فتاوای آیت الله العظمی امام خمینی (قدس سره)
صيغهٔ عقد ازدواج
سؤال37:كسي سواد عربي ندارد ولي از روي رسالهٔ فارسي مي تواند صيغهٔ متعه را بخواند،آيا صحيح است يا بايد به عربي صحيح خوانده شود؟
جواب:در صورت امكان به عربي صحيح خوانده شود.
سؤال38:اگر كسي معناي قصد انشاء را نداند ولي عقد را صرفاً به قصد محرم شدن جاري نمايد،آيا عقد صحيح است؟ مثلاً اگر دختري و پسري عقد را دو تائي بين خود جاري كنند،به طوري كه پسر قصد انشاء و معناي هر يك از كلمات عقد را بداند ولي دختر قصد انشاء و معناي كلمات رانداند و ايجاب را به قصد آن كه با آن پسر مَحرَم بشود بخواند با قرائت صحيح (و پسر هم صيغه ٔقبول را به قصد انشاء بخواند با قرائت صحيح و از هر كلمه معناي آن را قصد نمايد) و در عقد مزكور دختر مقدار مهريهٔ خود را كه پدر دختر تعيين كرده مي داند كه چقدر است،آيا عقد مذكور صحيح است؟
جواب:در فرض سوال عقد صحيح است.
سؤال39:در ازدواج دختر و پسري،دختر با اجازهٔ پدرش به پسر براي جاري نمودن عقد دائم بين خودشان وكالت داده است،و پسر بنا به وكالتي كه دختر به وي داده است خودش عقد دائم را بين خود و موكله اش از روي رساله و به قصد انشاء جاري نموده است وبراي اطمينان بيشتر با اينكه قواعد دستور زبان عربي را نمي داند ولي معناي هر يك از كلمات صيغهٔ عقد دائم را مي داند يك بار هم عقد را دو صيغه«أنكَحتُ مُوَكَّلَتي....لِنَفسي دَوَامَاً عَلَي الصَّداقِ المَعلوم» و «زَوَّجت موَكَّلَتي....لِنَفسي دَوَامَاً عَلَي الصَّداقِ المَعلومِ» به ترتيب با جوابهاي«قَبِلت النَّكاح عَلَي الصَّداق المَعلوم» و «قَبِلت التَّزوِيجَ عَلَي الصَّاقِ المَعلوم» اجراء كرده استبا توجه به اين كه پسر دستور زبان عربي را نمي داند (ولي با دانستن معناي هريك از كلمات با قرائت صحيح به قصد انشاء عقد دائ را در دو صيغهٔ فوق هم به زبان عربي و هم براي تاكيد به زبان فارسي بين خود و موكله اش جاري نموده است)آيا عقد صحيح است يا خير؟
جواب:عقد مزكور صحيح است.
سؤال40:اگر كسي براي يكي از ارقاب (همانندبرادر ،خواهر،فرزندانشان، عمو ، عمه،دايي وخاله) اجراءصيغهٔ عقد بنمايد آيا اشكال دارد؟
جواب:اگر به وكالت از آنها براي آنها عقد اجراء كرده صحيح است والا فضولي و موقوف به اجازهٔ آنها است.
سؤال41:با توجه به مسألهٔ 2370 رسالهٔ امام،اگر دختر و پسري راضي به ازدواج با يكديگر باشند( وپدر و مادر هم اجازهٔ اين ازدواج را داده باشند)آيا مي توانند خودشان صيغهٔ ازدواج خود را به فارسي بخوانند؟ و عقد آنان صحيح است يا نه؟
جواب:در فرض سوال اگر قادر بر اجراء صيغهٔ عربي نبوده اند عقد صحيح است.
سوال42:اگر مجريان عقد در موقع اجراء عقد،نام اشخاص را مرخّم كنند (مثلاًمسيح الله را مسيح بگويند)آيا عقد اشكالي دارد؟
جواب:اسم بردن ميزان نيست همين قدر كه عقد براي شخص معيني خوانده شود و به نحوي آن شخص را معلوم نمايند كفايت مي كند.
سؤال43:شخص عاقد از پسر و دختر وكالت مي گيرد كه صيغهٔ عقد را جاري نمايد و همان شب زوجين زفاف مي كنند ، عاقد فراموش مي كند كه اجراء عقد كند،پس از دو روز عاقد متذكر مي شود كه صيغهٔ عقد را جاري نكرده و فوري صيغهٔعقد را جاري مي نمايد،آيا عمل زوجين در اين مدت چه صورت دارد؟آيا عاقد كه از روي سهو و فراموشي عقد را خوانده چه حكمي دارد؟
جواب:چيزي بر عاقد نيست،و عمل مقاربت پيش از عقد اگر به اعتقاد اينكه وكيل عقد را خوانده و زوجيت حاصل شده انجام گرفته حكم وطي شُبهه[1]را دارد.
سؤال44:اگر زوج يا زوجه براي ازدواج به كسي وكالت دهند و آن وكيل به كس ديگر تا به عاقد برسد،آيا عاقد بايد وسائط را در متن عقد ذكر كند يا نه؟ واگر نكرد تكليف چيست؟در فرض فوق به اين صورت خوانده شده است:زَوَّجتُ مُوَكَّلَتي فلانَةَ موَكّلي فلانًا عَلَي المَهرِ المَعلومِ.قَبِلت لِموَكِلي فلان عَلَي المَهرِ المَعلوم (عاقد هم يكي بوده است)
جواب:مانع ندارد و عقد صحيح است مگر آنكه زوجين اجازهٔ توكيل به وكيل نداده باشند.
