نتایج و پیام سفر پوتین و اردوغان به تهران چه بود؟

بین الملل تابناک: سفر روسای جمهوری روسیه و ترکیه به تهران برای شرکت در نشست سه جانبه روند آستانه به منظور حل و فصل بحران سوریه و دیدار‌های دوجانبه آن‌ها با مقام‌های بلندپایه جمهوری اسلامی ایران، بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌های منطقه‌ای و بین المللی داشته است.

در همین رابطه، تابناک در گفت‌وگو با «حسن هانی زاده» کارشناس مسائل بین الملل به نتایج نشست تهران پرداخته است. 

هانی زاده در گفت‌وگو با تابناک درباره نتایج سفر اردوغان و پوتین اظهار داشت: نشست سه جانبه روسای جمهوری اسلامی ایران، روسیه و ترکیه در تهران ـ که مهم‌ترین دست‌آورد آن ترسیم نقشه راه همکاری‌های جدید منطقه‌ای و بومی‌سازی راهکارهای حل بحران‌ها بود ـ به تغییر معادلات جهانی و کاهش نفوذ آمریکا در غرب آسیا منجر خواهد شد. این نشست تاریخی نشان می‌دهد که ایران به دلیل جایگاه ژئوپولتیکی و نفوذ معنوی در منطقه، به کانون رایزنی برای حل بحران‌های منطقه‌ای تبدیل شده و نمونه آن، دیدارهای زنجیره‌ای اخیر سران کشورهای آسیای میانه از ایران است.

وی افزود: آنچه در نشست روسای جمهوری سه کشور تاثیرگذار منطقه یعنی ایران، روسیه و ترکیه در تهران مورد بحث قرار گرفت، موضوع بحران سوریه بود که کلیدواژه این نشست تلقی می‌شود، زیرا دو کشور هم‌پیمان سوریه یعنی ایران و روسیه دغدغه مشترکی نسبت به ادامه بحران این کشور دارند. دلیل این امر این است که ارتش ترکیه از سال ۲۰۱۴ میلادی به بهانه حضور گروه‌های مسلح کرد سوریه در نزدیکی مرز مشترک ترکیه و سوریه، بخش مهمی از استان ادلب در شمال غرب سوریه را اشغال کرده است. نیروهای دموکراتیک مدافع خلق کرد سوریه، اخیرا تسلیم سلاح‌های خود به دولت بشار اسد را منوط به خروج بی قید و شرط ارتش ترکیه از استان کردنشین ادلب دانستند که این امر بحران یازده ساله سوریه را پیچیده‌تر کرده است.

هانی زاده ادامه داد: در نشست‌های آستانه، ایران و روسیه بارها از دولت رجب طیب اردوغان خواسته‌اند در برابر امضای یک توافقنامه امنیتی مشترک با سوریه برای حفظ مرزهای مشترک، نیروهای نظامی خود را از استان ادلب خارج کند؛ اما ظاهرا دولت اردوغان، اهدافی فراتر از حفظ امنیت مرزهای خود دارد. لذا در نشست مشترک آیت‌الله ابراهیم رئیسی، رجب طیب اردوغان و ولادیمیر پوتین، روسای جمهوری اسلامی ایران، ترکیه و روسیه در تهران توافقات مهمی برای حل بحران سوریه و کمک به دولت بشار اسد در راستای خلع سلاح گروه‌های مسلح صورت گرفت.

این کارشناس مسائل بین الملل عنوان کرد: از سوی دیگر، موضوع بحران اوکراین، یکی از پرونده‌های مهم مورد بحث در نشست سران سه کشور بود که ایران راه‌حل‌های کاملا عملیاتی برای پایان دادن به این بحران ارائه داد که اگر این راه‌کارها مورد توجه جدی قرار گیرد، دو کشور درگیر یعنی اوکراین و روسیه به یک نقطه تفاهم پایدار خواهند رسید.

وی خاطرنشان کرد: در این نشست موضوع شکل‌گیری یک بلوک اقتصادی با شرکت ایران، روسیه، چین، ترکیه و برخی کشورهای آسیای میانه بر اساس ظرفیت‌های منطقه‌ای و شاخص‌های بومی مورد توجه سران سه کشور قرار گرفت. اگر این مجموعه در آينده نزدیک شکل بگیرد و کریدور شمال– جنوب احیا شود، منطقه شاهد ظهور یک ارز منطقه‌ای جدید خواهد بود که این امر به تدریج از سلطه دلار بر تعاملات شرق خواهد کاست.

