مرور روزنامه‌های شنبه یازدهم بهمن؛
اختلاف روزنامه‌ها بر سر میزان شناخت روحانی از امام (ره)
سخنان هفته پیش رئیس جمهور در حرم امام راحل، تحلیل‌های متناقضی را در روزنامه‌های شنبه در پی داشته است. سفر علی اکبر ولایتی به روسیه و آینده مذاکرات هسته‌ای، آماده شدن بازار برای نفت سی دلاری و ادامه ماجراهای مرتبط با نامه اخیر محمدرضا رحیمی، دیگر مطالب مهم روزنامه‌های اول هفته است.
کد خبر: ۴۷۱۲۶۰
| ۱۱ بهمن ۱۳۹۳ - ۱۰:۰۲ 31 January 2015
| 22730 بازدید
سخنان هفته پیش رئیس‌جمهور در حرم امام راحل، تحلیل‌های متناقضی را در روزنامه‌های شنبه در پی داشته است. سفر علی اکبر ولایتی به روسیه و آینده مذاکرات هسته‌ای، آماده شدن بازار برای نفت سی دلاری و ادامه ماجراهای مرتبط با نامه اخیر محمدرضا رحیمی، دیگر مطالب مهم روزنامه‌های اول هفته است.
اختلاف روزنامه‌ها بر سر میزان شناخت روحانی از امام خمینی (ره)
محمد کاظم انبارلویی در سرمقاله امروز رسالت با تیتر «اعتدال و صلح در گفتمان امام (ره)» به شدت به سخنان رئیس‌جمهور در حرم امام اعتراض کرده و از جمله نوشته است: امام خمینی (ره) امام عدالت و عدل بود عدل برای او در سیاست ورزی ملکه شده بود. در ادبیات امام (ره) عدالت و عدل جایگاه ویژه‌ای داشت اما در فعل و قول سیاسی او مفهومی به نام (اعتدال) آنچنان که آقای رئیس‌جمهور از آن مراد می‌می‌کنند، دیده و شنیده نشده است.
فرو کاهیدن عدل و عدالت در ادبیات سیاسی امام (ره) به «اعتدال» چه مستندی دارد؟ آقای روحانی چهارشنبه گذشته در حرم مطهر حضرت امام (ره) می‌گوید: «امامی که استکبار ستیزی را به ما آموخت، شهامت آن را داشت آن روز که ضروری است راه صلح ـ بخوانید پذیرش قطعنامه ـ را برگزیند».
آیا با پذیرش قطعنامه آموزه‌های امام (ره) در مورد استکبار ستیزی پایان یافت؟ آقای روحانی باید یک بار دیگر متن پیام امام (ره) در مورد پذیرش قطعنامه ۵۹۸ را بخواند تا معلوم شود منطق امام عادل با منطق کسی که پرچم «اعتدال» را دارد چقدر با هم فاصله دارند؟
اولین جمله امام (ره) در پیام پذیرش قطعنامه بعد از بسم الله الرحمن الرحیم، آیه ۲۷ سوره فتح است. آیا مفهوم این آیه رفتن به سوی اعتدال و صلح است یا ادامه مقاومت و ایمان به وعده خداوند برای تداوم پیروزی‌ها؟
امام (ره) در این پیام قوی‌ترین و شدید‌ترین و بی‌رحمانه‌ترین حمله را به آمریکا و قدرتهای جهانی و نوکران منطقه‌ای آنان می‌کند. این منطق در دولت یازدهم چه جایگاهی دارد؟
امام (ره) صریحا می‌فرماید: «بارهااین واقعیت را در سیاست خارجی و بین‌المللی اسلامیمان اعلام نموده‌ایم که در صدد گسترش نفوذ اسلام در جهان و کم کردن سلطه جهانخواران بوده و هستیم.
حال اگر نوکران آمریکا نام این سیاست را توسعه طلبی و تفکر تشکیل امپراتوری بزرگ می‌گذارند از آن باکی نداریم و استقبال می‌کنیم».
و بعد می‌فرماید: «مادر صدد خشکانیدن ریشه‌های فاسد صهیونیسم، سرمایه داری و کمونیسم در جهان هستیم. ما تصمیم گرفته‌ایم به لطف و عنایت خداوند بزرگ، نظامهایی را که بر این سه پایه استوار گردیده‌اند نابود کنیم و نظام اسلام رسول الله (ص) را در جهان استکبار ترویج نماییم».
