این روزها بازار پررونقی در زمینه خرید و فروش هواپیماهای شخصی به راه افتاده است. اگرچه شاید در مقایسه با دیگر کشورها در ابتدای این راه باشیم، اما به نظر می‌رسد در سال‌های اخیر این موج پس از عبور از بازار خودروهای لوکس و تجملی و خانه‌ها و آپارتمان‌هایی که شاید قیمت و امکانات آنها با خانه‌های مرفهین آمریکایی و اروپایی برابری می‌کند اکنون به آسمان ایران رسیده است.
شاید روزی داشتن یک هواپیمای شخصی برای ما آرزویی دست نیافتنی بود، اما دیگر برآورده شدن این خواسته امکان‌پذیر است. کافی است چند صدمیلیون سرمایه اندوخته اضافی داشته باشید و البته همه ماجرا به اینجا ختم نمی شود. نگهداری از این هواپیما مستلزم آن است که ماهانه چندین میلیون درآمد اضافی هم داشته باشید تا بتوانید از عهده هزینه های لازم برای اجاره آشیانه، تعمیر، خرید سوخت، روغن، لنت و قطعات یدکی و همچنین بیمه سالانه برآیید.
هوانوردی از نوع عمومیپرواز با هواپیماهای شخصی یکی از اهدافی است که در توسعه هوانوردی عمومی در کشور مورد توجه قرار گرفته است. مهندس یعقوب انتصاری، مدیر عامل شرکت هوافضایی درنا و مسئول کمیته هوانوردی عمومی در ستاد توسعه فناوری و صنایع دانش بنیان هوایی و هوانوردی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در گفت وگو با جام جم و در پاسخ به این که منظور از هوانوردی عمومی چیست، این طور توضیح می دهد: هوانوردی عمومی هرگونه عملیات هوایی است که خارج از عملیات هوانوردی نظامی و برنامه های پروازی برنامه ریزی شده باشد. هوانوردی عمومی می تواند در زمینه های مختلف کاربرد داشته باشد. کاربردهای آن از مسافرت، حمل و نقل هوایی خصوصی، تاکسی های هوایی، هواپیمای شخصی و تجاری، آمبولانس هوایی، نقشه برداری، زمین شناسی، کشاورزی، آموزش های خلبانی و کاربردهای تفریحی و ورزشی را در برمی گیرد.
انتصاری ضمن تاکید بر این که ما در مقایسه با دیگر کشورها در حوزه هوانوردی جایگاه خوبی نداریم می افزاید: ما در این حوزه امکانات خوبی نداریم و در جهان چهارم قرار داریم؛ یعنی حتی از جهان سوم عقب تر هستیم. تلاش در این حوزه از سه یا چهار سال پیش آغاز شده و حرکت خوبی در حال انجام است، اما برای این که بتوانیم از جهان چهارم به جهان سوم و بعد از آن به گروه کشورهای در حال توسعه و پیشرفته در حوزه هوانوردی عمومی قدم بگذاریم، راهی طولانی پیش رو داریم. البته اگر در این زمینه سریع تر اقدام کنیم، می توانیم در مدت زمان پنج تا ده سال خودمان را به کشورهایی که در این حوزه موقعیت قابل قبولی دارند برسانیم.
به گفته مسئول کمیته هوانوردی عمومی، اکنون سازمان صنایع هوایی وزارت دفاع در زمینه راه اندازی هوانوردی عمومی نقش بسیار فعالی دارد. اگرچه انتصاری معتقد است فعالیت این سازمان در حوزه هوانوردی عمومی از این نظر که این کار از موضع قدرت در حال انجام بود بسیار خوب است، اما از این نظر که باید در نهایت بخش خصوصی برای راه اندازی هوانوردی عمومی وارد عمل شود نقش این سازمان خیلی خوب به نظر نمی رسد. وی می گوید: در کشورهای دیگر هم همین طور است و بخش دولتی نقش حمایتی دارد و نقش اجرایی بر عهده بخش خصوصی است.
