فتاوای آیت الله العظمی بهجت (قدس سره)
نماز ميّت
نماز بر افرادى كه خودكشى نموده اند
سؤال1311. نماز خواندن بر جنازه ى اشخاصى كه به وسيله ى سم يا با وسايل ديگر خودكشى مى كنند، چه صورت دارد؟
جواب: اگر مسلمان بوده اند، واجب است.
نماز بر كسى كه خاكستر شده
سؤال1312. شخصى در آتش سوزى كاملاً سوخته و خاكستر شده و خاكستر او با خاكستر بقيه ى اشيا قابل تفكيك نيست. آيا نماز خواندن بر او واجب است و به چه نحوه؟
جواب: اگر واجب باشد، اختلاط اثرى ندارد.
قصد براى اللهم اغفر للمؤمنين
سؤال1313. اگر در نماز ميّت وقت گفتن «اللهمّ اغفر للمؤمنين و المؤمنات» ماعداى دشمنان خود را قصد كند اشكال در نماز ايجاد مى كند؟
جواب: انسان مؤمن با مؤمنين در جهت ايمان آن ها دشمنى ندارد.
شك امام در صحت نماز ميّت
سؤال1314. شخصى در يكى از روستاهاى شهرستانى به عنوان اين كه مُلاّ است نماز ميّت مى خواند. ولى به تازگى برايش شبهه اى پيش آمده است، زيرا پاى او يك وجب كوتاه است. آيا مى تواند نماز ميّت بخواند؟ حدود 20 سال با جماعت، نماز ميّت خوانده است. نمازهايى كه خوانده، چه حكمى دارد؟
جواب: جماعت و فرادا در نماز ميّت وظيفه شان تقريبا يكى است و لذا ممكن است كه خيلى از آن ها واجد شرايط نماز بر ميّت بوده اند، ولو فرض شود كه شرايط نماز جماعت را نداشته اند، با اين كه ممكن است بگوييم شرط جماعت را هم اين گونه عذرها دارند و خصوص اين عذر شايد احتياط هم نداشته باشد.
غلط خواندن نماز ميّت
سؤال1315. فردى كه نماز ميّت برخى اموات را مى خوانده است، متوجه مى شود نماز ميّت را گاهى اشتباه مى خوانده است؛ مثلاً به جاى «اَشْهَدُ اَنَّ محمدا»، «محمدٍ» مى خوانده است؛ چه سهوا، چه عمدا. وى احتمال مى دهد كه چنين اشتباهى را كرده باشد. تكليف چيست؟
جواب: اگر به طورى است كه اشتباهش را مى فهمد و اعاده مى كند كه مانعى ندارد، و نمازهايى را كه احتمال مى دهد اين گونه بوده است، حكم به صحت آن ها مى كند و اگر طورى است كه نمى تواند بر آن ها محافظه كارى بكند، با وجود افرادى كه توانايى خواندن نماز ميّت صحيح را دارند، احتياط در ترك است.
شرايط نمازگزار
سؤال1316. شخصى شيعه است و به بلوغ هم رسيده، آيا مى تواند نماز ميّت را بخواند؟
جواب: بله، مى تواند بخواند و به مسأله ى 518 و مسايل بعد آن در رساله رجوع شود.
نماز خواندن با كفش
سؤال1317. شخصى پا برهنه نمى شود و نماز ميّت را مى خواند، آيا نماز صحيح است؟
جواب: بله.
بلند كردن دست ها در هنگام نماز
سؤال1318. نمازگزار ميتى بدون اين كه دست ها را بالا ببرد نماز ميّت را مى خواند، آيا نمازش صحيح است؟
جواب: بله.
فاصله كم با ميّت
سؤال1319. اگر شخصى آن قدر به ميّت نزديك شود كه لباسش به ميّت بخورد، حكمش چيست؟
جواب: اشكال ندارد.
دعا به مؤمنين
سؤال1320. امام جماعت در نماز به مؤمنين هم دعا مى كند اين دعا كردن چه تأثيرى براى ميت دارد؟
جواب: تأثير دارد، زيرا او سبب شده است كه به مؤمنين دعا شود و در غير جماعت هم دعا براى مؤمنين هست.
گفتن «الصَّلاة»
سؤال1321. من به جاى 3 مرتبه «الصلاة» گفتن، 1 مرتبه گفتم و 2 مرتبه تكبير گفتم، صحت و سقم نماز را برايم توضيح بفرماييد؟
جواب: اگر سهوا بوده، مانعى ندارد و اگر دو مرتبه تكبير را به جاى دو مرتبه ى «الصلاة» و تكبير واجب را جداگانه گفته ايد، مطلقا مانعى ندارد.
