فتاوای آیت الله العظمی گلپایگانی (قدس سره)
مسائل متفرقه تقليد
سؤال 18 - آيا به رواياتى كه مثلا در كتاب شريف اصول كافى، يا خصال شيخ صدوق و يا سفينة البحار و امثال اينها راجع به تجويز غيبت و دروغ و مانند اينها - در موارد خاصه - نقل شده مىتوان عمل كرد يا نه؟
جواب: مثل احكام تكليفيه، بايد يا به اجتهاد، از ادله معتبره، استنباط نمايد و يا از مجتهد، تقليد كند
سؤال 19 - كسانى كه مقلد نبوده‌اند و بيست سال يا بيشتر، كوركورانه، عبادت كرده‌اند، الآن كه متوجه شده‌اند تكليفشان چيست؟
جواب: اگر اعمال گذشته مطابق با فتواى مجتهد فعلى كه از او تقليد مىكنند باشد صحيح است و الا واجب است اعمال گذشته را تدارك كنند و اگر احتمال صحت بدهند، قضاء واجب نيست
سؤال 20 - آيا تقليد اعلم، واجب مشروط است كه اگر اعلم، خود به خود معلوم شد واجب باشد از او تقليد كنند يا واجب مطلق كه بايد تحصيل علم كنند و بفهمند كه اعلم كيست، چنانچه ظاهر كلمات علما است؟
جواب: بنابر احتياج، واجب مطلق است و بايد براى تشخيص اعلم تفحص نمود
سؤال 21 - نحوه شناختن مجتهد، اعلم چگونه است چون در رساله‌ها آمده كه راه شناختن اعلم گواهى دادن دو نفر عادل، يا عده‌اى اهل علم است، حال اگر نظر افراد عادل، مخالف بود چه بايد كرد؟
جواب: در صورت تعارض شهادات، مقلد مخير است از هر كدام بخواهد مىتواند تقليد كند
سؤال 22 - در مسأله 7 توضيح المسائل فرموده‌ايد اگر مجتهد اعلم در مسأله‌اى فتوى دهد كسى كه از او تقليد مىكند بنابر احتياط نمىتواند در آن مسأله به فتواى مجتهد ديگر عمل كند بفرمائيد آيا در اين احتياط مىتواند رجوع به غير نمايد يا خير؟
جواب: بلى مىتواند
سؤال 23 - با اين كه با اسباب فعليه، جعل مهر و امضاء آسان شده مهر و امضا مجتهد كه پاى ورقه‌اى مثلا مشاهده مىشود دلالت بر فتواى او دارد يا بايد از طرق ديگر، تحصيل اطمينان كرد؟
جواب: در عمل به فتواى مجتهد بايد اطمينان حاصل شود، خواه از امضا و مهر باشد يا از قول عادل
سؤال 24 - گاهى گفته مىشود كه به رساله، نمىتوان در تمام موارد اطمينان كرد چون موقع چاپ، دست در آن برده مىشود آيا اين موضوع صحت دارد اگر چنين است تكليف مقلد چيست؟
جواب: اگر علم اجمالى باشد كه در مسائل مورد إبتلاء در رساله، اشتباهى است عمل به رساله، صحيح نيست ولى چون غالبا اين علم اجمالى نيست (علاوه، اطمينان بر صحت، حاصل مىشود خصوص اگر خود مرجع تقليد، رساله نوشته باشد) عمل به رساله، بى اشكال است
سؤال 25 - مجتهد غير اعلم بايد از مجتهد اعلم تقليد كند يا نه؟
جواب: هر كس كه مجتهد باشد چه اعلم و چه غير اعلم، تقليد از مجتهد ديگر براى او جائز نيست
سؤال 26 - اگر رساله‌هاى يك مجتهد در مسأله‌اى اختلاف داشته باشند كدام يك مقدم و واجب العمل است؟
جواب: اگر علم به صحت رساله دارد و اختلاف، از جهت فتوى است عمل به دومى لازم است و اگر علم به صحت رساله ندارد لازم است از خود مرجع، سؤال كند
سؤال 27 - اگر دو نفر مسأله گو و ناقل فتوى در خصوص يك مسأله، فتواى يك مجتهد را به دو گونه نقل كنند چه بايد كرد؟
جواب: قول هر كدام كه بيشتر محل وثوق و اعتماد مىباشد مقدم است و اگر از نظر وثاقت و اطمينان، مساوى هم باشند قول هر دو از بين مىرود و حال اگر ممكن باشد بايد به خود مجتهد و يا رساله او مراجعه كرد و اگر ممكن نبود مىتوان به هر يك از اين دو قول، كه موافق احتياط است عمل كرد و مىتوان عمل به احتياط نمود
سؤال 28 - با اختلافاتى كه مجتهدين از نظر فتوى در نجاسات و مطهرات و ذبيحه و امثال آن دارند تكليف مقلدين آنان در معاشرت با يكديگر چيست و آيا بايد از همديگر اجتناب نمايند يا نه؟
جواب: معاشرت مقلدين با يكديگر اشكال ندارد واختلاف به نحوى كه موجب توليد اين اشكالات شود نادر است
