ترکیه مدیون مجاهدت طلایه دار بیداری اسلامی در این کشور

نجم الدین اربکان، سیاستمدار اسلامگرای ترکیه که سه ماه پیش با پذیرش رهبری حزب «سعادت» دوران جدیدی از حضور در عرصه های سیاسی را آغاز کرده بود، پس از گذراندن یک دوره یک ماهه در بیمارستانی در آنکارا و زیر نظر پزشکان، امروز در سن 85 سالگی به علت کهولت سن به دیار باقی شتافت.

به گزارش «تابناک»، اربکان را به عنوان نخستين نخست وزير اسلامگرا و بنيانگذار «تفکر ملي» در ترکيه باید به حق، یکی از طلایه داران بیداری اسلامی در ترکیه دانست، به ویژه آنکه وی در مقاطع گوناگون و با وجود مخالفت شدید نظام لائیک به یادگار مانده از دوران «مصطفی کمال آتاتورک»، توانست روح اسلام خواهی را در ترکیه زنده کند.

مرحوم نجم الدین اربکان با توجه به اعتقادات و باورهای اسلامی از یک سو و شخصیت کاریزماتیک و نفوذی که داشت، از سوی دیگر، همواره به عنوان پشتیبان و رهبر معنوی سیاستمداران اسلامگرای ترکیه به شمار می رفت، به ویژه آنکه وی نخستین سیاستمدار ترکیه بود که دیدگاه های اسلام سیاسی را در صحنه سیاسی ترکیه طرح و آنها را در حد توان اجرایی کرد و شاگردان وی از جمله «عبدالله گل»، «رجب طیب اردوغان»، «بلند آرینچ» معاون نخست وزیر، «محمدعلی شاهین»، رییس مجلس ترکیه و... که امروز عهده دار اداره امور ترکیه هستند، از این بابت مدیون زحمات اویند.


در واقع، اربکان با الهام از جنبش های اسلامی یکصد ساله اخیر در منطقه به ویژه انقلاب اسلامی ایران، به درستی دریافته بود که تقلید کورکورانه به سبک آتاتورک از غرب، نه تنها توانایی جهش ترکیه به سوی توسعه و تعالی را خواهد گرفت، بلکه همان داشته های فرهنگی، اعتقادی موجود را نیز به باد خواهد داد، به ویژه آن که ساختار لائیک حاکم بر ترکیه عملا دروازه های خود را به سوی محصولات مادی و معنوی غرب باز کرده و جامعه ترکیه را به یک مصرف کننده صرف تبدیل کرده بود.

بنابراین، اربکان با پایه گذاری اسلام سیاسی ـ اجتماعی در ترکیه نخست تلاش کرد ذهنیت غلط محدودیت اسلام به آداب و مناسک فردی را از بین برده و در ادامه نشان دهد که اسلام ـ حتی با همان نگاه حداقلی ـ ظرفیت اداره جامعه در حال گذار به سمت پیشرفت و تعالی را دارد و اتفاقا همین نوع نگاه بود که همواره در حیاتش، وی را با مخالفت های جدی اقشار لائیک ترکیه روبه رو ساخت.

به هر حال، گویا امروز با وجود همه سختی ها و مشقاتی که او و دوستانش در این راه متحمل شدند، ترکیه توسط همفکران و شاگردان او با سرعت مراحل توسعه یافتگی را می گذراند و توانسته است خود را به عنوان یک الگوی درخور توجه در اداره حکومت و جامعه ـ دست کم در سطح منطقه ـ آن هم با تابلوی یک حکومت اسلامگرا مطرح سازد.