انتصاری در پاسخ این سوال که برای گسترش کاربرد هوانوردی عمومی در کشور چه برنامه هایی در نظر گرفته شده این طور توضیح می دهد: اکنون حدود 300 فروند هواپیمای دو نفره شخصی در ایران وجود دارد. بیشتر این هواپیماها یعنی حدود 70 درصد آنها در تهران است و رتبه بعدی را از نظر داشتن بیشترین هواپیماهای شخصی، شهر مشهد به خود اختصاص داده است.
قیمت هواپیماها بالا نیستوی معتقد است قیمت هواپیماهای شخصی در ایران خیلی بالا نیست و می گوید: از سه سال پیش ارزش پول ما پایین آمده و از نظر مقایسه ای در چهار سال اخیر قیمت ها بر اساس ارزی تفاوت چندانی نداشته است. حداقل قیمت هواپیماهای شخصی200 میلیون تومان است و اگر این هواپیما به تجهیزات پیشرفته تری مجهز باشد ممکن است قیمت آن به یک میلیارد تومان هم برسد. هواپیمای خیلی سبک در کشور تولید می شود که از آنها برای دوره های آموزشی PPL و CPL استفاده می شود، اما از هواپیماهای فوق سبک می توان علاوه بر آموزش خلبانی برای پروازهای تفریحی هم استفاده کرد که قیمت این هواپیماها حدود 300 تا 400 میلیون تومان است.
انتصاری با اشاره به تفاوت امکانات هواپیماها براساس قیمت آنها می گوید: هواپیماهای 200 میلیونی که در کلاس E قرار می گیرند بسیار ساده هستند و از نظر نوع مواد، شکل ظاهری و وزن تولید آنها خیلی ارزان تمام شده است. در هواپیمای 200 میلیونی امکاناتی وجود ندارد. باید 100 میلیون تومان خرج این هواپیما کنید تا بتوانید با آن پرواز کنید. هر چه قیمت هواپیما بالاتر باشد امکانات آن بیشتر است.
اگر قیمت هواپیماهای داخلی با قیمت هواپیماهای خارجی برابری کند مردم ترجیح می دهند یک هواپیمای خارجی بخرند. اگرچه انتصاری ابتدا با این موضوع مخالفت می کند، اما در ادامه می افزاید: ممکن است دیدگاه شما از یک نظر درست باشد. در کمیته هوانوردی عمومی معاونت علمی مصوباتی داشته ایم که بزودی در سایت معاونت این مصوبات اعلام می شود. معاونت علمی و فناوری برای کسانی که هواپیماهای شخصی ساخت داخل را بخرند به شرط این که از شرکت های دانش بنیان باشند، وام هایی با بهره پایین، استراحت بالا و بازپرداخت طولانی در نظر گرفته است تا این افراد را به خرید محصولات داخلی تشویق کند. برای تولیدکنندگان داخلی هم شرایطی را فراهم می کند که بتواند تا حدی کاهش ارزش ریالی را جبران کند. مهم تر از همه این که با خرید هواپیمای شخصی با مشکل تعمیر و نگهداری و تامین قطعات یدکی مواجه می شوید که در این شرایط داشتن هواپیماهای داخلی به صرفه تر است. در این شرایط مزیت های تولید داخل باید مورد توجه قرار گیرد.
فقط به هواپیما نیاز نداریمبه نظر می رسد برای توسعه هوانوردی عمومی علاوه بر هواپیماهای شخصی باید زیر ساخت هایی وجود داشته باشد. به گفته مسئول کمیته هوانوردی عمومی در این زمینه فعالیت هایی انجام شده است. انتصاری می گوید: برنامه ما این است که قرار است بخش خصوصی از فرودگاه هایی که تردد کمتری دارند حمایت کند تا این فرودگاه ها فعال تر شود و در حقیقت آموزش خلبانی تفریحی رونق بگیرد. در دو سال گذشته تقریبا ده تا پانزده مرکز آموزش خلبانی فوق سبک و تفریحی در کشور ایجاد شده که در برنامه جدید باید تا دو سال آینده تعداد این مراکز آموزشی به 30 تا 50 برسد. با شرایطی که مصوب شده سازمان هواپیمایی کشوری و شرکت فرودگاه ها باید در جهت این توسعه بیشتر کمک کنند.