مكان نماز ميّت
سؤال1322. به دليل استحباب نماز خواندن در جايى كه بيشتر مردم مى آيند، به ميتى در وسط خيابان نماز خواندند، آيا اين نماز به دليل سدّ معبر كردن صحيح است؟
جواب: اگرچه سدّ معبر هم جايز نباشد، ولى نماز صحيح است.
نماز ميّت در حال حيض يا جنابت
سؤال1323. آيا در حال حيض يا جنابت، مى توان نماز ميّت خواند؟
جواب: بله، مى توان.
قصد قربت
سؤال1324. اگر كسى نماز ميّت را بدون قصد قربت بخواند، صحيح است يا نه؟
جواب: قصد قربت شرط است.
نشسته نماز خواندن بر ميّت
سؤال1325. شخصى به دليل پا درد، به صورت نشسته بر ميتى نماز خوانده است، آيا صحيح است؟ و اگر كسى به دليل عدم توانايى به صورت نشسته بر ميّت نماز خوانده و كسى هم نبوده كه ايستاده نماز بخواند و در وسط نماز يك شخص ديگرى كه مى توانست ايستاده نماز بخواند رسيده است آيا بايد او نماز را اعاده كند يا همين نماز كافى است؟
جواب: اگر كسى نباشد كه ايستاده نماز بخواند، مى شود نشسته بر او نماز خواند و چنان چه بعد از خواندن نماز و يا بعد از خواندن قسمتى از آن، فردى كه قادر به خواندن نماز به صورت ايستاده است پيدا شود، بنابر احتياط واجب بايد نماز اعاده شود.
طريقه خواندن نماز بر چندين ميّت
سؤال1326. شخصى مى خواهد چندين ميّت نماز بخواند، آيا بايد براى هر كدام جدا نماز بخواند يا مى شود براى همه يك نماز خواند؟
جواب: مى توان براى همه يك نماز خواند، ولى در دعاهايى كه بعد از تكبير چهارم خوانده مى شود، بايد ضماير به صورت جمع گفته شود.
تكرار نماز بر يك ميّت
سؤال1327. شخصى مى خواهد براى يك ميّت چند بار نماز بخواند تا ثواب بيشترى عايد او گردد، آيا جايز است؟
جواب: اگر هر دو نماز از هر جهت مثل هم باشند، مكروه است چند نماز بر ميّت خوانده شود. (جهت اطلاع بيشتر به مسأله ى 530 رساله رجوع شود.)
نماز نخواندن بر ميّت
سؤال1328. ميتى را بدون اين كه بر او نماز بخوانند دفن كرده اند، آيا براى نماز خواندن بر او بايد نبش قبر كرد؟
جواب: اگر خارج كردن ميّت از قبر ممكن نيست يا موجب بى احترامى به او مى شود، واجب است به قبر او نماز بخوانند وگرنه احتمال دارد مثل غسل دادن و كفن كردن ميّت، بيرون آوردن ميّت و خواندن نماز بر او واجب باشد.
باطل بودن نماز ميّت بعد از دفن
سؤال1329. ميتى را دفن كردند، بعد از انجام نماز و غسل و كفن مشخص شد كه نماز نمازگزار، باطل بوده است وظيفه چيست؟
جواب: به پاسخ سؤال قبلى و نيز به مسأله 531 رساله رجوع شود.
خواندن نماز بر قبر
سؤال1330. ميتى را بدون خواندن نماز دفن كرده اند و فردى آمده و بر قبر ميّت نماز را خوانده، آيا صحيح است؟ و اگر بعد از مدتى به دليل آمدن سيل، بدن او از قبر بيرون بيايد، آن نماز ميّت را بايد اعاده كرد؟
جواب: صحيح است، ولى اگر بدن او به سببى مثل سيل و نظير آن خارج شد، بنابر احتياط واجب اين نماز اعاده شود.
تزاحم نماز فريضه و ميّت
سؤال1331. اگر در زمانى كه نماز فريضه شخصى مى خواهد قضا شود و در تأخير دفن ميّت هم خوف بر ميّت وجود دارد، بايد نماز ميّت را بخواند يا فريضه را؟
جواب: اظهر تقديم فريضه و نماز خواندن بر قبر ميّت، بعد از دفن او است.
خواندن نماز ميّت
سؤال1332. آيا مى شود تكبيرات را به صورت فارسى گفت؟
جواب: خير، بايد عربى گفت.
