فتاوای آیت الله العظمی گلپایگانی (قدس سره)
نفقات
سؤال504 - شخصى با زنى كه هيجده سال داشته ازدواج نموده و مدت شش سال هم هست كه از ازدواج آنها مىگذرد و آن زن فاقد ايام عادت زنانگى است و پستان زنانگى هم ندارد و به دكتر متخصص هم مراجعه نموده دكتر گفته كه اين زن داراى اولاد نخواهد شد و عقيم مىباشد حاليه زوج براى خاطر اولاد قصد دارد زوجه را طلاق بدهد و ازدواج مجدد نمايد مستدعى است بيان فرمائيد كه آيا به چنين زنى مهريه و نفقه ايام عده مىرسد يا خير
جواب: در صورتى كه مشار اليها زن باشد عقد او صحيح بوده و طلاق هم صحيح است و اگر طلاق رجعى باشد فرقى بين زن اولاد دار و عقيم نيست و نفقه ايام عده و مهريه خود را مىبرد
سؤال505 - هر گاه انسان قدرت مالى بقدرى كه بتواند هم صرف خود نمايد و هم نفقه همسر واقارب واجب النفقه خود را بدهد ندارد كداميك مقدم است
جواب: خودش مقدم است و اگر اضافه داشته باشد زوجه بر اقارب واجب النفقه مقدم است پس اگر از قوت خود بيشتر دارد بايد زيادى را صرف زوجه كند و اگر از نفقه زوجه زياد آمد صرف اقارب واجب النفقه مانند پدر و مادر و اولاد نمايد
سؤال506 - آيا براى نفقه زوجه واقارب واجب النفقه مقدار معينى هست يا خير
جواب: اندازه معينى ندارد بلكه آنچه واجب است مقدار كفايت از خوراك و لباس و مسكن با ملاحظه حال و شأن وزمان و مكان است و بايد مراعات متعارف شود س 507 - اگر زنى شوهرى داشته باشد كه شغل و كسب آن شوهر حرام و در نتيجه در آمدش كلا از راه غير شرعى تأمين شود آيا تكليف اين زن با داشتن بچه از نظر نفقه و در چنين خانه‌اى چيست و چه بايد بكند زيرا علم دارد كه لباس و غذاى او را كه شوهرش تأمين مىكند از راه كسب غير مشروع بدست آمده است
جواب: بر شوهر واجب است نفقه زن را از مال حلال بدهد و زن در صورتى كه علم به غصب عين چيزهائى كه محل ابتلاء است دارد جائز نيست در آنها تصرف كند و مىتواند از شوهر مطالبه كند كه از مال حلال نفقه او را بدهد و در صورت عدم علم به غصبيت محل ابتلاء، تصرف در آن جايز است
سؤال508 - شخصى با دخترى ازدواج كرده و مدت هشت سال تقريبا زندگى كرده و در اين مدت خداوند دو فرزند به اين زن و شوهر مرحمت فرموده و در فرزند دوم سه روز بعد از زايمان زن مزبوره سكته كرده و يك طرف بدنش فلج و بى حس شده پس از معالجه‌هاى پى گير شوهر و بعد پدر دختر بالاخره در اعضاء بدن بهبودى حاصل شده فقط دست راستش مقدارى بى حركت باقيمانده و اكنون شوهرش مىخواهد او را طلاق بدهد در اين صورت شوهرش ضمانت كسالت زن به گردنش مىآيد يا نه و مى تواند او را طلاق بدهد يا نه
جواب: در مورد سؤال مجرد اين كه بيمارى سه روز بعد از زايمان حادث شده باعث اين نيست كه به شوهر نسبت داده شود و شوهر ضامن نيست و از جهت مخارج بيمارى به مقدار متعارف به عهده شوهر است و هزينه بيماريهاى صعب العلاج و مخصوصا اگر هزينه‌اش سنگين باشد بر شوهر واجب نيست و اختيار طلاق با مرد است لكن بادر نظر گرفتن اخلاق اسلامى و انسانى كه مشتمل بر خير دنيا و آخرت مىباشد طلاق ندادن بهتر است مخصوصا با توجه به اينكه مدتها با هم زندگى كرده‌اند و زن در خانه شوهر چنين شده به منظور ثواب و رضاى خداوند متعال و رعايت وفاء و مروت سزاوار نيست طلاق دهد
سؤال509 - زيد زنش را شش ماه قبل طلاق داده پس از سه ماه زن پيش محضرى رفته و اظهار داشت كه من مىخواهم رجوع كنم دفتردار جواب داد كه شوهر خود را حاضر نما ولى شوهر خود را حاضر نكرد و پس از شش ماه اكنون مىگويد من زن زيد هستم و مطالبه نفقه و كسوه مىنمايد در اين صورت زن حق نفقه و كسوه دارد ورجوع زن صحيح است يا نه
