بخش خدمات، اکسیر احیای اقتصاد کشور

اکنون تحریم­های ظالمانه بخش­های مهمی از اقتصاد کشور ما را مورد هدف قرار داده است، کارشناسان اداره و اقتصاد کشور به دنبال چاره­­جویی­های لازم هستند، تا آسیب تحریم­ها به کشور را به حداقل برسانند. راهکاری که مقام معظم رهبری به آن تاکید دارد، تقویت بنیه‌­های ضعیف تولید در کشور است. برای اجرای این راهکار امروزه میان مسئولان و کارشناسان کشور راهبردهای متفاوتی اتخاذ شده است و تفاسیر متفاوتی از تقویت تولید ملی وجود دارد.

• در این میان بخش خدمات در ایران جایگاه لازم را میان آراء مسئولان کشوری جهت تقویت بخش تولید کسب نکرده است. متاسفانه بسیاری از مسئولان فعلی اصلا نگاه درستی به بخش خدماتی اقتصاد کشور ندارند. بسیاری هنوز فکر می­کنند که بخش خدمات بخش اضافی و کم­فایده کشور است و تنها چیزی که در اقتصاد کشور اهمیت دارد، تولید است. نتیجه این تفکر غلط آن شده است، عمده تسهیلات و وام­ها به طرف این بخش حرکت کند و از بخش خدمات غافل بشویم.

• بخش خدمات به دلایل زیادی مهم است و باید به رابطه مستقیمی که میان بخش و بخش تولیدی وجود دارد. بسیاری از کارشناسان اقتصادی تاکیده کرده­اند که بخش خدمات موتور محرک اقتصاد است. موتوری که علاوه بر این­که خودش به افزایش جمع کلی رفاه در کشور کمک می­کند، بخش تولید را نیز به جنب­وجوش وامی­دارد.

• یک نکته مهم دیگر درباره بخش خدمات این است که ارتقای این بخش، می­تواند از جهاتی نیل به عدالت را در کشور تقویت کند. بخش خدمات نیز مانند سایر بخش­ها از قوانین عرضه و تقاضا تبعیت می­کند. زمانی که عرضه در این بخش بالا برود، این امکان در نهایت وجود خواهد داشت که خدمات ارزان­تری به دست مردم برسد. یک مثال خیلی خوب برای این ادعا مقایسه رجوع مردم به رستوران­ها و فست­فودها است. تا پیش از ارتقای بخش خدمات در این حوزه فقط گروهی از مردم این امکان را داشتند که غذای خارج از منزل را تجربه کنند، اما اکنون این امکان برای همه به وجود آمده است. این تجربه به ما می­آموزد که اگر بخش خدمات در سایر کالاهای خدماتی به ویژه کالاهای فرهنگی مانند تئاتر توسعه پیدا کند، آن­گاه می­توان در آینده این انتظار را داشت که مردم بیش­تری با قیمت پایین­تر بتوانند سینما برودند یا تئاتر تماشا کنند.

• در یک تقسیم­بندی می­توان بخش خدمات را به قسمت خدمات داخلی غیر ارزآور و خدمات ارزآور تقسیم کرد. خدمات ارزآور خدماتی هستند که به جذب ارز خارجی کمک می­کنند و نقصان حاصل از کاهش فروش نفت را جبران می­کنند. این گروه از خدمات حتما می­بایست مورد برنامه­ریزی جدی مسئولان قرار بگیرند. خدمات غیر ارزآور نیز به دو گروه تقسیم می­شوند: خدماتی که مستقیما به ارتقای تولید در کشور می­کنند و خدماتی که این­گونه نیستند. درباه اهمیت گروه نخست هیچ تردیدی وجود ندارد زیرا با ترویج فروش کالای داخلی می­تواند تولید­کننده را تشویق و یا وادار به تولید بیش­تر و با کیفیت­تر بکند. اما درباره گروه دوم می­توان از جهاتی اشکالاتی را وارد کرد. بسیاری تصور می­کنند که خدماتی مانند تاکسی­های اینترنتی که صرفا جابه­جایی شغلی از تاکسی­های غیر اینترنتی به اینترنتی است، هیچ اثر مثبتی در اقتصاد کشور ندارد. اما من درباره همین گروه نیز به دو دلیل اعتقاد دارم که می­تواند در اقتصاد کشور مثبت ایجاد کند. اولا به این دلیل که همین تاکسی­های اینترنتی سبب می­شوند که هزینه تاکسی­رانی در کشور برای مردم پایین بیاید و ضمنا با کاهش مسیر حمل و نقل، آلودگی هوایی تهران پایین بیاید و ثانیا به این دلیل که ارتقای تاکسی­رانی اینترنتی منجر به ارتقای زیرساخت­های سایبری در کشور می­گردد که باز در بخش تولید می­تواند مورد استفاده قرار بگیرد.

• بخش خدمات باید همگام با تولید در کشور بالا برود. دولت باید برای ترویج خدمات کیفیت­بالا نسبت به خدمات کم­کیفیت تلاش کند. امروزه اکثر کشورهایی که از نظر اقتصادی موفق هستند، بخش خدمات مولد و قدرتمندی دارند که سال به سال نیز افزایش پیدا می­کند. هماهنگی بخش خدمات با تولید سبب می­گردد که شغل ایجاد شده توسط این بخش فصلی و موقعیتی نباشد. در این میان نقش دولت با فراهم کردن زیرساخت­های آموزشی بسیار مهم است. آموزش می­تواند این امکان را فراهم سازد که رشد بخش خدمات یکپارچه باشد و به سوی واسطه­سازی و دلالی­های بی­فایده نرود. کشور ما امکانات خوبی برای ترویج خدمات مولدی مانند توریسم دارد، که متاسفانه مغفول مانده است.