نماز ميّت به فارسى
سؤال1333. اگر كسى پيدا نشود كه نماز ميّت را به عربى بخواند، آيا مى توان نماز را به فارسى يا زبان ديگرى به جاى آورد؟ و آيا در چنين مواردى پنج تكبير كفايت مى كند؟
جواب: كسى كه نتواند كمتر از مقدار واجب نماز ميّت را كه در رساله مذكور است بخواند، نادر است و در چنين مواردى مى تواند همين مقدار كم را از روى نوشته بخواند.
درست نخواندن نماز ميّت
سؤال1334. اگر شخصى عبارات عربى را نمى تواند درست تلفظ كند، آيا مى تواند نماز ميّت بخواند يا خير؟
جواب: ديگران نبايد به نماز او اكتفا كنند.
خواندن تكبيرات نماز ميّت
سؤال1335. شخصى تكبيرات نماز ميّت را به صورت مرتب نخوانده است ـ يعنى تكبير اوّل و سوم و دوم و پنجم را جا به جا خوانده ـ ، آيا نمازش صحيح است؟
جواب: احتياطا بايد اعاده كند.
اشتباه خواندن نماز ميّت
سؤال1336. شخصى در موقع خواندن تكبيرات در ميّت زن، به جاى «هذه» گفته «هذا» آيا اشكال دارد؟
جواب: خير، اشكال ندارد.
آهسته خواندن نماز ميّت
سؤال1337. شخصى به اندازه اى آهسته تكبيرها و دعاها را مى گويد كه ممكن است نماز از صورت خود خارج شود، آيا اشكالى دارد؟
جواب: آهسته خواندن، سبب خروج از صورت نماز نمى شود.
تيمم در نماز ميّت
سؤال1338. فردى وضو نداشته است و آب هم در اختيار او بوده امّا تيمم كرده، آيا نماز ميّت را مى تواند بخواند؟
جواب: بله، مى تواند.
سؤال1339. فردى در حال جنابت بوده است و آب هم موجود بوده ولى تيمم كرده است، آيا مى تواند نماز ميّت بخواند و استحباب آن در اين صورت جارى است؟
جواب: مى تواند نماز را بخواند، هر چند مستحب است غسل كند.
چگونگى قرار گرفتن نماز گزار در مقابل ميّت
سؤال1340. شخصى كه مى خواهد بر ميّت زن يا مرد نماز اقامه كند، بهتر است رو به روى ميت بايستد يا بالاى سر ميّت؟
جواب: اگر ميّت مرد است امام جماعت يا كسى كه فرادى بر او نماز مى خواند، مقابل وسط قامت يا سينه او بايستد، و اگر ميّت زن است، مقابل سينه يا سر او بايستد.
لباس غصبى در نماز ميّت
سؤال1341. فردى لباسى را دزديده است و در راه از او مى خواهند كه نماز ميتى را بخواند، آيا اين نماز صحيح بوده است؟
جواب: بله، صحيح است با تمشّى قصد قربت.
نماز ميّت توسط زن
سؤال1342. آيا زن مى تواند بر ميّت نماز بخواند؟
جواب: بله مى تواند.
مقدار پستى و بلندى ميّت و نمازگزار
سؤال1343. شخصى روى يك تالار دو مترى (پله) و ميّت روى زمين بوده و نماز را بر ميّت خوانده، آيا بايد نماز اعاده شود يا صحيح است؟
جواب: مكان نمازگزار نبايد از جاى ميّت به قدرى پست تر يا بلندتر باشد كه عرفا نماز بر اين ميّت صدق نكند، ولى پستى و بلندى مختصر اشكال ندارد.
مقدار فاصله نمازگزار از ميّت
سؤال1344. شخصى در فاصله ى 5 الى 6 مترى ميّت، نماز ميّت را خوانده است، آيا نماز صحيح بوده است؟ و فاصله بين نمازگزار و ميّت چه مقدار بايد باشد؟
جواب: نمازگزار نبايد به قدرى دور باشد كه عرفا نماز بر اين ميّت صدق نكند؛ ولى در نماز جماعت اگر صف ها به يكديگر پيوسته باشند، اشكال ندارد.
حايل يا پرده بين نمازگزار و ميّت
سؤال1345. ميّت در جايى گذاشته شده بوده كه يك پرده آويزان بوده و به دليل حركت پرده به وسيله باد، پرده دايم بين نمازگزار و ميّت حايل مى شد، آيا نماز ميّت صحيح است يا بايد اعاده شود؟
جواب: اگر عرفا نماز بر آن ميّت صدق مى كرده است، نماز صحيح بوده است.
