از امام علی ع. نقل شده است که.
یُسْتَدَلُّ عَلَی اِدبارِ الدُّوَلِ بِاَربَعٍ: تَضییعِ الاُصولِ وَ التَّمَسُّکِ بِالفُرُوعِ وَ َتقدیمِ الاَراذِلِ وَ تَاخیرِ الاَفاضِلِ» (غرر الحکم، ص. ۳۴۲)
از نگاه امام علی ع. علل زیر موجب زوال حکومتها ست.
پایمال کردن اصول و در اویختن و چسبیدن به فروع (در مقام برنامه ریزی و اولویت بندی کارها)
عقب راندن صاحبان فضل و جلو گماشتن فرومایگان (در مقام اجرا و مدیریت)
منطقا راه بقای دولتها نیز نقطه مقابل این روشهای مذموم است یعنی از نگاه امیر مومنان علی ع. اگر حکومتی بخواهد پایدار بماند باید اولا اصول را بر فروع مقدم داشته و ثانیا زمام امور را به اشخاص فاضل بسپارد و پستها و مقامات را از اراذل پاکسازی نماید.
به عقیده نگارنده شخص فاضل کسی است که راجع به مسیولیتی که به او محول میشود نسبت به دیگران داناتر و تواناتر است. به همین سبب چنین شخصی بر سایرین رجحان و برتری دارد.
نتیجه منطقی این بیان آن است که هر شخصی در حوزه تخصصی که در آن آموزش دیده و تجربه دارد نسبت به سایرین که فاقد دانش و تجربه در آن حوزه هستند مقدم است.
نگارنده حسب اندک بضاعت علمی و تجربه حدود سه دهه اموزش، تدریس در رشته حقوق و نیز حضور در دادرسیهای متعدد در دادگاهها، انتصاب حجه الاسلام رئیسی به سمت ریاست قوه قضائیه را مصداق بارز فتح باب تقدیم الافاضل در قوه قضاییه میدانم.
بحمدلله سخنان و مواضع سنجیده ایشان در مقام رئیس قوه قضائیه نیز موید این امر است که تا چه حد یک انتصاب شایسته میتواند امید آفرین باشد. البته این بیان هیچگاه به مفهوم غیر قابل نقد بودن ایشان یا دستگاه قضا نیست و نخواهد بود.
جناب حجه الاسلام رئیسی مشی پرهیز از افراط و تفریط را در پیش گرفته اند. در مواضع خود مانند یک قاضی دقیق سخن میگویند و توجه تام و کامل دارند که حق اضیق الاشیاء فی التناصف است. توصیف و تجلیلهای مادی را نمیخواهد و ترجیح میدهد در جلسه مسئولان قوه قضائیه بر روی صندلی مانند صندلی سایر اعضای جلسه بنشیند و از نشستن بر صندلی بلندتر امتناع میکند تا با دیگر اعضای جمع متفاوت نباشد.
در این مدت کوتاه به دفعات دیده ام که اسیر جوسازی رسانهای نشده اند و مانند برخی مسیولان سخنان احساسی در باب مقولات مختلف که ارتباطی به حوزه مسئولیت او ندارد نمیگویند. زمانی هم که بر فعل یا سخنی نقدی داشته باشند در نقد به افراط نمیروند و جانب احتیاط یا بهتر بگویم تقوی را که از اولی ممیزه مقام قضا و قضاوت است نگاه میدارند. مگر خدا و مردم از قاضی القضات جز احتیاط در عرض و دماء و اموال و سخن به حق و عدالت چه میخواهند؟
قدرت و شوکت قضاوت به سرعت صدور آرای قضایی نیست بلکه عادلانه بودن احکام قضایی است که شان دستگاه قضا را پاس میدارد. حتم دارم جناب آقای رئیسی بر این دقیقه وقوف تام و تمام دارند.
سالها قبل در ملاقات با یکی از مسئولین قضایی عرض کردم بنا داریم در قالب یک وب سایت اینترنتی آرای دادگاهها را بدون ذکر نام و مشخصات طرفهای دعوی نقد کنیم. او نه تنها استقبالی نکرد بلکه به طور ضمنی هشدار داد که دنبال چنین چیزی نرویم. اما نمیدانم چرا حس میکنم جناب آقای رئیسی از چنین اقداماتی ناخشنود نخواهند بود. هر چند که دیگر برای بنده آن فرصت سالها قبل فراهم نیست.