جواب: بنحو كلى حق رجوع در طلاق با مرد است و در طلاق خلع زن مىتواند در بذل مهر رجوع كند و در اين صورت طلاق رجعى مىشود و پس از رجعى شدن اگر زوج رجوع نكرد در ايام عده زن حق نفقه ندارد
سؤال510 - زن در حال عده وفات نفقه دارد يا نه
جواب: زنى كه در عده وفات باشد نفقه طلب ندارد چه حامل باشد و چه نباشد
سؤال 511 - معقوده دائمى كه ناشزه باشد نفقه او بر شوهر واجب است يا خير
جواب: ناشزه مطلقا چه حامل باشد چه حائل حق نفقه ندارد
سؤال512 - در صورتى كه زن از شوهر خود مطالبه منزل جدا نمايد و بگويد در منزلى كه پدر و مادر شوهرم باشند حاضر به زندگى نيستم آيا بر شوهر لازم است كه به خواسته زن خود جامه عمل بپوشد يا خير و در صورتى كه مرد به خواسته زن جامه عمل نپوشد و زن هم حاضر به زندگى نشود و به منزل پدرش برود و بگويد تا منزل عليحده تهيه نكنى به خانه‌ات نمىآيم آيا زن ناشزه مىشود و در صورتى كه زوج تمكن مالى نداشته باشد و قادر به جدا كردن منزل نباشد وظيفه‌اش چيست
جواب: از قضيه شخصيه اطلاع ندارم بطور كلى بر شوهر واجب است مسكن مناسب بشأن زن و متعارف محل تهيه نمايد و منزل جداگانه لازم نيست مگر اين كه داشتن منزل جداگانه از شئون آن زن باشد
سؤال513 - زنى مطلقه شده و شوهر، نفقه عده سه ماه او را هم داده زن ادعاى حمل مىكند استدعا دارم نظر مباركتان را مرقوم فرمائيد كه آيا تا وقت وضع حمل زن حق نفقه به مرد دارد يا خير و پس از وضع حمل اگر نوزاد را نگهدارى نكرد مىتواند از شوهر چيزى ادعا كند يا نه
جواب: از قضيه شخصيه اطلاع ندارم بطور كلى زن مطلقه در عده طلاق رجعى حق نفقه دارد و اگر زن حمل داشته باشد بايد تا وضع حمل عده نگهدارد هر چند قبل از وضع حمل مدت عده طلاق منقضى شده باشد و اگر زن فرزندى را كه متولد شده به پدر تحويل دهد از اين نظر حق مطالبه چيزى ندارد و چنانچه نزاع موضوعى در بين باشد مرافعه شرعيه لازم است و نفقه حامل در زمان حمل بر زوج واجب است تا وضع حمل، هر چند طلاق رجعى نباشد
سؤال514 - هر گاه زوج زوجه خود را كه نه سال ندارد افضا كند چه حكمى دارد
جواب: در مورد سؤال وطى زوجه مفروضه بر اين زوج هميشه حرام است ولى از زوجه بودن براى او خارج نمىشود و تمام احكام زوجيت مانند ارث بردن و حرام بودن ازدواج با خواهر او و غير اينها مترتب مىشود و واجب است نفقه او را تا زنده است بدهد حتى اگر او را طلاق داد باز هم بايد نفقه او را بدهد بلكه بنابر احتياط اگر زوجه پس از طلاق با مرد ديگرى ازدواج نموده باز هم بايد همين زوجى كه افضاء نموده نفقه او را بدهد و احكام ديگر نيز دارد
سؤال515 - زنى كه حمل داشت با فرزند ديگرش شوهر او را از خانه اخراج كرده و زن در خانه پدر خود وضع حمل كرده و مدت سه سال از اين مقدمه مىگذرد و يكى از فرزندان هم فعلا پنج ساله است و زن مزبوره مطالبه نفقه و كسوه مىنمايد و شوهر اظهار مىدارد نفقه فرزندان را نمىدهم و به زوجه نفقه سه سال را به اقساط مىپردازم در صورتى كه وضع مالى مرد خوب است حكم الله را در اين باره مرقوم فرمائيد
جواب: در فرض سؤال هر گاه زوج زوجه خود را از خانه اخراج كرده و او را راه نداده و زوجه تمكين داشته نفقه اين مدت را طلبكار است و زوج در صورت تمكن مالى حق تأخير در اداء ندارد ولى براى زن واجب نيست بچه‌هاى خود را نزد خود نگهدارى كرده و نفقه آنها را بدهد و چنانچه نفقه بچه‌هاى خود را از غير مال زوج داده حق مطالبه از زوج ندارد
سؤال516 - آيا هزينه زايمان داخل در نفقه زوجه است يا اولاد
جواب: مخارج زايمان جزء نفقه زوجه است
سؤال517 - آيا هزينه زايمان در حال نشوز زوجه به عهده زوج است يا زوجه
جواب: در فرض سؤال مخارج زايمان به عهده زوجه است