تابوت
سؤال1346. آيا تابوت ميّت و نمازگزار حايل محسوب مى شود؟
جواب: خير.
مقدار پوشش هنگام نماز براى ميّت
سؤال1347. ميتى به دليل اين كه نمى شد او را كفن كرد كفن نشده و عورتش هم مشخص است، در چنين مواردى وظيفه چيست، آيا همين گونه مى شود بر او نماز خواند؟
جواب: در چنين مواردى لازم است عورت ميّت را با تخته و آجر و مانند اين ها بپوشانند.
معيّن كردن ميّت در حال نماز به وسيله نمازگزار
سؤال1348. شخصى بر ميتى نماز خوانده ولى مشخص نكرده كه بر اين ميّت «قربة الى اللّه » نماز مى خواند، آيا نمازش صحيح است؟
جواب: هنگام نماز لازم است قصد قربت كرده و ميّت را معيّن كند و مقصود از نيّت و تعيين همان قصد است و مرور قصد و نيّت در ذهن يا تلفظ لازم نيست.
نماز ميّت بر بى نمازها
سؤال1349. بر چه كسانى واجب است نماز ميّت خوانده شود و كسى كه نماز نمى خوانده، مى شود بر او نماز خواند؟
جواب: اگر مسلمان بوده، نماز بر او واجب است.
نماز ميّت بر گوينده شهادتين
سؤال1350. فردى كه گوينده شهادتين باشد، و چيزى كه منافات با شهادتين باشد از او سر نزده، ولى احكام الهى را عمل نمى كند، آيا بر او نماز ميّت واجب است؟
جواب: بله، واجب است (جهت توضيح بيشتر به مسأله ى 514 رساله رجوع شود.)
محكومين به كفر
سؤال1351. آيا افرادى مانند غلاة، خوارج، نواصب و كسانى كه محكوم به كفر هستند، جايز است بر آن ها نماز خواند يا خير؟
جواب: جايز نيست. (مسأله ى 514 رساله)
نماز ميّت بر كودك
سؤال1352. بچه اى كمتر از 5 سال داشته فوت كرده، آيا نماز ميّت بر او واجب است؟
جواب: اگر عارف به نماز بوده، احتياطا واجب است كه بر او نماز خوانده شود. (مسأله ى 514 رساله)
پيدا شدن ميّت در شهرهاى اسلامى
سؤال1353. مرده اى در شهرهاى اسلامى پيدا شده، آيا بايد بر او نماز خواند؟
جواب: بله، (مسأله ى 515 رساله).
پيدا شدن مرده در بلاد كفر
سؤال1354. مرده اى در بلاد كفر پيدا شده است كه در آن جا مسلمانان هم زندگى مى كنند، آيا بايد بر او نماز ميّت خواند؟
جواب: در صورتى كه احتمال برود اين ميّت مسلمان است و يا از مسلمانى متولد شده، واجب است بر او نماز خوانده شود.
شك به خوانده شدن نماز ميّت
سؤال1355. يك فردى مرده است و ما يقين نداريم كه كسى نمازش را خوانده يا نه وظيفه چيست؟
جواب: بايد نماز بر او خواند.
زمان نماز ميّت
سؤال1356. شخصى قبل از حنوط ميّت نماز ميّت را خوانده، آيا صحيح است؟
جواب: خير. (مسأله ى 516 رساله).
سؤال1357. شخصى تصادف كرده و مرده است و يك نفر در محل حادثه حاضر شده و نمازش را قبل از غسل و كفن خوانده است، آيا لازم است بعد از غسل و كفن هم نماز خوانده شود؟
جواب: بله، لازم است. (مسأله ى 517 رساله).
عدم شرطيّت طهارت از حدث اصغر و اكبر در نماز ميّت
سؤال1358. فردى قبل از اين كه وضو بگيرد و يا غسل كند نماز ميّتى را خوانده، آيا نماز صحيح بوده است؟
جواب: بله.
وصيت ميّت بر نماز خواندن فردى خاص
سؤال1359. اگر ميّت وصيت كرده باشد كه فرد خاصى بر وى نماز بخواند، آيا او بايد از ولىّ ميت اجازه بگيرد؟
جواب: بله، بنابر احوط لازم است.