هانی زاده در نهایت گفت: لذا به نظر می‌رسد نشست روسای جمهوری ایران، روسیه و ترکیه یک پیروزی سیاسی بزرگ برای ایران تلقی می‌شود، زیرا این نشست ثابت کرد که اراده رهبران کشورهای منطقه به سمت بلوک‌بندی‌های جدید اقتصادی استوار است که این بلوک‌بندی‌ها قابل تسری به حوزه‌های امنیتی، سیاسی و نظامی خواهد بود. در چنین فضایی نقش هژمونی آمریکا در منطقه کمرنگ خواهد شد، زیرا شکست سیاست‌های آمریکا در اوکراین، افغانستان، سوریه و عراق به کاهش اعتماد کشورهای منطقه به آمریکا منجر شده است.

عطوان: نشست تهران پاسخی به سفر بایدن بود

«عبدالباری عطوان» امروز چهارشنبه در تحلیل خود از سفر روسای جمهوری روسیه و ترکیه به تهران برای شرکت در نشست سه جانبه روند آستانه به منظور حل و فصل بحران سوریه و دیدارهای دوجانبه آنها با مقام های بلندپایه جمهوری اسلامی ایران گفت: نشست سران در تهران پاسخ به اجلاسی بود که اخیرا رئیس جمهوری آمریکا با سران کشورهای شورای همکاری خلیج فارس به همراه مصر، اردن و عراق در شهر "جده" عربستان برگزار کرد.

وی افزود: نشست تهران برای بررسی امنیت منطقه و پاسخی به سفر بایدن بود.

عطوان با اشاره به سفر شکست خورده بایدن به منطقه گفت: پیام نشست تهران این بود که ای برادران ما در کشورهای عرب حوزه خلیج فارس، بایدن را رها کنید. ما خودمان فرزندان این منطقه و تیم و مجموعه نجات بخش هستیم. صلح و جنگ را ما در سراسر منطقه رقم می زنیم.

وی خاطرنشان کرد: اولین گام در چارچوب نشست تهران این بود که «رجب طیب اردوغان» رئیس جمهور ترکیه با رهبر معظم انقلاب اسلامی دیدار کرد که ایشان خطاب به اردوغان فرمودند، ما مرزهای ترکیه را محترم می شماریم و آن را مرزهای خود می دانیم و امنیت مرزهای ترکیه امنیت ماست و همینطور شما لازم است، مرزهای سوریه و امنیت آن را از امنیت ترکیه بدانید و هرگونه حمله ای به شمال سوریه قطعاً‌ هم به ضرر سوریه هم به ضرر ترکیه و هم به ضرر منطقه خواهد بود. این پیامی بسیار قوی است.

به گفته عطوان، رهبر معظم انقلاب اسلامی در این دیدار تاکید کردند که فلسطین مساله اصلی جهان اسلام است و این پیامی قوی از منبع قدرت است.

عطوان سپس به اهداف سفر اخیر بایدن به منطقه و نتایج آن اشاره کرد و گفت: یکی از اهداف بایدن در سفر به جده، افزایش تولید نفت برای کاستن از قیمت های انرژی به منظور نجات مقبولیت پایین خود بود. دومین هدفش تشکیل "ناتویی عربی" با شرکت شش کشور شورای همکاری بود. سومین هدف او نیز ادغام "اسرائیل" در منطقه و افزایش توافقنامه های سازش موسوم به "ابراهیم" بود. حتی یکی از اهداف بایدن محقق نشد. بایدن دست خالی و به طور کلی تحقیر شده به آمریکا بازگشت و به چیزی که می خواست، دست نیافت.

وی در ادامه با اشاره به توانمندی بالای نظامی ایران افزود: بایدن می گوید ما از کشورهای عرب خلیج حفاظت می کنیم. چه حفاظتی؟ شما در افغانستان و عراق شکست خوردید و اکنون در اوکراین در حال شکست هستید.

این تحلیلگر عرب گفت: اکنون محور جدیدی تحت نام "بریکس" در حال شکل گیری است که شامل چین، روسیه، هند، آفریقای جنوبی، ونزوئلا و برزیل است و این محور در حال رشد و توسعه بوده و در آینده کشورهای دیگری به آن ملحق خواهد شد.

عطوان در پایان به سخنی از «تونلی بلر» نخست وزیر اسبق انگلیس اشاره کرد و گفت: «تونلی بلر» نخست وزیر اسبق انگلیس که فردی زیرک هست، گفت که دوره سلطه غرب و آمریکا بر جهان کامل به سرآمده است و ما با واقعیت جدیدی روبرو هستیم... غربی ها به چین و روسیه به عنوان بزرگترین خطر پیش روی خود نگاه می کنند.