در مقابل امیر یوسفی در ستون یادداشت روزنامه دولتی ایران با تیتر «کیمیاگران تحریف» به دفاع از رئیس‌جمهور پرداخته و از جمله نوشته: روحانی افزون بر آنکه شهامت صلح را در امام خمینی (ره) کشف کرد و ضرورت استمرار اجتهاد پویا را به رخ کشید، رمز ناتوانی مدعیان در فهم شاکله شخصیت و اندیشه امام (ره) را هم بر زبان آورد. دولتمرد یازدهم به منکران و قاصران آموخت که در شناخت پیشوای انقلاب، آنچه چاه ضلالت است «تحجر» است. زبان‌هایی که خود را مفسر امام (ره) می‌دانند و به تحریر الوسیله ایشان تشبث می‌جویند تا به انقلابی‌گری خود تفاخر کنند و غرب ستیزی را در مصادره خود درآورند، چه بسا به قول روحانی در حصار تنگ تحجر گرفتار شده باشند. روحانی ایشان را خطاب قرار داد و گفت: «آثار امام (ره) به کلام و کلمات محدود نمی‌شود و نباید مصداق‌ها را اصل قرار داد بلکه باید ملاک‌ها را اصل قرار دهیم و ببینیم اگر امام (ره) امروز پیش ما حضور داشتند چه می‌کردند». و احتمالاً چون می‌دانست این عبارت، دوای درد مدعیان نیست سخنش را صیقلیتر کرد و گفت: «نباید خودمان را همانند متحجران در برخی کلمات به روح محصور کنیم بلکه باید هدف، مسیر و خط واقعی امام (ره) را بشناسیم و ادامه دهیم». در یک سخن ساده و مختصر، امام خمینی (ره) نماد یک انقلابی مجتهد بود که در هر تصمیم سیاسی و حاکمیتی خود، اقتضائات و مصالح مسلم روز را برمی‌شمرد و به داوری زمان و مکان، تصمیم‌سازی می‌کرد. آنجا که اقتضای ستیز بود شهامت جنگ داشت و آنجا که الزام آشتی بود، شهامت صلح.
بازار برای نفت ٣٠ دلاری آماده می‌شود؟
اعتماد در بخش نگاه روز خود نوشته است: حالا دیگر سخنان مدیرعامل شرکت انگلیسی‌ـ هلندی شل درباره بازگشت قیمت نفت به سطح ٩٠ دلار برای هر بشکه کمتر باورپذیر است. در شرایطی وی از بازگشت قیمت نفت به ٩٠ دلار در بلندمدت خبر داده است که بازار رو به زوال نفت را حتی مرگ پادشاه عربستان نیز نتوانست برای چند روزی نجات دهد. فوت ملک عبدالله بازار نفت را با تکان چند روزه نیز مواجه نکرد. افزایش اندک – در حدود یک دلاری قیمت نفت ـ ساعاتی بعد از انتشار خبر فوت وی در فضای خبری خنثی شد و بازار جهانی نفت روند نزولی را از سر گرفت. با این حال بن ون بیوردن در کنفرانسی با بیان اینکه پیش بینی اینکه چه زمانی قیمت‌های جهانی نفت خام به سطوح ٩٠ دلار برای هر بشکه بازمی گردد، غیر ممکن است، گفت: قیمت‌های جهانی نفت خام در میان مدت همچنان بی‌ثبات خواهد بود.
شرکت شل دیروز اعلام کرد در نظر دارد هزینه‌های خود را که پیشتر برنامه ریزی کرده است، ظرف سه سال آینده حدود ١۵ میلیارد دلار کاهش دهد و این کار از طریق مسدود کردن سود سهام در سطوح کنونی و کاهش سرمایه گذاری‌ها در پروژه‌های شیل اویل با هدف مقابله با افت قیمت نفت انجام می‌شود. چنین برآوردهایی در حالی صورت می‌گیرد که ارزان‌ترین قیمت برای فروش هر بشکه نفت در حالی در معاملات روز چهارشنبه ثبت شد که با دستکاری‌های‌گاه و بیگاه امریکا، بازار جهانی خود را برای نفت بشکه‌ای ٣٠ دلار آماده می‌کند. بر این اساس قیمت نفت در پایان معاملات هشتم بهمن ماه به کمترین سطح در ۶ سال گذشته رسید که این افت قیمت در واکنش به گزارش دولت امریکا از افزایش سطح ذخیره سازی نفت در این کشور و بالارفتن نگرانی‌ها از مازاد عرضه نفت در بازار به ثبت رسیده است.
اداره اطلاعات انرژی امریکا با انتشار گزارشی اعلام کرد: سطح ذخیره سازی نفت خام این کشور در هفته گذشته ٩ میلیون بشکه افزایش یافت و به ۴٠٧ میلیون بشکه رسید، این بیشترین مقدار ذخیره سازی نفت امریکا از سال ١٩٨٢ میلادی تاکنون به شمار می‌رود. هر چند در روزهای پنجشنه و جمعه بهای فروش هر بشکه نفت در بازارهای جهانی با افزایشی اندک روبه رو شد اما این نوسان نتوانست دلهره سقوط را از تولیدکنندگان نفت دور کند. امریکایی‌ها این روز‌ها به عنوان مهم‌ترین عامل تضعیف قیمت نفت در بازار جهانی تبدیل شده‌اند به طوری که پس از تأثیر منفی افزایش ذخیره سازی نفت این کشور بر قیمت نفت، افزایش صادرات نفت سبک امریکا به عنوان دومین عامل کاهش بیشتر بهای طلای سیاه در طول چند روز گذشته تبدیل شده است.
از سوی دیگر، سقوط آزاد طلای سیاه پس از ماه‌ها با واکنش مقامات عربستان سعودی روبه‌رو شد و مدیرعامل آرامکوی سعودی نسبت به کاهش بیش از این قیمت جهانی نفت خام هشدار داده است. خالد الفالح، مدیرعامل سعودی آرامکوی عربستان با بیان اینکه این مجموعه به دلیل کاهش قیمت‌های نفت در اجرای بعضی از طرح‌های نفتی عربستان بازنگری می‌کند، گفته است: به دلیل افت قیمت نفت مجبور است بعضی پروژه‌های خود را به تعویق بیندازد و درباره بعضی قرارداد‌ها دوباره مذاکره کند.
