رطوبت چیست؟
همه انسان‌ها رطوبت هوا را حس می‌کنند و در هر دما و شرایطی باشند، تقریبا متوجه می‌شوند هوا چقدر مرطوب است، اما برای تنظیم رطوبت باید ابتدا این مفهوم علمی را درک کنیم. در ادامه، تفاوت رطوبت مطلق با رطوبت نسبی را بررسی می‌کنیم.
رطوبت مطلق
رطوبت مطلق مقدار دقیق جرم آب موجود در هواست. برای محاسبه رطوبت مطلق باید جرم آب موجود در هوا را بر جرم کل هوای فضای مدنظرمان تقسیم کنیم. واحد رطوبت مطلق گرم بر متر مکعب است. البته معمولا برای تعیین میزان رطوبت هوا در خانه نیازی به رطوبت مطلق نداریم.
رطوبت نسبی
رطوبت نسبی مهم‌ترین معیار اندازه‌گیری برای تعیین میزان رطوبت هوا در خانه است. تعریف علمی رطوبت نسبی نسبت فشار جزئی بخار آب به فشار بخار آب در یک دمای خاص است که درصدی بیان می‌شود. مثلا وقتی رطوبت هوا ۴۰درصد است، یعنی هوای محیط اطرافتان ۴۰درصد مقدار اشباع بخار آب دارد. طبق این مفهوم، وقتی میزان بخار آب هوا ثابت باشد و دمای هوا را کاهش دهیم، رطوبت نسبی افزایش می‌یابد.
میزان ایدئال رطوبت هوا در خانه
بیشتر مردم در هوای خیلی مرطوب احساس کلافگی و ناراحتی می‌کنند، چراکه سیستم تنظیم دمای بدن در رطوبت زیاد درست کار نمی‌کند. بدن ما برای تنظیم و حفظ دمای ایدئال عرق تولید می‌کند. وقتی عرق می‌کنیم رطوبت اضافی بدن به سطح پوست می‌آید و جذب هوای محیط می‌شود. اگر رطوبت هوا خیلی زیاد باشد، دانه‌های عرق روی بدن باقی می‌مانند و بدن خنک نمی‌شود، درنتیجه احساس ناراحتی می‌کنیم و کلافه می‌شویم. برای تنظیم رطوبت خانه باید رطوبت مطلق و دمای هوای بیرون از خانه را هم در نظر بگیرید. معمولا در تابستان هوا رطوبت بیشتری دارد و در زمستان خشک‌تر است.
طبق تحقیقات، احساس راحتی افراد مختلف در رطوبت یکسان متفاوت است، بنابراین باید میزان رطوبت هوای خانه را متناسب با بدن خود و خانواده‌تان تنظیم کنید. کارشناسان می‌گویند مقدار نرمال رطوبت هوا ۴۰ تا ۶۰درصد است، اما برای جلوگیری از رشد کپک بهتر است رطوبت را زیر ۵۰درصد نگه دارید.
مشکلات ناشی از رطوبت کم
وقتی رطوبت هوا کم باشد، نفس‌کشیدن برای ما سخت می‌شود. علاوه‌بر این، هوای خشک به لوازم خانه هم آسیب می‌زند. لوازم چوبی، مبلمان، در‌ها و قاب پنجره در این شرایط ترک می‌خورند. در هوای خشک، پوست بدن آب خود را از دست می‌دهد، احتمال بروز خارش و التهاب بیشتر است، پوست لب‌ها ترک می‌خورد و احتمال خون‌دماغ‌شدن بیشتر است. همچنین وقتی هوا خشک است، بدن ما در برابر سرما و عفونت آسیب‌پذیر می‌شود و ممکن است بیماری‌های عفونی بیشتر طول بکشند.
