بهتر است مسئولین هیچ چیزی درباره بازار خودرو نگویند / چالش وزارت صمت با آزادسازی قیمت خودرو/ چرا خودروسازان ۱۰۰ هزار خودروی ناقص تولید کرده اند؟

مدتی است، قیمت خودرو در بازار بر مدار صعود قرار گرفته و قیمت هایی از بازار خودرو به گوش می رسد که بیشتر به رویا شبیه هستند تا واقعیت. این در حالی است که به گفته نمایشگاه داران اتومبیل، معاملات خودرو در این چند ماهه به صفر نزدیک شده است.

به گزارش «تابناک اقتصادی»؛ در این شرایط اما هرازچندگاهی از سوی مسئولین طرح های جالبی برای کنترل قیمت ها در بازار خودرو به گوش می رسد. یک روز صحبت از بستن سایت هایی است که قیمت خودرو از آن ها بیرون می آید و روز دیگر از شیوه قرعه کشی برای انتخاب مصرف کنندگان واقعی رونمایی می شود. حتی بازگشت شورای رقابت به قیمت گذاری خودرو هم در این چند ماه آزموده شد؛ اما گویا درمان درد بازار خودرو این طرح ها نیست، ولی مسئولین همچنان به ارائه راهکارها در مصاحبه های خود ادامه می دهند.

به عنوان نمونه، مهدی صادقی نیارکی معاون امور صنایع وزارت صمت در مصاحبه‌ای در مورخه ۳۱ مرداد ماه ۱۳۹۹ با بیان اینکه قیمت‌های فعلی خودروها در بازار مورد تایید وزارتخانه نیست، از طراحی طرح مالیات بر عایدی سرمایه خبر داده که در صورت تصویب قرار است از مابه‌التفاوت قیمت درب کارخانه و حاشیه بازار و از معامله‌گران خودرو مالیات اخذ ‌شود. وی در ادامه گفته است: ‌تصویب این مالیات ویژه ـ که به پیشنهاد وزارت امور اقتصادی و دارایی به ستاد اقتصادی دولت رفته ـ می‌تواند حضور دلالان و واسطه‌گران را در این بازار کمرنگ کند.

حالا پرسش این است: این طرح مالیات ستانی از مابه التفاوت قیمت درب کارخانه و حاشیه بازار که هنوز هم تا مرحله اجرا فاصله زیادی دارد، واقعا چقدر می تواند به تنظیم قیمت در بازار خودرو کمک کند؟ آیا این طرح به نفع خریداران در بازار خودروست؟ درد بازار خودرو چیست و آیا این درد با این طرح ها دوا می شود؟

در پاسخ به این پرسش ها دکتر امیرحسن کاکایی، عضو هیات علمی دانشکده مهندسی خودرو در گفتگو با خبرنگار تابناک اقتصادی گفت: در ابتدا باید عرض کنم مالیات ستانی حق دولت است؛ اما باید گفت که مالیات برای رفاه مردم گرفته می شود و به شدت این مالیات ستانی به موقعیت اقتصاد کلان کشور وابسته است.

به عنوان مثال، در حوزه کشاورزی اگر در یک سال میزان بارش خوب و به اصطلاح ترسالی باشد، دولت می تواند مالیات بیشتری اخذ کند؛ اما وقتی خشکسالی باشد، دولت نمی تواند که طلب مالیات بیشتری از کشاورزان کرده یا مالیات جدیدی وضع کند. وی ادامه داد: شرایط کنونی بازار خودرو نیز مشابه همان شرایط خشکسالی در حوزه کشاورزی است.

دکتر کاکایی با بیان این پرسش که هدف از اخذ مالیات بر عایدی سرمایه از خودرو چیست، ادامه داد: اگر هدف افزایش درآمدهای دولت است که در این مالیات ستانی حرفی نیست؛ اما اگر هدف مدیریت بازار خودروست مسلماً این کار اشتباهی است.

این مالیات ستانی باعث خواهد شد دردسر مردم و خریداران بیشتر شود و مردم از اقتصاد شفاف به سمت اقتصاد خاکستری و غیررسمی حرکت کنند. همچنین این نوع مالیات، هزینه ها و قیمت را حتما افزایش خواهد داد. به هر حال فروشنده قطعا این مالیات را از جیب خود پرداخت نخواهد کرد و از جیب خریدار برداشت می کند. این استاد دانشگاه گفت: اجرای این طرح در شرایط کنونی بازار، نه در اولویت و نه به صلاح بازار است.

عضو هیات علمی دانشکده مهندسی خودرو گفت: در همه دنیا کسی که بیشتر پول درمی آورد، باید بیشتر مالیات پرداخت کند اما در اقتصاد ایران به دلیل نبود شفافیت لازم، این مردم عادی هستند که مالیات بیشتری می دهند و کسانی که پول بیشتری درمی آورند فرار مالیاتی دارند.

وی افزود: در طرح قرعه کشی خودرو هم مطرح شد که این طرح برای آسایش بیشتر مردم اجرایی می شود اما هم اکنون مسئولین از مردم بپرسند که آیا این طرح توانست آسایشی برای آن ها فراهم کند؟ قطعا پاسخ بیشتر مردم خیر است.

کاکایی گفت: اصل ماجرا و راهکار در بازار خودرو این است که باید مسئولین کاری کنند که خودروساز از زیان ده بودن خارج شود و این کار نیازمند آزادسازی قیمت هاست.