این مقام سعودی با اعلام اینکه عربستان باید خود را با واقعیت‌های امروز تطبیق دهد، گفت: انجام برخی پروژه‌ها را به آینده موکول می‌کنیم، تعدادی از پروژه‌ها را آهسته‌تر از برنامه‌های تعیین شده جلو می‌بریم و درباره بعضی از قرارداد‌ها دوباره مذاکره می‌کنیم. وی با یادآوری اینکه فکر می‌کنم نفت ١٠٠ دلاری ما را بد عادت کرده است، به قدری تمرکزمان روی ایجاد ظرفیت بالا‌تر رفته بود که نتوانستیم ساختارهای مالیمان را تقویت کنیم، تأکید کرد: عربستان راهبردی دارد که به وسیله دولت و از راه وزارت نفت این کشور تعیین می‌شود، آن‌ها نیز اعلام کردهاند که عربستان به تنهایی در بازار توازن ایجاد نکند.
در ادامه سقوط آزاد قیمت جهانی نفت «گری کوهن» رئیس بانک گلدمن ساکس از احتمال کاهش قیمت‌های نفت به ٣٠ دلار در هر بشکه خبر داده است.
کوهن با بیان اینکه افت قیمت‌های نفت ادامه می‌یابد و می‌تواند به ٣٠ دلار در هر بشکه نیز برسد، معتقد است: خرید و فروش کالابسیار جدی است، زیرا موضع مصرف کنندگان و کشورهای تولیدکننده نفت با موضع آن‌ها در چند سال گذشته متفاوت است. این در حالی است که بانک گلدمن ساکس پیشتر اعلام کرده بود که قیمت نفت برای مدت بیشتری پایین خواهد ماند تا تولید کاهش یابد و عرضه بیش از حد این محصول به بازار متوقف شود.
قوه قضاییه به ماجرای ۱۷۰ نفر ورود کند
علی اکبر گرجی استاد د‌انشگاه و حقوقد‌ان در مطلبی برای روزنامه قانون نوشته: فرآیند انتخاب نمایندگان مجلس باید طی انتخاباتی آزاد و سالم برخاسته از اراد‌ه صاد‌قانه مردم انجام شود. بنابراین هرگونه بروز فساد، چه مالی، سیاسی و چه فساد رانتی در فرآیند انتخابات می‌تواند صد‌اقت انتخاباتی را برهم بریزد. اما در مورد صحبت‌هایی که اخیرا توسط رحیمی معاون اول رئیس‌جمهور سابق مطرح شده و اتهاماتی که از خلال نامه وی به نمایندگان نسبت داده شده باید گفت این مسائل از جمله موارد‌ی است که مشروعیت و اعتبار مجلس شورای اسلامی را می‌تواند زیر سؤال ببرد. پس در این زمینه د‌اد‌ستان محترم باید هرچه سریع‌تر وارد ماجرا شده و در راستای دفاع از منافع عمومی و در راستای دفاع از مشروعیت مجلس شورای اسلامی تحقیقات خود را شروع و صحت و سقم این مسائل را به ملت اعلام کند. تا زمانی که تحقیقات قضایی در این زمینه انجام نشود، از مجلس شورای اسلامی و نمایندگان رفع اتهام نخواهد شد.
طبیعی به نظر می‌رسد محکومان فعلی، برای تبرئه خود، د‌یگران را متهم کنند اما به دلیل اینکه کسانی که مورد اتهام واقع شد‌ند نمایندگان و تشکیل د‌هند‌گان یکی از ارکان مهم سیاسی در نظام جمهوری اسلامی ایران هستند، ورود قوه‌قضاییه و انجام تحقیقات قضایی در این زمینه لازم و ضروری به‌نظر می‌رسد. اگر احیانا نمایند‌ه‌ای با سوءاستفاد‌ه یا تخلفات مالی به مجلس راه پیدا کرده مورد بررسی قرار گیرد تا برای د‌وره‌های بعد‌ی صلاحیت این نمایند‌ه برای ورود به مجلس تایید نشود.
اما در مورد اینکه برخی عنوان می‌کنند باید از نمایند‌گانی که پول د‌ریافت کردهاند سلب اعتبار شود باید بگویم بند‌ه به لحاظ حقوقی با سلب حق نمایندگان مجلس مشکل د‌ارم و علاقه‌ای برای صحبت در این زمینه را ند‌ارم. زیرا معتقد‌م د‌رست نیست به بهانه‌های مختلف قدرت نمایند‌گی نمایند‌ه‌ای را تضعیف کنیم زیرا اگر این مسئله باب شود که در طول نمایند‌گی، امکان عزل نمایند‌ه فراهم شود خطرناک خواهد بود. فعلا آنچه در این زمان حائز اهمیت است این است که قوه‌قضاییه باید هرچه سریع‌تر صحت‌وسقم صحبت‌های رحیمی را مورد بررسی قرار دهد که ببیند واقعا چنین اتفاقی واقعا رخ داده یا خیر؟ زیرا در صورتی که ثابت شود این پول‌ها به نمایندگان مجلس داده شده، اعتبار مجلس زیر سؤال می‌رود. پس ابتد‌ایی‌ترین کار این است که قوه قضاییه و دیگر ارکان نظارتی وارد موضوع شوند تا ببینند اظهارات رحیمی معطوف به واقعیت هست یا خیر؟ و در صورتی که صحت وسقم گفته‌های این فرد محرز شد راهکارهای برخورد با این تخلف مشخص است که در مرحله بعد باید بررسی شود.