سؤال518 - آيا نشوز اضطرارى به اين معنى كه زوج اين قدر زوجه خود را اذيت كند كه زوجه نتواند متحمل آن شود و بدون اجازه شوهر از خانه بيرون رود مسقط نفقه هست يا نه
جواب: در موردى كه زن بواسطه خوف ضرر نفس تكليف شرعيش رفتن باشد ناشزه محسوب نمىشود
سؤال519 - زنى خود را آتش زده و شوهرش جهت معالجه او مبلغ كثيرى خرج كرده ولى مؤثر واقع نشده و آن زن از دنيا رفته آيا شوهر مىتواند مخارج مذكوره را از مال زن بردارد
جواب: اگر به خواهش زن خرج نكرده نمىتواند بر دارد
سؤال520 - شخصى عيالى گرفته و بعد از ازدواج معلوم شده كه چند سال قبل از ازدواج عيال نامبرده مبتلا به مرض خنازير بوده و در موقع خواستگارى هم زوج نمىدانسته كه اين مرض را دارد و حال احتياج به عمل جراحى و مخارج زيادى مىباشد آيا مخارج چنين مرضى به عهده زوج است و يا به عهده خود زوجه و بر فرض اين كه به عهده زوج باشد آيا در صورت عدم اقدام زوج به معالجه، زوجه مىتواند او را اجبار به معالجه بنمايد يا خير وهكذا اگر به عهده زوجه باشد زوج مىتواند او را اجبار به معالجه كند يا خير
جواب: مخارج معالجه زوجه به مقدار متعارف در عهده زوج است و زائد بر متعارف به عهده خود زوجه است و در مقدار متعارف، زوجه حق دارد زوج را الزام نمايد و در زائد بر متعارف كه در عهده خود زوجه است زوج حق الزام ندارد مگر از باب امر به معروف
سؤال521 - شخصى زنش در ضمن عقد شرط كرده كه حق مكان داشته باشد و اكنون شوهر آن زن قدرت اينكه در آن شهرى كه زن مىخواهد زندگى كند ندارد و بايد به ده برود و سكونت نمايد و هيچ گونه قدرتى ندارد كه مطابق ميل عيالش زندگى نمايد در اين صورت حق نفقه و كسوه و مكان را تا چه اندازه دارد
جواب: شوهر بايد طبق شرط عمل كند و زن را در مكان مورد نظر بگذارد و مخارج و نفقه و حقوق واجبه او را بدهد
سؤال522 - در مورد زوجه كه استحقاق نفقه از زوج دارد آيا در صورتى است كه زوجه محتاج باشد يا احتياج شرط نيست
جواب: نفقه زوجه بر زوج واجب است اگر چه زوجه از غنى ترين مردم باشد.
سؤال523 - زوج مدت دو سال زوجه‌اش را از منزل خود اخراج نموده و زوجه فاميل و كفيل ندارد بنا به معرفى مؤمنين زوجه داد خواست به دادگاه اسلامى تسليم نموده و زوج احضار و محكوم به زندان تأديبى شده و به وسيله كفيل از زندان آزاد و طبق مدارك و اسناد موجوده و شهادت عدول مؤمنين زوج خودش را محكوم ديده در اين مدت فوق متوارى است و زوجه از جهت ناچارى نسبت به مخارج و محل سكونت خود از منزل اين و آن استفاده مىنمايد راجع به كسوه و نفقه نظر شريف خود را بيان فرمائيد
جواب: در فرض سؤال چنانچه زوجه تمكين مىكرده و ناشزه نبوده مجتهد جامع الشرائط مىتواند نفقه او را از مال زوج بردارد و بدهد و چنانچه زوج مالى نداشته باشد و خود زوجه هم مالى ندارد مخارج او را از بيت المال تأمين مىنمايد
سؤال524 - قرآن كريم تأكيد زيادى در مورد حقوق پدر و مادر دارد آيا حقوق فرزندان نسبت به پدر و مادر متقابل حقوق والدين است به فرزندان يا نه و آيا ازدواج حق مشروع فرزند است گردن والدين چه فرزند در آمد كار خود را به پدر و مادر بدهد يا خير؟
جواب: در فرض سؤال متقابل نيست يعنى فرزند بايد حقوق پدر و مادر خود را رعايت كند ولو پدر و مادر در حق اولاد خود كوتاهى كرده باشند و اگر فرزند مالى نداشته باشد و قدرت بر تحصيل مخارج خود نداشته باشد نفقه او بر پدر و مادر واجب است اما مخارج ازدواج بر آنها واجب نيست و هم چنين پدر و مادر اگر نتوانند خود را اداره كنند نفقه آنها بر فرزند واجب است، و واجب نيست فرزند در آمد خود را در صورت عدم احتياج به پدر و مادر بدهد و با دادن، حق پس گرفتن ندارد مگر اين كه بعنوان امانت داده باشد
