فتاوای آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مدظله)
تصرف در وسايل مسجد
سؤال 896 -مسجد قديمى كه سقف آن چوب بوده حال سقف آن را به آهن تبديل كرده‌اند و چوبها كه سالم و قابل استفاده است و تعداد قابل ملاحظه اى هم هست موجود است آيا اجازه ميفرمايند اين چوبها به اشخاص فروخته شود و پول آن را براى مسجد بمصرف برسانند و آن اشخاص نيز اجازه داشته باشند اين چوبهايى كه سابقاً وقف مسجد بوده بخرند و در منازل شخصى بكار ببرند؟
جواب:در مورد سؤال، چنانچه چوبها در همين مسجد و در ساير مساجد محل نياز نباشد فروش آن اشكال ندارد و براى خريدار هم بى‌اشكال است و بايد پول آن صرف احتياجات همين مسجد شود ولى اگر چوبها و لو در مسجد ديگر براى سقف زدن و مانند آن محلّ نياز باشد بايد به آن مسجد داده شود بلا عوض و در اين صورت فروش جايز نيست
سؤال 897 -مسجدى داريم كه در طرف شمال آن ساختمان حسينيّه قديمى است كه مورد استفاده دوستداران حسين ابن على عليه السلام قرار مى‌گيرد فاقد فرش است و مسجد مذكور كه نوسازى شده فرش نو بقدر كافى دارد و تعدادى فرش كهنه قديمى دارد آيا شرعاً مى‌توانيم از فرشهاى كهنه و قديمى مسجد كه مورد لزوم آن نباشد در حسينيّه مذكور مورد استفاده قرار دهيم؟
جواب:شايسته است مؤمنين براى حسينيّه مذكور فرش تهيه نمايند و نسبت به سالار شهيدان حضرت ابى عبد الله الحسين (ع) بيشتر ابراز علاقه نمايند و فرشهاى مسجد را بمسجد ديگر هم نمى‌توان داد بلكه بايد در صورت مفروضه از فرشها بطور تناوب در خود مسجد مذكور استفاده شود.
سؤال 898 -امام جماعت مسجدى برحمت الهى پيوسته است ايشان در حال حيات زحمات اين مسجد را ساليانى بعهده داشته است و خود مسجد هم درآمدهائى از قبيل اجاره خانه و زيرزمين و غيره دارد كه براى امام جماعت و ديگر خرج‌هاى مسجد مصرف شود و چيزى در اين رابطه از مردم جمع‌آورى نميشود با توجه باين امور آيا مى‌شود از درآمد اين مسجد به خانواده پيشنماز متوفاى اين مسجد كمك كرد؟
(توضيح اينكه مبالغى در فوت آن مرحوم در تدفين و شب هفت و غير خرج شده حكمش چيست) ؟
جواب:اگر مصرف درآمدهاى مذكور مسجد، امام جماعت مسجد است فعلاً كه امام جماعت مرحوم شده بايد به مصرف امام جماعت فعلى برسد و دادن آن به خانواده آن مرحوم وجه شرعى ندارد بلى شايسته است مؤمنين براى قدردانى از آن مرحوم از طرق ديگر مساعدت كنند و مخارجى را كه بعد از فوت امام جماعت در مراسم تدفين و غيره شده اگر از درآمدهاى مذكور بوده بايد كسانى كه خرج كرده‌اند جبران كنند و مصرفى كه براى امام جماعت تعيين شده از اينگونه مصارف انصراف دارد.
سؤال 899 -مسجدى اثاث‌هائى از قبيل آفتابه لگن و غيره دارد كه در حال حاضر از آن وسائل استفاده نميشود روى هم انباشته و جا را اشغال نموده است آيا اجازه مى‌دهيد آنها را به وسائلى كه فعلاً مسجد نيازمند است تبديل نمود؟
جواب:اثاث مذكور اگر در مساجد ديگر هم قابل استفاده نيست مجازيد آنها را بفروشيد و با بهاى آن لوازم مورد نياز مسجد را تهيه نمائيد.
سؤال 900 -مدتى است كه مسجدى در يكى از روستاهاى حومه اراك بخاطر مهاجرت مردم در فصل زمستان مورد استفاده قرار نمى‌گيرد در حال حاضر خبر رسيده است مقدارى از اجناس مسجد را از قبيل مهتابى، پنكه سقفى و بعضى اساسهاى ديگر مسجد را از مسجد سرقت كرده‌اند آيا مى‌شود به مسجد ديگر بدهيم يا نه؟
جواب:در فرض سؤال، چنانچه اثاثيه مسجد مذكور، در معرض سرقت است بايد بطور امانت در نزد كسى و يا در مسجد ديگر گذارده شود تا محفوظ بماند و در تابستان كه به محل مى‌روند به مسجد مذكور برگردانند و از آن استفاده كنند و اگر اين كار ممكن نباشد به مسجد مجاور بدهند تا مورد استفاده قرار بگيرد ولى در اين صورت نيز هر وقت ايمن از سرقت شدند لازم است برگردانند.