مذاکرات هسته‌ای از سفر ولایتی به روسیه تا تحریم‌های جدید در سنای آمریکا
روزنامه جوان دیدار فرستاده ویژه رئیس‌جمهور با پوتین را در مطلبی با تیتر «پیمان استراتژیک روی میز ایران و روسیه» مورد توجه قرار داده و از جمله نوشته: ایران و روسیه در شرایطی که نگاه جهان در انتظار نتیجه مذاکرات هسته‌ای و سرنوشت تروریست‌های غرب‌پرور خاورمیانه و نیز پیامد تحریم‌های این دو کشور از سوی امریکا و غرب است، بر سر میز مذاکره نشستند.
این بار دکتر علی‌اکبر ولایتی با عنوان «فرستاده ویژه رئیس‌جمهور» به دیدار پوتین رفت تا چنین به نظر برسد که حلقه دیدار‌های راهبردی دو کشور ایران و روسیه که در روزهای اخیر با طرح بحث مجهز شدن ایران به سامانه دفاع موشکی اس۳۰۰ ادامه پیدا کرده بود، کامل‌تر شود.
بی‌گمان هم ایران و هم روسیه تا حدودی شرایط خود را در برابر غرب یکسان می‌بینند. تحریم‌های اقتصادی و تلاش برای براندازی و تغییر حکومت‌ها و مکتب‌ها، آشکار‌ترین رفتار غرب در برابر دو کشور ایران و روسیه بوده است.
اکنون نام «ولایتی» به عنوان «فرستاده ویژه رئیس‌جمهور» که در تاریخ پس از انقلاب یک دیپلمات شناخته‌شده و یک «فرستاده خاص» و «مذاکره‌کننده مورد اعتماد» بوده است و مقصد او که یکی از دو قطب جنگ سرد و دومین قدرتهای نظامی و نهمین قدرت اقتصادی جهان است، این پرسش را پیش رو قرار می‌دهد که آیا فصل جدیدی از روابط ایران و روسیه در حال شکل‌گیری است یا صرفاً فضای خاصی در آستانه به انت‌ها رسیدن دور آخر مذاکرات هسته‌ای به میان کشیده شده است یا اینکه ایران و روسیه هر دو با هم برای عبور از تحریم‌ها و بر هم زدن نظم‌های سیاسی و اقتصادی، نقشه جدیدی طراحی کردهاند؟!
دکتر ولایتی خود این سفر را مهم و قابل بهره‌برداری توصیف می‌کند: «برخورد مثبت رئیس‌جمهور روسیه نشان داد که امکان بهره‌برداری از این فرصت هست» و البته از عزم مسئولان عالی هم سخن به میان آورد: «عزم مسئولان عالی کشور، گسترش و تعمیق هر چه بیشتر روابط استراتژیک ایران و روسیه است» و اینکه «بستر مناسبی فراهم شد تا با تلاش و برنامه‌ریزی دقیق، همکاری‌ها و تعاملات در سطوح مختلف ارتقا یابد».
همین روزنامه تصویب تحریم‌های جدید علیه ایران در کمیته بانکی سنا را «گام اول کنگره امریکا برای نابودی توافق ژنو» نامیده و نوشته: تیم مذاکره‌کننده ایرانی در نبود پیشرفت در مذاکرات هسته‌ای با طرف امریکایی روز پنجشنبه حدود پنج ساعت با نمایندگان کشورهای اروپایی طرف مذاکره با ایران گفتوگو کرد، مذاکراتی که عباس عراقچی آن را «امیدوارکننده و مثبت» خوانده ولی گفته که نمی‌تواند بگوید که این مذاکرات پیشرفت داشته است.
تیم مذاکره‌کننده ایرانی در نبود پیشرفت در مذاکرات هسته‌ای با طرف امریکایی روز پنجشنبه حدود پنج ساعت با نمایندگان کشورهای اروپایی طرف مذاکره با ایران گفتوگو کرد، مذاکراتی که عباس عراقچی آن را «امیدوارکننده و مثبت» خوانده ولی گفته که نمی‌تواند بگوید که این مذاکرات پیشرفت داشته است. تقریباً همزمان با پایان این مذاکرات، سنای امریکا با تصویب طرح جدید تحریم‌ها علیه ایران در یک کمیته تخصصی «نخستین گام» برای تبدیل لایحه تحریمی جدید به قانون را برداشت.
محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه هفته قبل گفته بود که تصویب هر گونه تحریم جدید علیه ایران در شرایط کنونی، حتی اگر اکنون اعمال نشود، در حکم «مرگ توافق ژنو است».
