويل گردد.والله العالم
خارج نشدن برخى از وراث از منزل موروثى
سؤال: شخصى فوت كرده است بعضى از ورثة متوفّى بعلت ضعف مالى از خانه موروثى خارج نشده اكنون به توجه به مشاع بودن ملك فوق و عدم رضايت ساير وراث تصرّفات او در آنجا چگونه است؟
جواب: بسمه تعالى: در صورتى كه بقيه ورثه اجازه دهند مى تواند با پرداخت اجاره بهاى سهم بقيه بنشيند و اگر بر اين توافق نكردند بايد تخليه كند.والله العالم
تأمين مخارج زنان پس از فوت شوهر قبل از تقسيم ارث
سؤال: زنان شوهر مرده در زمان عده وفات از كجا تأمين شوند در حالى كه هنوز ورّاث بر سر ارثيه مشاجره مى كنند؟
جواب: بسمه تعالى:اگر فرزندى دارد بايد هزينه مادر را تأمين كند.والله العالم
تصرفات جزئى از اموال ميت قبل از تقسيم
سؤال: استفاده يكى از ورثه ها از ميوه درخت يا وسائلى كه متعلق به ميّت است قبل از تقسيم چه حكمى دارد يعنى لازم است از تمامى ورثه ها اجازه بگيرد يا نه مى تواند نسبت به سهم خود استفاده كند؟
جواب: بسمه تعالى:چون تركه مشاع است نمى تواند بدون اذن ديگر ورثه تصرف كند ولى تصرفات جزئى با توجه به ظاهر حال كه همه راضى هستند، جايز است. والله العالم
ارث زن نسبت به انشعاب آب، برق، تلفن، گاز و...
سؤال: آيا ارثيه زن از تركه شوهر شامل خدماتى مثل گاز، تلفن ، برق، آب ، سرقفلى مغازه و نيز درختان موجود در صحن خانه و ديوار و در و پنجره و نظاير آن مى شود يا نه؟ و نيز كارخانه كه با رضايت تمام وراث به حال خود باقى و منشأ توليد مى باشد و ماهانه سود حاصله آن در ميان وراث تقسيم مى شود؟
جواب: بسمه تعالى:از همه اين موارد ارث مى برد جزء از زمين خانه مسكونى و احتياط اين است كه در زمين هاى ديگر مانند باغ و مزرعه مصالحه كنند.والله العالم
پرداخت مخارج مراسم متوفى توسط يكى از وراث
سؤال: در مراسم سوگ پدر يا مادر يكى از وراث مبالغى را از جيب خود در انجام مراسم و اطعام شبهاى جمعه تا اربعين متوفى خرج كرده اكنون كه وقت تقسيم اموال فرا رسيده است وى اظهار مى كند كه هزينه مصروفه را بايد همه وراث نسبت به سهم تقبّل كنند و يا بايد از سهم الارث آنها قسر گردد ، آيا اين اظهار و خواسته او شرعى است؟
جواب: بسمه تعالى:البته اخلاقاً بايد هر كسى سهم خود را نسبت به هزينه هاى انجام شده بپردازد زيرا عزت متوفى عزت همه است ولى شرعاً چون از آنها استجازه نكرده حق مطالبه ندارد.والله العالم
فوت پدر پس از مادر و سپس فوت يكى از فرزندان
سؤال: پدر بعد از گذشت دو ماه از فوت مادر از دنيا مى رود بعد به فاصله اندكى يكى از فرزندان آنها كه داراى دو فرزند است فوت مى كند اكنون نحوه تقسيم دارايى در بين وراث با توجه به وضعيت پيچيده آنها چگونه خواهد بود؟
جواب: بسمه تعالى: تركه پدر و مادر به فرزندان طبقه اول مى رسد و با وجود فرزندان بلاواسطه به فرزندانِ فرزندان چيزى نمى رسد و اما تركه فرزند بلاواسطه به فرزندان او مى رسد.والله العالم
فوت زن و ارث بردن شوهر از تمام اموال و وجود وارث ديگر
سؤال: زنى فوت نموده و تنها وارث او همسرش بوده كه مال را منحصراً به عنوان تنها وارث تصاحب كرده بود كه پس از مدتى شخصى از پسر عموهاى او كه در جاى ديگر بود آمده و ادعاى وراثت مى كند اكنون وظيفه شوهر كه از زن خود ارث برده چيست؟
جواب: بسمه تعالى:در فرض سوال ، مرد نصف مال را ارث مى برد و بقيه به پسر عموى زن مى رسد.والله العالم
كسب و سودآورى از ارث ديگران
سؤال: شخصى حق الارث خواهران خود را غصباً براى خود سرمايه قرار داده و اكنون مال كثيرى را در اختيار دارد،آيا اين ارباح با آن سرمايه كذايى چه تكليفى دارد؟ و آيا وراث حق مطالبه از آن ارباح را دارند؟
جواب: بسمه تعالى:تصرف در مال مشاع بدون اذن شركاء حكم غصب را دارد و لذا بايد اصل و ارباح حاصله را به نسبت سرمايه اى كه از ديگران بدون اجازه گرفته است به آنها بازگرداند.والله العالم
فوت زوجه و وجود شوهر و دو خواهر ناتنى
سؤال: زوجه مرده است فقط شوهر و دو خواهر ناتنى دارد نحوه تقسيم ارثيه چگونه است؟
جواب: بسمه تعالى:شوهر نيمى از تركه را مى برد بقيه هم بين دو خواهر تقسيم مى شود. والله العالم
شروع تقسيم ارث به پدر و مادر
سؤال: تقسيم دارائى متوفى از كجا شروع شود در صورتيكه تمام اعضاء طبقه اول موجود باشند باصطلاح «مقسم» كدام يك از آنهاست؟
جواب: بسمه تعالى: آنهايى كه در كتاب است سهم آنها معين شده است مانند پدر يا مادر يا زوج و زوجه .آنها جلوتر سهم خود را برمى دارند، باقى مانده ميان فرزندان تقسيم مى شود. والله العالم
تصويب ارث برن زوجه از عرصه
سؤال: اخيراً مجلس قانونى تصويب كرده است كه زوجه از عرصه واعيان ارث مى برد با توجه به حاكميت قهرى قانون ما چه وظيفه اى داريم؟ آيا بايد تسليم قانون شد و يا هر فرض طبق نظر مرجع خود بايد عمل كند؟
جواب: بسمه تعالى: وظيفه اين است كه طبق فتوا عمل كنند.والله العالم
وصيت به اخذ ماهانه توسط همسر
سؤال: شخصى در وصيت خود خطاب به زوجه اش اظهار داشته است «كه بعد از مرگ من ماهانه ام فقط مال تو مى باشد» آيا اين وصيت مشروع است؟
جواب: بسمه تعالى: وصيت نافذ نيست مگر حقوق ماه آخر به تعداد روزهايى كه در قيد حيات بوده است اگر كم تر از ثلث اموال ميت باشد.والله العالم