سؤال 901 -اخيراً اهالى روستائى از توابع اراك اين ده را تخليه كرده‌اند و مصلحت در اين بوده كه ما وسايلى را كه مربوط به مسجد بوده تخليه كرده و به ده ديگرى كه در آنجا سكونت داريم ببريم تكليف اين وسايل چيست؟
جواب:در مورد سؤال، چنانچه وسايل مذكور به هيچ وجه در مسجد مذكور مورد استفاده نيست و لو از اين جهت كه محل خالى از سكنه است آن وسايل را به مسجد محل ديگرى كه نزديك به آنجا است و وسايل در مسجد آن محل مورد استفاده قرار مى‌گيرد، منتقل نماييد. و اللّه العالم
سؤال 902 -سه تخته فرش از مسجدى سائيده و نخ‌نما شده است كه در شأن مسجد نمى‌باشد، فردى پيدا شده است كه پنجاه هزار تومان بالاتر از قيمت مى‌خرد آيا اين كار جايز است؟
جواب:در صورتى كه فرشها وقف بر مسجد شده باشند مادامى‌كه انتفاع از آنها در آن مسجد يا مسجد ديگر ممكن باشد فروش آنها جايز نيست ولى اگر ملك مسجد باشد مثل اينكه تمليك مسجد شده باشد يا براى اينكه ملك مسجد باشد، خريدارى شده باشد در صورتى كه تبديل آنها بمصلحت مسجد باشد جواز تبديل بعيد نيست.
سؤال 903 -چراغ تورى مسجد كه قابل استفاده نيست، يا خيلى كم از آن استفاده مى‌شود آيا مى‌شود فروخت و پولش را خرج چراغ لامپ و غيره كه مربوط به مسجد است نمود يا نه؟
جواب:اگر استفاده از آن چراغ در مسجد و لو كم ممكن باشد فروش و تبديل آن جائز نيست بلى اگر به هيچ وجه قابل استفاده در آن مسجد و يا مسجد ديگر نباشد فروش و تبديل آن به لامپ و لوازم روشنائى ديگر مانعى ندارد.
سؤال 904 -مسجدى فرشهاى كهنه و قديمى و بعضى ارزشمند دارد كه نگهدارى آنها تقريباً مشكل شده است آيا متولّى مى‌تواند با فروختن آنها فرشهايى نو و جديد تهيه نمايند يا خير؟
سؤال 905-بعضى از اهالى فرشهاى كوچك در حد يك متر و يا بيشتر را كه عموماً ارزشمند مى‌باشند وقف بر مسجد كرده‌اند آيا تبديل اين فرشها را با فروختن به فرشهاى بزرگتر اجازه مى‌فرمائيد يا خير؟
جواب:تا موقعى كه حفظ و استفاده از آنها مقدور است تبديل و يا فروش آنها جائز نيست هر چند استعمال موجب تنزّل قيمت آنها شود.
سؤال 906 -در روستاى چوگان از توابع سنقر مسجدى است كه داراى قرآنهاى قديمى و كتابهاى دعاى قديمى است و در معرض دستبرد مى‌باشند چون جنبه تاريخى دارند لذا نظر شما در اين مورد و خروج قرآنها از مسجد چيست؟
جواب:در مورد سؤال، قرآنهاى مذكور و همچنين كتب دعا را بايد از دستبرد محافظت نمايند تا در مواقع مقتضى مؤمنين از آنها استفاده نمايند فروختن و تبديل و يا كنار گذاشتن آنها كه بكلّى از دسترس و استفاده مردم خارج بشود جائزنيست.
سؤال 907 -در مسجدى چند عدد زيلو ميباشد كه مؤمنين ميگويند قابل استفاده نيست آيا ميشود فروخت و با پول آنها براى مسجد فرش خريد؟
جواب:در مورد سؤال چنانچه زيلوهاى مذكور وقف مسجد است اگر در آن مسجد به هيچ وجه قابل استفاده نيست بايد ببرند به مسجدى كه ميشود در آن مسجد از آنها استفاده كرد بلى چنانچه زيلوها در هيچ مسجدى قابل استفاده نباشد جايز است آنها را بفروشند و با پول آن براى مسجد مذكور فرش تهيه كنند.
