نتایج پژوهشی جدید درباره نوشیدن آب بیشتر

آب بخش بزرگی از بدن انسان را تشکیل می‌دهد؛ حدود 60 درصد وزن بدن ما از آب ساخته شده است. این مایع حیاتی در انجام عملکردهای ضروری بدن نقشی اساسی دارد؛ از تنظیم دمای بدن و دفع مواد زائد گرفته تا محافظت از مغز و نخاع به‌عنوان ضربه‌گیر (Shock Absorber)، تولید بزاق و روان‌سازی مفاصل.

به گزارش تابناک به نقل از یک پزشک؛ پزشکان و متخصصان تغذیه همواره توصیه می‌کنند که برای پیشگیری از کم‌آبی، مقدار کافی آب بنوشیم. اما آیا نوشیدن آب بیشتر از حد توصیه‌شده واقعاً باعث بهبود سلامت می‌شود؟ آیا تأثیرات مثبتی مانند کاهش وزن، بهبود قند خون، جلوگیری از سردرد، پیشگیری از عفونت‌های ادراری و کاهش خطر سنگ کلیه دارد؟

پژوهشی جدید به رهبری دانشگاه کالیفرنیا در سانفرانسیسکو (UCSF) تلاش کرده به این پرسش‌ها پاسخ دهد. این تحقیق با بررسی مطالعات پیشین، به دنبال شواهد علمی درباره ارتباط مصرف بیشتر آب با سلامت بهتر بوده است.

چقدر آب برای بدن لازم است؟ توصیه‌های عمومی مصرف آب

مقدار پیشنهادی مصرف روزانه آب و مایعات بسته به منابع مختلف متفاوت است. آکادمی ملی پزشکی ایالات متحده توصیه می‌کند که مردان 19 تا 30 ساله روزانه حدود 3 لیتر و زنان در همین رده سنی حدود 2.1 لیتر مایعات مصرف کنند.

در این توصیه‌ها، کلمه «مایعات» نه‌تنها به آب آشامیدنی بلکه به چای، قهوه و سایر نوشیدنی‌ها نیز اشاره دارد. اما پرسش اصلی این است که آیا نوشیدن آب بیش از این مقدار می‌تواند فواید قابل‌توجهی برای سلامت ما داشته باشد؟

کاهش وزن؛ آیا آب نوشیدن راز کاهش وزن سریع است؟

پژوهشگران در این مطالعه به بررسی چندین تحقیق پرداختند که اثر مصرف بیشتر آب بر کاهش وزن را ارزیابی کرده بودند.

سه پژوهش نشان دادند که بزرگسالان دارای اضافه‌وزن یا چاقی که روزانه 1.5 لیتر آب قبل از وعده‌های غذایی به مدت 12 هفته تا 12 ماه مصرف کردند، به‌طور میانگین 44 تا 100 درصد بیشتر از گروه کنترل وزن کم کردند.

در مقابل، یک پژوهش دیگر که شامل 38 شرکت‌کننده بود، هیچ ارتباط معناداری بین نوشیدن 2 لیتر آب در روز به مدت شش ماه و کاهش وزن پیدا نکرد. تفاوت این پژوهش با سایر مطالعات این بود که برخی از شرکت‌کنندگان نوجوان بودند که ممکن است به دلیل نرخ متابولیسم بالاتر، نتایج متفاوتی به‌دست آمده باشد.

قند خون ناشتا؛ آیا آب به کنترل دیابت کمک می‌کند؟

در یک پژوهش شامل 40 فرد مبتلا به دیابت نوع 2، مصرف 250 میلی‌لیتر آب قبل از صبحانه، 500 میلی‌لیتر قبل از ناهار و 250 میلی‌لیتر قبل از شام به مدت 8 هفته باعث کاهش قابل‌توجه سطح قند خون ناشتا شد. کاهش میانگین قند خون در گروه آزمایش برابر با 32.6 میلی‌گرم بر دسی‌لیتر بود، درحالی‌که این کاهش در گروه کنترل تنها 5.3 میلی‌گرم بر دسی‌لیتر بود.