اما نگاهی کوتاه به زندگی نامه مرحوم نجم الدین اربکان

بنا بر این گزارش، وی در سال 1926 در شهر سینوپ ترکیه، در سواحل دریای سیاه به دنیا آمد و دوره ابتدایی را در شهر قیصریه آغاز و در شهر ترابوزان به پایان رساند و در سال 1948 از دانشگاه صنعتی استانبول فارغ التحصیل شد که از جمله همکلاسی های وی در این دانشگاه، می توان به «سلیمان دمیرل» و «تورگوت اوزال» از روسای جمهور پیشین ترکیه اشاره کرد.

اربکان دوره دکترا را در دانشگاه صنعتی آخن آلمان به پایان رساند و پس از آنکه در سال 1967 در استانبول به درجه پروفسوری رسید، در سال 1969 فعالیت سیاسی خود را با نامزدی نمایندگی مجلس از حزب «عدالت» به رهبری سلیمان دمیرل آغاز و به دلیل مخالفت دمیرل با نمایندگی وی به عنوان نماینده منفرد از شهر قونیه به مجلس ترکیه راه یافت.

وی سپس در سال 1970 شخصا حزب نظام ملی را راه اندازی کرد، ولی پس از مدت کوتاهی حزب وی با حکم دادگاه قانون اساسی منحل شد.

او در راستای عقاید و آرمان هایش باز هم از پا ننشست و در سال 1973 حزب سلامت ملی را تشکیل داد و در سال های 1974 تا 1978 در سه دولت ائتلافی، معاون نخست وزیر بود. حزب سلامت ملی در ششم سپتامبر 1980 در قونیه گردهمایی قدس را برگزار کرد که به گفته برخی از ژنرال های ارتش این گردهمایی یکی از علل اصلی کودتای نظامی 12 سپتامبر 1980 علیه دولت وقت بود.


اربکان پس از کودتا نزدیک یک سال در «اوزون آدا» ازمیر در زندان بود و در سال 1982 به 10 سال ممنوعیت از هرگونه فعالیت سیاسی محکوم شد و در سال 1987 پس از اینکه توانست به صحنه سیاست بازگردد به ریاست حزب رفاه برگزیده شد و در سال 1991 نیز به عنوان نماینده مردم قونیه وارد مجلس شد.

این سیاستمدار اسلامگرا در سال 1996 پس از ناکامی احزاب مام میهن و راه راست در تشکیل دولت ائتلافی در راس دولت ائتلافی رفاه ـ یول به عنوان نخستین نخست وزیر اسلامگرای ترکیه به نخست وزیری رسید و با وجود کارشکنی های فراوان توانست برخی از محدودیت های موجود برای مسلمانان را کاهش دهد، ولی یک سال بعد، پس از کودتای ارتش و فشار قشرهای لائیک مجبور به استعفا شد و در پی آن حزب رفاه نیز منحل شد.

بنا بر این گزارش، اربکان افزون بر اینکه در این مدت کوتاه، اقتصاد ترکیه را 5.7 درصد رشد داد، همچنین گروه «دی ـ 8» را که متشکل از هشت کشور اسلامی بود، تشکیل داد اما با کودتایی مدرن مجبور به ترک قدرت شد و باز با پرونده سازی نظامیان لائیک، از فعالیت های سیاسی منع شد.

وی پس از آن دوباره حزب سعادت را در سال 2001 میلادی تأسیس کرد و رهبری این حزب را به «رجائی کوتان» یار دیرین و اسلامگرای خود سپرد و سرانجام پس از پایان ممنوعیت فعالیت سیاسی، آخرین بار 17 اکتبر 2010 ـ یعنی نزدیک سه ماه پیش ـ به ریاست حزب سعادت برگزیده شد.

پیکر وی قرار است روز سه شنبه از مسجد فاتح استانبول تشییع شود و پیش بینی می شود، شخصیت های مهم ترکیه از جمله «عبدالله گل» و «رجب طیب اردوغان» در مراسم تشییع جنازه وی حضور یابند. همچنین انتظار می رود شخصیت های برجسته ای نیز از دیگر کشورهای جهان در مراسم تشییع جنازه اربکان شرکت کنند.