کمیته امور بانکی سنای امریکا روز پنجشنبه با یک هفته تأخیر طرح جدید تحریم‌های جدید علیه ایران را با ۱۸ رأی موافق در برابر چهار رأی مخالف تصویب کرد. این لایحه جدید را مارک کرک و رابرت منندز با نام «ایران عاری از سلاح هسته‌ای ـ ۲۰۱۵» به شماره «اس ـ ۲۶» پیشنهاد کردهاند و دولت امریکا را موظف می‌کند که اگر مذاکرات هسته‌ای با ایران تا ماه ژوئن ۲۰۱۵ (تیرماه ۱۳۹۴) به نتیجه نرسد، تحریم‌هایی جدید علیه ایران اعمال کند. این لایحه احتمالا تا ۲۴ ماه مارس (۴ فروردین ۹۴) به رأی گذاشته خواهد شد و سناتورهای امریکایی ادعا می‌کنند چون بلافاصله بعد از تصویب، تحریمی علیه ایران اعمال نمی‌کند، ناقض توافق ژنو نیست ولی محمد جواد ظریف هفته قبل به صراحت گفت که تصویب هرگونه تحریم جدید علیه ایران، حتی اگر اکنون هم اعمال نشود، در حکم «مرگ توافق ژنو است».
کاخ سفید در واکنش به تأیید این لایحه در کمیته بانکی سنای امریکا، برای کاستن از اهمیت آن گفته که رأی در کمیته بانکی «فقط نخستین گام از روند چند جانبه برای تبدیل لایحه به قانون است». جنیفر ساکی، سخنگوی کاخ سفید روز پنجشنبه گفت: «همانطور که همه می‌دانید، رئیس‌جمهور به صورت شفاف تصریح کرده است هرگونه لایحه تحریم جدید را وتو خواهد کرد». ۱۰ سناتور دموکرات، از جمله سناتور رابرت منندز یکی از دو طراح این لایحه، هفته قبل گفتند که طرح را برای دو ماه (یعنی تا اوایل فروردین) مسکوت خواهند گذاشت تا به دیپلماسی فرصت بیشتری بدهند، اما فرصتی که این ۱۰ نفر از آن صحبت می‌کنند مانع این نشد که آن‌ها گام اول را برای تصویب طرح جدید تحریم‌ها علیه ایران برندارند. پیش‌نویس لایحه ایران عاری از سلاح هسته‌ای ـ ۲۰۱۵ـ را سناتور «مارک کرک» جمهوری‌خواه و «رابرت منندز» دموکرات آماده کرده بودند ولی آن موقع نتوانستند در سنای دموکرات، حمایت کافی برای آن جلب کنند.
محمد فرهاد کلینی نیز در بخشی از گفتوگو با اعتماد با تیتر «حرکت کنگره در مسیر تحریم استراتژیک ایران» گفته است: بحثی که اکثریت نمایندگان کنگره به دنبال آن هستند در چهارچوب عقبگرد ایران است. به عبارتی، رفتار و تلاش آن‌ها در جهت تحکیم مذاکرات نیست بلکه در جهت شکستن و از بین بردن مذاکرات است. نگاهی را که نمایندگان دولت امریکا دنبال می‌کنند این است که مذاکرات به عنوان اولویت و محور نگاه می‌کنند و سیاست‌های جمعی را به عنوان ابزار کمک برای اهدافی که در مذاکرات دنبال می‌کنند در پی می‌گیرند. در حالی که رویکرد نمایندگان کنگره دنبال می‌شود به هیچ وجه در چهارچوب مذاکرات نیست بلکه در چهارچوب تحریم استراتژیک ایران محسوب می‌شود. البته این لایحه نسبت به قبل تعدیل شده است و مشروط هم هست و بیان می‌کند در صورت شکست مذاکرات، این تحریم‌ها اجرایی می‌شود.
هرچند در جلسه دیروز متممی هم مورد بررسی قرار گرفته است که طبق آن وزارت دارایی امریکا باید ارزیابی‌اش را از کاهش تحریم‌های اقتصادی ایران ظرف پنج روز پس از رسیدن به توافق با ایران اعلام کند. از این منظر، چیزی که مشاهده می‌شود این است رویکرد دولت اوباما و رویکرد کنگره در مذاکرات هسته‌ای در نقطه مقابل یکدیگر قرار دارد و در یک مسیر دنبال نمی‌شود. برخی در ایران تحلیل می‌کنند که شاهد بازی پلیس خوب و پلیس بد هستیم در حالی که این تحلیل بسیار خوش بینانه است. رفتاری که از جانب نمایندگان کنگره دنبال می‌شود در چهارچوب تغییر روند مذاکرات است. به طور مثال، در خصوص مسأله غنی سازی که به شکل محدودی در توافق ژنو مورد اشاره قرار گرفت می‌گویند مسیری که توسط دولت انتخاب شده است در چهارچوب ادامه یافتن غنی سازی ایران است و امتیاز بی‌پایان به ایران داده شده است و همزمان ایران توانسته است تحریم‌ها را تخفیف بگیرد و اکنون هم در جهت لغو همه تحریم‌ها بازی می‌کند. معتقدند که این بازی باید عوض شود و به عبارت دیگر، بازی و سیاست نتانیاهو را دنبال می‌کنند، سیاست معکوس کردن مذاکرات هسته‌ای را پیگیری می‌کنند.