بااین‌حال، پژوهشگران احتمال می‌دهند که این کاهش ممکن است به دلیل رقیق شدن خون (همودایلوشن – Hemodilution) یا کاهش مصرف غذا به‌دلیل پر شدن معده با آب پیش از وعده‌های غذایی باشد.

در پژوهشی دیگر با 60 شرکت‌کننده که به دیابت مبتلا نبودند، مصرف 550 میلی‌لیتر آب صبح‌ها و قبل از خواب به مدت 12 هفته، سطح قند خون را اندکی (0.6 میلی‌گرم بر دسی‌لیتر) افزایش داد.

سردردهای مکرر؛ آیا آب نوشیدن تسکین‌دهنده است؟

نتایج پژوهش‌ها درباره تأثیر مصرف آب بیشتر بر کاهش سردرد متناقض است.

یک مطالعه روی 102 فرد بالغ نشان داد که مصرف روزانه 1.5 لیتر آب اضافی به مدت سه ماه باعث بهبود کیفیت زندگی و کاهش روزهای سردرد شد. هرچند این بهبود از نظر آماری معنادار نبود، اما شرکت‌کنندگان کاهش متوسط سردرد را گزارش کردند.

مطالعه‌ای دیگر روی 18 نفر مبتلا به میگرن یا سردرد تنشی نشان داد که مصرف آب بیشتر، تأثیر معناداری بر کاهش شدت، دفعات یا مدت سردردها نداشت.

عفونت‌های ادراری و مثانه بیش‌فعال؛ تأثیر آب بر سلامت مجاری ادراری

در مطالعه‌ای روی 140 زن که به‌طور مکرر دچار عفونت‌های ادراری (UTI) می‌شدند و کمتر از 1.5 لیتر آب در روز می‌نوشیدند، افزایش مصرف آب به 1.5 لیتر در روز باعث کاهش دفعات عفونت و نیاز کمتر به مصرف آنتی‌بیوتیک شد.

بااین‌حال، پژوهشی دیگر روی 14 زن نشان داد که افزایش مصرف آب از 1.5 به 1.9 لیتر در روز، تفاوت قابل‌توجهی در میزان باکتری‌های مضر ادراری ایجاد نکرد.

همچنین، در مطالعه‌ای روی 24 فرد مبتلا به مثانه بیش‌فعال (Overactive Bladder)، کاهش مصرف مایعات تا 25 درصد باعث کاهش دفعات ادرار، فوریت ادراری و تکرر ادرار شبانه شد.

سنگ کلیه؛ آیا آب سپر محافظ در برابر سنگ‌سازی است؟

پژوهش‌ها نشان داده‌اند که مصرف بیشتر آب خطر تشکیل سنگ‌های کلیوی را کاهش می‌دهد.

یک مطالعه پنج‌ساله روی 221 نفر نشان داد افرادی که مصرف آب خود را افزایش دادند تا روزانه 2 لیتر ادرار داشته باشند، با کاهش 50 درصدی عود سنگ‌های کلیوی مواجه شدند.

نتیجه‌گیری؛ آیا نوشیدن آب بیشتر راه‌حل همه مشکلات است؟

بررسی‌های انجام‌شده نشان می‌دهد که مصرف بیشتر آب فوایدی مانند کاهش وزن و جلوگیری از سنگ کلیه دارد. بااین‌حال، در زمینه‌هایی مانند کاهش قند خون، پیشگیری از سردرد یا کاهش عفونت‌های ادراری، نتایج پژوهش‌ها متناقض هستند و نیاز به مطالعات دقیق‌تری وجود دارد.

پژوهشگران تأکید می‌کنند که آب به دلیل هزینه پایین و کم‌خطر بودن، گزینه‌ای مناسب برای بهبود برخی مشکلات سلامتی است. بااین‌حال، الگوی یکسانی برای همه افراد وجود ندارد و مصرف آب باید متناسب با نیازهای فردی تنظیم شود.