سؤال 29 - اگر در حال نماز بفهمد كه مرجعى كه از او تقليد مىكند فوت كرده آيا نمازش باطل مىشود يا نه؟
جواب: باطل نمىشود
سؤال 30 - آيا جائز است كه مسأله دادن، جواب مسائلى را كه مردم از او مىپرسند طبق فتواى مجتهدى كه خودش از او تقليد مىكند بگويد يا بايد از فتواى مجتهدى جواب دهد كه سؤال كننده، از او تقليد مىكند؟
جواب: بايد رأى مجتهدى را كه سائل از او تقليد مىكند بگويد
سؤال 31 - اعلم و مفتى و مجتهد، معصوم است يا نه؟
جواب: از بنى آدم غير از انبياء و ائمه طاهرين صلوات الله عليهم اجمعين و حضرت فاطمه زهرا سلام الله عليها عصمت كس ديگر، ثابت نيست و اعلم و مفتى بايد عادل باشد
سؤال 32 - آن مرجع عاليقدر مرقوم فرمايند كه چرا علما و مراجع تقليد و پيشوايان مسلمين در يك زمان و عصر، از يك نفر بيشتر هستند، در صورتى كه در زمان حضرت پيغمبر اكرم صلى الله عليه وآله و سلم و بعد از آن حضرت در زمان امامان، يك نفر بعنوان امام و پيشواى مؤمنين، حكومت مىكرد خواهشمند است مرا راهنمائى كنيد
جواب: پيشوايان و مراجع تقليد در زمان غيبت، موظفند آنچه را از قرآن و سنت پيغمبر اكرم و أئمه معصومين سلام الله عليهم اجمعين استفاده مىنمايد خود عمل كنند و اگر واجد شرائط تقليد باشند ديگران نيز مىتوانند از آنها تقليد نمايند لذا ممكن است افراد زيادى در تحصيل علم به احكام، زحمت كشيده و قوه اجتهاد را پيدا كنند و اما در زمان حضور امام عليه السلام كه عالم به احكام واقعيه است همه مردم بايد احكام را از او ياد گرفته و عمل نمايند
سؤال 33 - شخصى به قصد قربت، نماز يا حج بجا آورده ولى طبق فتواى مجتهدى كه از او تقليد مىكرده باطل بوده بعدا اين مجتهد فوت شده و رجوع به اعلم بعد از او كرده حال اگر طبق فتواى مجتهد ثانى عمل صحيح باشد، آيا مىتواند عمل خود را بوسيله فتواى مجتهد ثانى تصحيح كند در صورتى كه حين العمل مطابق فتواى مجتهد اول باطل بوده يا بايد اعاده كند؟
جواب: با فرض آن كه در حال عمل، قصد قربت از او ناشى شده فعلا مىتواند مطابق فتواى مجتهد ثانى اكتفا به عمل مذكور نمايد
سؤال 34 - علماء فرموده‌اند بايد مكلف يا مجتهد باشد يا محتاط و يا مقلد ظاهرا حصر عقلى است و صورت چهارمى ندارد پس اين كه بعضى فرموده‌اند در نفس عمل به احتياط هم بايد تقليد كند يعنى چه؟
جواب: نفس عمل به احتياط يكى از موضوعات است و اگر به اجتهاد نتواند استنباط حكم آن را بنمايد بايد تقليد كند و در خود اين موضوع احتياط ممكن نيست مگر به ترك آن
سؤال 35 - شخصى پدرش فوت نموده فرزندش مىخواهد امور پدر را انجام بدهد ولى اطلاع ندارد كه پدرش از چه كسى تقليد مىكرده در اين صورت تكليف او چيست؟
جواب: پسر مطابق فتواى مرجع تقليد خود، امور پدر را انجام دهد كافى است
سؤال 36 - تقليد لازم است كه مقدم بر عمل باشد يا نه؟ و اگر كسى مقارن عمل تقليد نمايد صحيح است يا نه؟
جواب: بايد طورى باشد كه جزء اول عمل با تقليد باشد
سؤال 37 - در كتاب عروة الوثقى در بعضى مسائل دارد (الاقوى ذلك وان لم يخل عن اشكال) آيا اين تعبير فتوى است يا احتياط؟
جواب: بلى فتوى است
سؤال 38 - جملع " يمكن ذلك " يا " يحتمل ذلك " فتوى است يا نه؟
جواب: فتوى نيست
سؤال 39 - كسى كه مقلد مجتهدى بوده و بدستور او عمل كرده، و بعدا متوجه شده كه علم و عدالتش كمتر از مجتهدين ديگر است آيا اعمال گذشته او نتيجه دارد يا خير؟
جواب: بلى عملهاى گذشته او صحيح است
سؤال 40 - شخصى از مجتهدى اجازه حقوق گرفته و اكنون آن مجتهد از دنيا رفته حال نياز به اجازه مجتهد زنده هست يا نه؟
جواب: اجازه مجتهد قبل، به موت، بلا اثر مىشود و بايد از مجتهد زنده اجازه بگيرد