مشکلات ناشی از رطوبت زیاد
اگر هوای خانه بیش از حد مرطوب باشد، بخار آب به دیوارها، کف و سقف خانه نفوذ می‌کند. رطوبت در این سطوح محبوس می‌شود و احتمال ایجاد کپک را افزایش می‌دهد. اگر رطوبت مدت طولانی زیاد باشد، ممکن است رنگ یا کاغذ دیواری متورم و جدا شود. علاوه‌بر این، رطوبت زیاد کیفیت خواب شما را کاهش می‌دهد. کسانی که آسم و آلرژی دارند، در هوای مرطوب دچار علائم شدیدتری می‌شوند. همچنین در هوای مرطوب احتمال دارد وسایل الکترونیکی آسیب ببینند.
افزاش میزان رطوبت هوا
برای افزایش رطوبت روش‌های متنوعی وجود دارد. شما می‌توانید با توجه به نیاز و وضعیت اقلیمی محل سکونت‌تان یکی از این روش‌ها را انتخاب کنید.
اگر هوای خانه شما همیشه خشک است، باید از دستگاه‌های رطوبت‌ساز یا بخور استفاده کنید. این دستگاه رطوبت هوا را افزایش می‌دهد و برای اتاق خواب، اتاق پذیرایی و دفتر کار مناسب است. علاوه‌بر این، می‌توانید با خرید چند گیاه آپارتمانی رطوبت خانه را تنظیم کنید. گیاهان در حین رشد رطوبت تولید می‌کنند و بخار آب را از برگ‌هایشان خارج می‌کنند. با این روش میزان رطوبت منزل شما به‌تدریج افزایش می‌یابد. کارشناسان می‌گویند بخاری و شومینه بخار آب را از بین می‌برند، اما سیستم گرمایش همرفتی رطوبت هوا را افزایش می‌دهد، بنابراین بهتر است برای گرمایش خانه از سیستم شوفاژ استفاده کنید.
برای افزایش رطوبت خانه می‌توانید لباس‌هایتان را در محیط داخلی خشک کنید. رطوبت لباس‌ها، حوله‌ها و ملافه‌ها هوای اتاق را مرطوب می‌کند. همچنین می‌توانید پس از حمام‌کردن در حمام را مدتی باز بگذارید که بخار آب وارد هوای اتاق شود. بعضی کارشناسان معتقدند اسپری آب هم برای افزایش رطوبت هوا مفید است. می‌توانید یک اسپری یا مه‌پاش کوچک تهیه کنید و هر چند ساعت هوای اتاقتان را مرطوب کنید. در این روش نباید آب را مستقیم روی مبل‌ها، تخت‌خواب و سطوح چوبی اسپری کنید.
کاهش میزان رطوبت هوا
اگر شهرتان هوای مرطوبی دارد، بهتر است یک دستگاه رطوبت‌گیر بخرید. این دستگاه راهکاری همیشگی برای رفع مشکل شماست. وظیفه دستگاه رطوبت‌گیر جذب بخار آب اضافی هواست تا میزان رطوبت هوا متعادل شود. در کنار این روش، برای کاهش رطوبت می‌توانید کولر‌های آبی را با کولر‌های گازی جایگزین کنید. کولر‌های آبی رطوبت محیط را زیاد می‌کنند و برای شهر‌های مرطوب مناسب نیستند.
در فصول گرم سعی کنید با آب خنک دوش بگیرید و از وان آب گرم استفاده نکنید. سیستم تهویه حمام و دست‌شویی خانه‌تان را بررسی کنید و مطمئن شوید که فن‌ها قدرت تهویه کامل هوا را دارند. کف‌پوش‌های رطوبت‌گیر نیز برای مهار رطوبت گزینه مناسبی هستند.
سخن آخر
میزان رطوبت هوا عاملی مهم در تعیین احساس راحتی بدن انسان است. اگر هوا خیلی مرطوب یا خشک باشد، سیستم تنظیم دمای بدن درست کار نمی‌کند و احساس کلافگی می‌کنیم، بنابراین مهم است که ابتدا مفهوم رطوبت را درک کنیم و سپس شرایطی فراهم کنیم که مقدار رطوبت نرمال هوا را در خانه داشته باشیم تا از بروز بیماری‌ها و آسیب‌دیدن لوازم خانه جلوگیری کنیم.