اختلاف روزنامه‌ها بر سر میزان شناخت روحانی از امام خمینی (ره)
محمد کاظم انبارلویی در سرمقاله امروز رسالت با تیتر «اعتدال و صلح در گفتمان امام (ره)» به شدت به سخنان رئیس‌جمهور در حرم امام اعتراض کرده و از جمله نوشته است: امام خمینی (ره) امام عدالت و عدل بود عدل برای او در سیاست ورزی ملکه شده بود. در ادبیات امام (ره) عدالت و عدل جایگاه ویژه‌ای داشت اما در فعل و قول سیاسی او مفهومی به نام (اعتدال) آنچنان که آقای رئیس‌جمهور از آن مراد می‌می‌کنند، دیده و شنیده نشده است.
فرو کاهیدن عدل و عدالت در ادبیات سیاسی امام (ره) به «اعتدال» چه مستندی دارد؟ آقای روحانی چهارشنبه گذشته در حرم مطهر حضرت امام (ره) می‌گوید: «امامی که استکبار ستیزی را به ما آموخت، شهامت آن را داشت آن روز که ضروری است راه صلح ـ بخوانید پذیرش قطعنامه ـ را برگزیند».
آیا با پذیرش قطعنامه آموزه‌های امام (ره) در مورد استکبار ستیزی پایان یافت؟ آقای روحانی باید یک بار دیگر متن پیام امام (ره) در مورد پذیرش قطعنامه ۵۹۸ را بخواند تا معلوم شود منطق امام عادل با منطق کسی که پرچم «اعتدال» را دارد چقدر با هم فاصله دارند؟
اولین جمله امام (ره) در پیام پذیرش قطعنامه بعد از بسم الله الرحمن الرحیم، آیه ۲۷ سوره فتح است. آیا مفهوم این آیه رفتن به سوی اعتدال و صلح است یا ادامه مقاومت و ایمان به وعده خداوند برای تداوم پیروزی‌ها؟
امام (ره) در این پیام قوی‌ترین و شدید‌ترین و بی‌رحمانه‌ترین حمله را به آمریکا و قدرتهای جهانی و نوکران منطقه‌ای آنان می‌کند. این منطق در دولت یازدهم چه جایگاهی دارد؟
امام (ره) صریحا می‌فرماید: «بارهااین واقعیت را در سیاست خارجی و بین‌المللی اسلامیمان اعلام نموده‌ایم که در صدد گسترش نفوذ اسلام در جهان و کم کردن سلطه جهانخواران بوده و هستیم.
حال اگر نوکران آمریکا نام این سیاست را توسعه طلبی و تفکر تشکیل امپراتوری بزرگ می‌گذارند از آن باکی نداریم و استقبال می‌کنیم».
و بعد می‌فرماید: «مادر صدد خشکانیدن ریشه‌های فاسد صهیونیسم، سرمایه داری و کمونیسم در جهان هستیم. ما تصمیم گرفته‌ایم به لطف و عنایت خداوند بزرگ، نظامهایی را که بر این سه پایه استوار گردیده‌اند نابود کنیم و نظام اسلام رسول الله (ص) را در جهان استکبار ترویج نماییم».
در مقابل امیر یوسفی در ستون یادداشت روزنامه دولتی ایران با تیتر «کیمیاگران تحریف» به دفاع از رئیس‌جمهور پرداخته و از جمله نوشته: روحانی افزون بر آنکه شهامت صلح را در امام خمینی (ره) کشف کرد و ضرورت استمرار اجتهاد پویا را به رخ کشید، رمز ناتوانی مدعیان در فهم شاکله شخصیت و اندیشه امام (ره) را هم بر زبان آورد. دولتمرد یازدهم به منکران و قاصران آموخت که در شناخت پیشوای انقلاب، آنچه چاه ضلالت است «تحجر» است. زبان‌هایی که خود را مفسر امام (ره) می‌دانند و به تحریر الوسیله ایشان تشبث می‌جویند تا به انقلابی‌گری خود تفاخر کنند و غرب ستیزی را در مصادره خود درآورند، چه بسا به قول روحانی در حصار تنگ تحجر گرفتار شده باشند. روحانی ایشان را خطاب قرار داد و گفت: «آثار امام (ره) به کلام و کلمات محدود نمی‌شود و نباید مصداق‌ها را اصل قرار داد بلکه باید ملاک‌ها را اصل قرار دهیم و ببینیم اگر امام (ره) امروز پیش ما حضور داشتند چه می‌کردند». و احتمالاً چون می‌دانست این عبارت، دوای درد مدعیان نیست سخنش را صیقلیتر کرد و گفت: «نباید خودمان را همانند متحجران در برخی کلمات به روح محصور کنیم بلکه باید هدف، مسیر و خط واقعی امام (ره) را بشناسیم و ادامه دهیم». در یک سخن ساده و مختصر، امام خمینی (ره) نماد یک انقلابی مجتهد بود که در هر تصمیم سیاسی و حاکمیتی خود، اقتضائات و مصالح مسلم روز را برمی‌شمرد و به داوری زمان و مکان، تصمیم‌سازی می‌کرد. آنجا که اقتضای ستیز بود شهامت جنگ داشت و آنجا که الزام آشتی بود، شهامت صلح.