سؤال45:چندين سال قبل در دفتر اسناد رسمي مردي دختري را عقد نموده و مهريه اي نيز براي او قرار داده است ولي حالا معلوم شده آن دختر قبل از جاري كردن صيغه فوت نموده و حيات نداشته و زن ديگريي به همان نام در خانهٔ اين مرد است،ولي پدر و مارش غير از اولي است.آيا اين ازدواج صحيح است يا نه؟
جواب:در فرض مرقوم اگر عقد براي همين زن كه حيات دارد خوانده شده صحيح است.
سؤال46:اينجانب دختري را مي خواستم كه پدر دختر جواب مثبت داده بود،از طرف پدر دختر به عموي دختر اجازهٔ وكالت داده بودند تا برويم سند محضر را بنويسيم.سند محضر را نوشتيم و بعد كه از محضر بيرون آمديم عموي دختر كه وكيل بود به ما گفت عقد را بخوانيد. ما هم قبول كرديم و من به اين صورت عقد را خواندم كه«دختر،عموي خودش را وكيل كرده است و او هم ما را وكيل كرده است»و عقد را خوانديم. از دختر هم كه بعد از ازدواج پرسيدم گفت كه ن به تو راضي بودم. الان ما با هم زندگي مي كنيم و يك دختر هم داريم اگر عقد باطل باشد آيا مي توانم دوباره بخواننم يا نه؟
جواب:اگر عقد خوانه شده و دختر و پدر دختر راضي بوده اند[2]عقد صحيح است و اگر بخواهيد دو مرتبه هم عقد بخوانيد مانع ندارد.
سؤال47:در بعضي از مناطق دور افاده كه دسترسي به عالم و روحاني نبوده هنگام ازدواج صيغهٔ عقد را مي خوانده اند بلكه پس از صحبت دو فاميل پيرامون ازدواج رضايت طرفين دختر و پسر زندگي مشترك را آغاز مي كرده ند،و بعد از مدتي كه دسترسي به روحاني حاصل مي شده صيغهٔ عقد را جاري مي نموده اند(و البته نسبت به اين مسأله جهل داشته اند و اطلاعي هم نداشته اند كه اين كار اشكال دارد) آيا بچه هايي كه حاصل ازدواج قبل از خواندن عقد هستند حلال زاده به حساب مي آيند؟
جواب:بچه ها حكم ولدحلال را دارند.
سؤال48:عقد پس و دختري به صورت عادي خوانده شده است، و چون سن پسر از لحاظ شناسنامه به حد قانوني نرسيده حضر عقد رسمي جاري نمي كند؛استدعا دارد بيان فرماييد بايد حتماًعقد رسمي جاري شود؟ يا اينكه اگر عروس به خانهٔ شوهر برود و هر موقع سن آنان به حد قانوني رسيد عقد محضر رسمي جاري شود كفايت مي كند؟
جواب:اگر عقد خوانده شده زن و شوهر هستند و با مطالبهٔ شهر زن بايد به خانهٔ شوهر برود.
سؤال49:فردي با دختري ازدواج مي كند بعد از يك روز از گذشتن عقد دختر مي گويد كه من تو را نمي خواستم پسر در جواب به او مي گويد اگر حاضر به زندگي با من نيستي تو را طلاق مي دهم ولي ايشان به طلاق رضايت نمي دهد، و هرگاه پسر مي خواهد به ايشان نزديك شود دختر مي گويد به من دست نزن چون ازدواج ما يك طرفه است و اين ازدواج درست نيست ولي وقتي پسر مي گويد چه تاريخي دوست داري با هم عروسي كنيم؟ دختر مي گويد شش سال يا چهار سال ديگر و بهانه جوئيهاي ديگري مي كند،لطفاً بفرمائيد آيا اينان با يكديگر محرم هستند يا نامحرم؟
جواب:اگر عقد شرعي با اجازهٔ پدر دختر خوانده شده زوجيت حاصل است و بر دختر لازم است به اين زناشوئي تن دردهد.
سؤال50:اينجانب چند سال قبل دختري را به همسري برگزيدم مهريه معين شد و خطبهٔ عقد آن دختر با اجازهٔ پدرش به وسيلهٔ يكي از روحانيون خوانده شد.ولي حالا كه مي خواهيم عيالم را به منزل خود ببرم پدرش امتناع مي ورزد و مي گويد من عقد آن آخوند را قبول ندارم!تقاضا دارم اگر اين خانم همسر قانوني و شرعي حقير است و پدرش حق ندارد بيان فرمائيد؟
جواب:در فرض مذكور دختر شرعاً زن شما است، وحق داريد او را به خانهٔ خود ببريد ولي در مقابل دختر حق دارد مهريهٔ خود را از شما مطالبه كند و يا براي محكم كاري مطالبهٔ محضري شدن عقد و مهريهٔ خودش را بنمايد.
[1] -وطي شبهه؛يعني همبستري با غير زوجه به گمان زوجبيت او، و احكام آن در كتب فقيه مندرج است.
[2] -منظور از«رضايت پدر»ابراز و اظهار رضايت است (به قرينه ي جمله ي «پدر دختر جواب مثبت داده» كه در متن سوال آمده است) نه صرف رضايت قلبي او.