دسترس نبودن ولىّ ميّت
سؤال1360. اگر هنگام نماز بر ميّت، ولىّ ميّت در دسترس نبود، آيا بايد تا دسترسى به وى و اجازه گرفتن از او صبر كرد يا مى توان نماز بر ميّت را اقامه نمود؟
جواب: اگر در صبر كردن محذورى است، با اجازه ى حاكم شرع مى توان نماز را اقامه كرد.
نماز بر زنازاده
سؤال1361. نماز خواندن بر زنازاده چه حكمى دارد؟
جواب: اگر محكوم به اسلام بوده و از مسلمين بوده است، واجب است.
نماز بر غير شيعه
سؤال1362. آيا نماز خواندن بر مسلمانان غير شيعه اثنى عشرى واجب است؟
جواب: بله، واجب است.
نماز به بچه اى كه مرده به دنيا آمده
سؤال1363. آيا نماز خواندن بر بچه اى كه مرده به دنيا آمده است، مستحب است؟
جواب: خير.
نماز بر مرده تكه تكه شده
سؤال1364. اگر در اثر حادثه اى بدن ميّت قطعه قطعه شود و برخى از قسمت هاى آن يافت شود، نماز خواندن بر آن قسمت ها واجب است؟
جواب: اگر آن قسمت سينه ى ميّت باشد ـ كلاً يا بعض از سينه كه محلّ قلب است ـ نماز بر آن واجب است.
نماز بر ميتى كه نمى شناسيم
سؤال1365. گاهى براى نماز خواندن بر ميتى كه نمى شناسيم دعوت مى شويم، خواندن عبارت «اللهم انا لانعلم منه الا خيرا» در مورد او آيا دروغ محسوب مى شود؟
جواب: ممكن است از خير، اصل ايمان را قصد كنيد.
نماز بر افراد شرور و فاسق
سؤال1366. اگر فرد شرور و فاسقى از دنيا برود، آيا مى توان عبارت «اللهم انا لانعلم منه الاّ خيرا» را در مورد او به كار بريم؟
جواب: اگر مراد از خير، ايمان به خدا و پيامبر ـ صلّى اللّه عليه وآله وسلّم ـ و اهل بيت ـ عليهم السّلام ـ باشد، مانعى ندارد.
گفتن جمله ى «اللهم انا لا نعلم منه الاّ خيرا»
سؤال1367. در نماز ميّت آمده: «اللّهمّ انّا لا نعلم منه الاّ خيرا»، آيا مى شود بر غير عادل اين جمله را خواند و با چه قصدى؟
جواب: معلوم شد كه علم به خير، علم به ايمان او مى تواند باشد.
جماعت خواندن نماز ميّت
سؤال1368. آيا به جماعت خواندن نماز ميّت واجب است؟
جواب: مستحب است.
سؤال1369. بيش از دو نفر براى نماز خواندن براى ميّت حاضر نيستند، آيا مى شود به جماعت خواند؟
جواب: بله، مى شود.
خواندن تكبيرات در نماز ميّت
سؤال1370. كسى به امام جماعت اقتدا كرده است، ولى تكبيرها و دعاها را نگفته است، آيا نمازش صحيح است؟
جواب: خير، صحيح نيست.
جلو افتادن مأموم از امام
سؤال1371. شخصى در تكبير اوّل از امام جلو افتاده است، آيا نمازش را مى تواند ادامه دهد يا بايد تكبير را اعاده كند؟ هم چنين فردى در حال خواندن نماز ميّت، در تكبير 2 و 3 از امام جلو افتاده، ولى صبر كرده تا تكبير 4 و 5 را با امام بخواند، آيا نمازش صحيح است؟
جواب: نماز او صحيح است، اما مستحب است همان تكبير را با امام اعاده نمايد.
فردى كه دير به نماز جماعت ميّت رسيده
سؤال1372. شخصى وقتى به جماعت مى رسد كه بعضى از تكبيرات نماز ميّت گفته شده است، وظيفه اش چيست؟
جواب: مى تواند اقتدا كند، ولى بايد در هر تكبير به وظيفه خود عمل كند، يعنى دعاى مربوط به همان تكبير را خودش بخواند و بعد از فراغ امام بقيه تكبيرات را تمام كند.
شرايط امام جماعت در نماز ميّت
سؤال1373. آيا تمام شرايط امام جماعت، در نماز ميتى كه به جماعت خوانده مى شود شرط است؟
جواب: احوط، اعتبار جميع شرايط امام جماعت است.
امام جماعت زن
سؤال1374. آيا در نماز ميّت، زن مى تواند امام جماعت شود؟
جواب: اگر واجد تمام شرايط بوده و عادل باشد، فقط براى زن ها مى تواند امامت كند.