بازار برای نفت ٣٠ دلاری آماده می‌شود؟
اعتماد در بخش نگاه روز خود نوشته است: حالا دیگر سخنان مدیرعامل شرکت انگلیسی‌ـ هلندی شل درباره بازگشت قیمت نفت به سطح ٩٠ دلار برای هر بشکه کمتر باورپذیر است. در شرایطی وی از بازگشت قیمت نفت به ٩٠ دلار در بلندمدت خبر داده است که بازار رو به زوال نفت را حتی مرگ پادشاه عربستان نیز نتوانست برای چند روزی نجات دهد. فوت ملک عبدالله بازار نفت را با تکان چند روزه نیز مواجه نکرد. افزایش اندک – در حدود یک دلاری قیمت نفت ـ ساعاتی بعد از انتشار خبر فوت وی در فضای خبری خنثی شد و بازار جهانی نفت روند نزولی را از سر گرفت. با این حال بن ون بیوردن در کنفرانسی با بیان اینکه پیش بینی اینکه چه زمانی قیمت‌های جهانی نفت خام به سطوح ٩٠ دلار برای هر بشکه بازمی گردد، غیر ممکن است، گفت: قیمت‌های جهانی نفت خام در میان مدت همچنان بی‌ثبات خواهد بود.
شرکت شل دیروز اعلام کرد در نظر دارد هزینه‌های خود را که پیشتر برنامه ریزی کرده است، ظرف سه سال آینده حدود ١۵ میلیارد دلار کاهش دهد و این کار از طریق مسدود کردن سود سهام در سطوح کنونی و کاهش سرمایه گذاری‌ها در پروژه‌های شیل اویل با هدف مقابله با افت قیمت نفت انجام می‌شود. چنین برآوردهایی در حالی صورت می‌گیرد که ارزان‌ترین قیمت برای فروش هر بشکه نفت در حالی در معاملات روز چهارشنبه ثبت شد که با دستکاری‌های‌گاه و بیگاه امریکا، بازار جهانی خود را برای نفت بشکه‌ای ٣٠ دلار آماده می‌کند. بر این اساس قیمت نفت در پایان معاملات هشتم بهمن ماه به کمترین سطح در ۶ سال گذشته رسید که این افت قیمت در واکنش به گزارش دولت امریکا از افزایش سطح ذخیره سازی نفت در این کشور و بالارفتن نگرانی‌ها از مازاد عرضه نفت در بازار به ثبت رسیده است.
اداره اطلاعات انرژی امریکا با انتشار گزارشی اعلام کرد: سطح ذخیره سازی نفت خام این کشور در هفته گذشته ٩ میلیون بشکه افزایش یافت و به ۴٠٧ میلیون بشکه رسید، این بیشترین مقدار ذخیره سازی نفت امریکا از سال ١٩٨٢ میلادی تاکنون به شمار می‌رود. هر چند در روزهای پنجشنه و جمعه بهای فروش هر بشکه نفت در بازارهای جهانی با افزایشی اندک روبه رو شد اما این نوسان نتوانست دلهره سقوط را از تولیدکنندگان نفت دور کند. امریکایی‌ها این روز‌ها به عنوان مهم‌ترین عامل تضعیف قیمت نفت در بازار جهانی تبدیل شده‌اند به طوری که پس از تأثیر منفی افزایش ذخیره سازی نفت این کشور بر قیمت نفت، افزایش صادرات نفت سبک امریکا به عنوان دومین عامل کاهش بیشتر بهای طلای سیاه در طول چند روز گذشته تبدیل شده است.
از سوی دیگر، سقوط آزاد طلای سیاه پس از ماه‌ها با واکنش مقامات عربستان سعودی روبه‌رو شد و مدیرعامل آرامکوی سعودی نسبت به کاهش بیش از این قیمت جهانی نفت خام هشدار داده است. خالد الفالح، مدیرعامل سعودی آرامکوی عربستان با بیان اینکه این مجموعه به دلیل کاهش قیمت‌های نفت در اجرای بعضی از طرح‌های نفتی عربستان بازنگری می‌کند، گفته است: به دلیل افت قیمت نفت مجبور است بعضی پروژه‌های خود را به تعویق بیندازد و درباره بعضی قرارداد‌ها دوباره مذاکره کند.
این مقام سعودی با اعلام اینکه عربستان باید خود را با واقعیت‌های امروز تطبیق دهد، گفت: انجام برخی پروژه‌ها را به آینده موکول می‌کنیم، تعدادی از پروژه‌ها را آهسته‌تر از برنامه‌های تعیین شده جلو می‌بریم و درباره بعضی از قرارداد‌ها دوباره مذاکره می‌کنیم. وی با یادآوری اینکه فکر می‌کنم نفت ١٠٠ دلاری ما را بد عادت کرده است، به قدری تمرکزمان روی ایجاد ظرفیت بالا‌تر رفته بود که نتوانستیم ساختارهای مالیمان را تقویت کنیم، تأکید کرد: عربستان راهبردی دارد که به وسیله دولت و از راه وزارت نفت این کشور تعیین می‌شود، آن‌ها نیز اعلام کردهاند که عربستان به تنهایی در بازار توازن ایجاد نکند.
در ادامه سقوط آزاد قیمت جهانی نفت «گری کوهن» رئیس بانک گلدمن ساکس از احتمال کاهش قیمت‌های نفت به ٣٠ دلار در هر بشکه خبر داده است.