وی افزود: پرسشی که هم اکنون مطرح است این که چرا دولتمردان در این اوضاع در حال ارائه راهکارهای مختلف هستند؟ پاسخ مشخص است. اگر قیمت ها آزادسازی و مشکلات مالی خودروسازان رفع شد، باید وزارت صمت پاسخگوی تیراژ و کیفیت تولید باشد که این پاسخگویی سخت است؛ بنابراین، به دنبال حل این مشکل نمی روند و مدام سعی می کنند با طرح راهکارهایی که بعضا تا اجرا فاصله زیادی هم دارند، برای خود زمان بخرند.

این استاد دانشگاه ادامه داد: با این طرح‌ها و اظهارنظر‌های غیرکارشناسانه ـ که حتی هنوز اجرا شدن یا نشدن آن مشخص نیست ـ حال بازار خودرو خوب نخواهد شد. حتی این گونه طرح‌ها و اظهارنظر‌های غیرکارشناسانه، باعث ایجاد تنش در بازار می‌شود و خود یک پالس منفی به بازار برای افزایش قیمت است.

وی با انتقاد از دستوری کردن افزایش تولید گفت: اینکه مسئولین نشسته اند و دستور افزایش تولید می دهند، باعث افزایش هزینه های خودروسازان می شود. خودروسازان با دستور افزایش تولید، مجبورند تولید را به هر طریقی افزایش دهند و نتیجه این دستور به تولید، افزایش خودروهای ناقص کف انبارها می شود. عدم تجاری سازی خودرو و پارک شدن خودروی ناقص در کف پارکینگ ها خود به خودروساز هزینه انبارداری، جریمه پرداختی به خریداران و ... را تحمیل می کند. این در حالی است که مسئولین مدام از کاهش هزینه های خودروسازان می گویند؛ جالب اینکه مسئولین از بالا بودن هزینه های خودروسازان می گویند اما خودشان با سیاست هایی که می گذارند، باعث می شوند هزینه های خودروسازان بالاتر رود!

کاکایی گفت: قاطعانه عرض می کنم که هم اکنون هیچ کس نمی تواند در کوتاه مدت وضعیت بازار خودرو را سر و سامان دهد و بهترین کار این است که مسئولین هیچ چیزی درباره بازار نگویند.

وی افزود: بهتر است مسئولین وقت خود را برای حل مشکلات تولید بگذارند و به خود پاسخ دهند، چرا خودروسازان صدهزار خودروی ناقص تولید کرده اند؟ پاسخ این پرسش هم کاملاً مشخص است؛ نبود قطعه به دلیل مشکلات ارزی و گمرکی.

وی با بیان اینکه از سال گذشته چندین بار اعلام شد که نهضت داخلی سازی خودرو انجام شود، ادامه داد: نهضت داخلی سازی بسیار خوب است؛ اما پرسش این است که آیا این نهضت داخلی سازی سرمایه نیاز ندارد؟ مگر می شود بدون سرمایه مورد نیاز و کافی، داخلی سازی را توسعه داد؟ وقتی خودروساز در حال زیان دادن است، آیا داخلی سازی توسعه خواهد یافت؟ اینها پرسش هایی است که هیچ یک از مسئولین هم اکنون به آن ها پاسخ نمی دهند.

کاکایی در پایان سخنان خود گفت: وزرا و مسئولین دولتی ما به جای اینکه به فکر کنترل بازار باشند، بهتر است در حوزه تولید تمرکز و مشکلات تولید و عرضه را حل کنند و به رسانه ها هم گزارش دهند کدام مشکل تولید را حل کردند، نه اینکه هر دفعه مصاحبه می کنند که قرار است این کار را برای کنترل بازار انجام دهند.

به هر حال همان گونه که می بینید، درد بازار خودرو این است که مسئولین تمام فکر خود را روی کنترل بازار گذاشته اند و خبری از حل مشکلات تولید جهت افزایش عرضه خودرو به بازار و شکستن قیمت ها نیست. طرح هایی چون اجرای مالیات بر عایدی سرمایه، طرح هایی است که شاید در کوتاه مدت بتواند بازار خودرو را آرام کند، اما طرح هایی برای کنترل بلندمدت بازار نیستند. برای بازگرداندن ثبات به بازار خودرو نیاز است که تولید افزایش یابد، البته تولیدی که منجر به تجاری سازی خودرو شود و نه اینکه منجر به انباشت خودروهای ناقص در کف پارکینگ های خودروسازان و افزایش هزینه آنها شود. افزایش تولید هم نیازمند این است که مشکلات از سر راه خودروسازان برداشته شود. برای برداشتن مشکلات از سر راه تولید خودرو هم نیاز است که در گام نخست مجلس با دولت همکاری لازم داشته باشد و یک وزیر برای وزارت صمت معرفی شود.

گفتنی است،وزارتخانه صمت، که از جمله مهمترین وزارتخانه ها محسوب می شود، مدت هاست با سرپرست اداره می شود و حتی مدرس خیابانی به عنوان گزینه تصدی این وزارتخانه هم نتوانست از مجلس رای اعتماد را جهت تکیه زدن به صندلی وزارتخانه صمت بگیرد و این وزراتخانه همچنان با سرپرست اداره می شود.