سؤال 908 -آيا وسايل مسجد و حسينيّه را مى‌توان به جاهاى ديگر براى استفادۀ عمومى انتقال داد يا نه؟
جواب:در صورتى كه اشياء و وسائل مسجد يا حسينيّه‌اى وقف بر خصوص همان مسجد يا حسينيه باشد جايز نيست بجاى ديگر انتقال داده شود.
سؤال 909 -بمرور زمان وطى ساليان گذشته با تلاش در اين مسجد وسائل منقولى كه در جهت بزرگداشت هر چه باشكوهتر جشن ميلاد امام زمان «ارواح العالمين له الفداء» به هر نحوى بكار مى آيد جمع‌آورى گرديده است كه وجوه وسائل ياد شده از طريق كمكهاى مردمى كه جهت بزرگداشت جشن نيمه شعبان جمع‌آورى ميگردد، پرداخت شده است
«1» آيا اجازه ميدهيد از وسائل مذكور در غير بزرگداشت جشن نيمه شعبان مثلاً در برپائى ايام مواليد ائمه اطهار «عليهم السلام» ، غدير و محافل قرآنى ايام شهادت معصومين و مراسم ملّى در اين مسجد استفاده گردد؟
«2» گاهى بعضى از مساجد و مراكز مختلف بجهت نيازشان از وسايل ياد شده طلب مينمايند، در اين مورد نيز حكم شرعى را بيان فرمائيد.
جواب: «1و2» در هر دو مورد ميزان نظر كمك كنندگان است و اگر دسترسى به آنها بعلت عدم شناخت آنها يا هر جهت ديگرى ممكن نباشد فقط بايد در مراسم بزرگداشت نيمه شعبان از آنها در همان مسجد استفاده شود بلى بقرينه حال مؤمنين ميتوان شمول نظر آنها را نسبت به مواليد سائر ائمه اطهار سلام اللّه عليهم اجمعين و عيد سعيد غدير و مراسم سوگوارى و روزهاى شهادت آن بزرگواران كه در آن مسجد برگزار مى‌شود استفاده نمود ولى به هر حال در غير اين موارد اسلامى و مذهبى استفاده از آنها جايز نيست.
سؤال 910 -آيا اساسى كه وقف مسجد شد براى جشن عروسى يا جشنهاى ديگر مى‌شود استفاده كرد؟
جواب:با فرض اينكه اثاث وقف مسجد شده استفاده از آن در جشن عروسى جايز نيست بلى اگر جشن مذهبى جهت تولد ائمه: و مانند آن در مسجد برگزار شود استفاده از اثاث مسجد اگر وقف به جهت خاصى نباشد مانعى ندارد. و اللّه العالم
سؤال 911 -آيا فرش يا موكت مسجد را جهت استفاده در منزل براى مجالس ختم يا عروسى و غيره ميتوان از مسجد خارج نمود يا خير و آيا خادم مسجد چنين اجازه اى را براى آن كار دارد يا خير؟
جواب:بطور كلى استفاده از فرش و ساير لوازم مسجد در خارج از مسجد جايز نيست و خادم مسجد حق ندارد با خارج كردن لوازم از مسجد موافقت نمايد.
سؤال 912 -با مرور زمان وسائلى در مسجد جمع شده كه از مايحتاج آن اضافه است آيا مى‌شود آن وسايل قبلى را فروخت و با پول آن وسايل مورد نياز ديگر را خريدارى نمود؟
جواب:در مورد سؤال، چنانچه عين وسايل مذكور در آن مسجد و لو در زمان آينده قابل استفاده نباشد بايد عين آنها را بدهند كه در مسجد ديگر از عين آنها استفاده نمايند و اگر در هيچ مسجدى قابل استفاده نباشند مجازيد آنها را بفروشيد و وسايل ديگرى از نوع آن وسايل جهت همان مسجد تهيه نماييد بلى اگر بتوانند به تناوب از آنها استفاده كنند يعنى گاهى از قسمتى از آنها و گاهى از قسمت ديگر بايد نگهدارند و حق فروش يا دادن به مسجد ديگر را ندارند. و اللّه العالم
سؤال 913 -مجلس فاتحه كه در مسجد برگزار مى‌شود آيا از استكانها و ميكرفون و بلندگو و قالى مسجد مى‌شود استفاده كرد و آيا مسجد مى‌تواند از آنها اجرت بگيرد؟
جواب:در فرض سؤال چنانچه وسائل مذكور باين نحو وقف شده باشد كه در مسجد از آنها استفاده شود و لو بعنوان مجلس فاتحه اشكال ندارد لكن بهاى برق مصرف شده را صاحب مجلس بايد بدهد و اگر وقف بنحوى بوده كه شامل مجالس فاتحه نميشده استفاده از آن براى مجالس فاتحه جائز نيست هر چند بعنوان اجرت مبلغى از صاحب مجلس بگيرند.