مدیر عامل شرکت هوافضایی درنا در پاسخ این سوال که توسعه هوانوردی عمومی چه مزیت هایی به همراه دارد این طور توضیح می دهد: وقتی هواپیما زمان برادران رایت اختراع شد از همان ابتدا که بوئینگ ساخته نشد. هوانوردی عمومی از همان جا شروع شد یعنی هواپیماهای دو نفره و چهار نفره تا هواپیماهای شش، ده و دوازده نفره تا این که هوانوردی وارد حوزه نظامی شد تا نیازهای نظامی را برطرف کند. وقتی در کشوری هوانوردی در صنایع نظامی رشد کند، رشد صنعت از همان جا آغاز می شود، اما به طور کلی ما در هوانوردی عمومی در جهان چهارم قرار داریم. تعداد هواپیماهایی شخصی ایران در مقایسه با دیگر کشورها به یک درصد هم نمی رسد؛ چون ما این امکانات را نداریم. مثل این که ما دبستان و راهنمایی و دبیرستان نداشته باشیم و بخواهیم دانشگاه راه بیندازیم. هوانوردی عمومی را اگر بخواهیم تقسیم بندی کنیم از پیش دبستانی شروع و به دبیرستان ختم می شود. وقتی ورود پیدا می کند به دانشگاه باید هواپیماهای جت و پیشرفته بسازیم.
اگر در کشور هوانوردی عمومی نداشته باشیم نمی توانیم انتظار داشته باشیم هواپیماهای صد نفره یا بزرگ بسازیم. اگر هوانوردی عمومی در کشور توسعه پیدا کند، موجب می شود دیگر صنایع رشد کند و آن زمان صنایع هوایی و هوانوردی ما رشد واقعی خودش را شروع می کند و می توانیم روی این زیرساخت ها فونداسیون و دیگر طبقات این بنا را بسازیم. این برای پیشرفت صنعت کشور در حوزه هواپیمایی و هوانوردی عمومی بسیار مهم است و فرهنگ آن باید در کشور ایجاد شود.
شرایط خرید هواپیما آسان می شودبه گفته انتصاری، آمریکا از پیشتازترین کشورها در زمینه هوانوردی عمومی در سطح دنیاست. این کشور حدود 300 هزار هواپیمای خصوصی دارد. تعداد هواپیماهای خصوصی ما یک هزارم آمریکاست. کشورهای اروپایی، برزیل، کانادا و استرالیا در حوزه هوانوردی عمومی وضع خوبی داشته و بسیاری از کشورهای آسیایی هم در مقایسه با ما وضع بهتری دارند.
وی با اشاره به تسهیلات فراهم شده برای داشتن هواپیماهای خصوصی در کشور می گوید: اکنون راه های مختلفی مانند اجاره به شرط تملیک وجود دارد و این امکان وجود دارد که افراد علاقه مند به طور اشتراکی و گروهی هواپیمایی را بخرند یا اجاره کنند. علاوه بر این شرایطی فراهم شده که بانک ها بتوانند مانند خرید خودرو برای خرید هواپیما تسهیلاتی اختصاص دهند و لیزینگ مناسب برای خرید هواپیما در نظر گرفته شود. در سال های اخیر تعداد خودروهای گرانقیمت در کشور ما زیاد شده است؛ خودروهایی که تعدادشان حدود 14 هزار خودرو برآورد شده است. علاوه بر این، یک میلیون خودرو در سطح کشور وجود دارد که از نظر قیمت با هواپیماهای 200 تا 300 میلیون تومانی برابری می کند. باید فرهنگ داشتن هواپیماهای شخصی در کشور ایجاد شود. روزی که تلفن همراه آمد تصور نمی شد روزی به یک نیاز تبدیل شود.