کوهن با بیان اینکه افت قیمت‌های نفت ادامه می‌یابد و می‌تواند به ٣٠ دلار در هر بشکه نیز برسد، معتقد است: خرید و فروش کالابسیار جدی است، زیرا موضع مصرف کنندگان و کشورهای تولیدکننده نفت با موضع آن‌ها در چند سال گذشته متفاوت است. این در حالی است که بانک گلدمن ساکس پیشتر اعلام کرده بود که قیمت نفت برای مدت بیشتری پایین خواهد ماند تا تولید کاهش یابد و عرضه بیش از حد این محصول به بازار متوقف شود.
قوه قضاییه به ماجرای ۱۷۰ نفر ورود کند
علی اکبر گرجی استاد د‌انشگاه و حقوقد‌ان در مطلبی برای روزنامه قانون نوشته: فرآیند انتخاب نمایندگان مجلس باید طی انتخاباتی آزاد و سالم برخاسته از اراد‌ه صاد‌قانه مردم انجام شود. بنابراین هرگونه بروز فساد، چه مالی، سیاسی و چه فساد رانتی در فرآیند انتخابات می‌تواند صد‌اقت انتخاباتی را برهم بریزد. اما در مورد صحبت‌هایی که اخیرا توسط رحیمی معاون اول رئیس‌جمهور سابق مطرح شده و اتهاماتی که از خلال نامه وی به نمایندگان نسبت داده شده باید گفت این مسائل از جمله موارد‌ی است که مشروعیت و اعتبار مجلس شورای اسلامی را می‌تواند زیر سؤال ببرد. پس در این زمینه د‌اد‌ستان محترم باید هرچه سریع‌تر وارد ماجرا شده و در راستای دفاع از منافع عمومی و در راستای دفاع از مشروعیت مجلس شورای اسلامی تحقیقات خود را شروع و صحت و سقم این مسائل را به ملت اعلام کند. تا زمانی که تحقیقات قضایی در این زمینه انجام نشود، از مجلس شورای اسلامی و نمایندگان رفع اتهام نخواهد شد.
طبیعی به نظر می‌رسد محکومان فعلی، برای تبرئه خود، د‌یگران را متهم کنند اما به دلیل اینکه کسانی که مورد اتهام واقع شد‌ند نمایندگان و تشکیل د‌هند‌گان یکی از ارکان مهم سیاسی در نظام جمهوری اسلامی ایران هستند، ورود قوه‌قضاییه و انجام تحقیقات قضایی در این زمینه لازم و ضروری به‌نظر می‌رسد. اگر احیانا نمایند‌ه‌ای با سوءاستفاد‌ه یا تخلفات مالی به مجلس راه پیدا کرده مورد بررسی قرار گیرد تا برای د‌وره‌های بعد‌ی صلاحیت این نمایند‌ه برای ورود به مجلس تایید نشود.
اما در مورد اینکه برخی عنوان می‌کنند باید از نمایند‌گانی که پول د‌ریافت کردهاند سلب اعتبار شود باید بگویم بند‌ه به لحاظ حقوقی با سلب حق نمایندگان مجلس مشکل د‌ارم و علاقه‌ای برای صحبت در این زمینه را ند‌ارم. زیرا معتقد‌م د‌رست نیست به بهانه‌های مختلف قدرت نمایند‌گی نمایند‌ه‌ای را تضعیف کنیم زیرا اگر این مسئله باب شود که در طول نمایند‌گی، امکان عزل نمایند‌ه فراهم شود خطرناک خواهد بود. فعلا آنچه در این زمان حائز اهمیت است این است که قوه‌قضاییه باید هرچه سریع‌تر صحت‌وسقم صحبت‌های رحیمی را مورد بررسی قرار دهد که ببیند واقعا چنین اتفاقی واقعا رخ داده یا خیر؟ زیرا در صورتی که ثابت شود این پول‌ها به نمایندگان مجلس داده شده، اعتبار مجلس زیر سؤال می‌رود. پس ابتد‌ایی‌ترین کار این است که قوه قضاییه و دیگر ارکان نظارتی وارد موضوع شوند تا ببینند اظهارات رحیمی معطوف به واقعیت هست یا خیر؟ و در صورتی که صحت وسقم گفته‌های این فرد محرز شد راهکارهای برخورد با این تخلف مشخص است که در مرحله بعد باید بررسی شود.
مذاکرات هسته‌ای از سفر ولایتی به روسیه تا تحریم‌های جدید در سنای آمریکا
روزنامه جوان دیدار فرستاده ویژه رئیس‌جمهور با پوتین را در مطلبی با تیتر «پیمان استراتژیک روی میز ایران و روسیه» مورد توجه قرار داده و از جمله نوشته: ایران و روسیه در شرایطی که نگاه جهان در انتظار نتیجه مذاکرات هسته‌ای و سرنوشت تروریست‌های غرب‌پرور خاورمیانه و نیز پیامد تحریم‌های این دو کشور از سوی امریکا و غرب است، بر سر میز مذاکره نشستند.
این بار دکتر علی‌اکبر ولایتی با عنوان «فرستاده ویژه رئیس‌جمهور» به دیدار پوتین رفت تا چنین به نظر برسد که حلقه دیدار‌های راهبردی دو کشور ایران و روسیه که در روزهای اخیر با طرح بحث مجهز شدن ایران به سامانه دفاع موشکی اس۳۰۰ ادامه پیدا کرده بود، کامل‌تر شود.
بی‌گمان هم ایران و هم روسیه تا حدودی شرایط خود را در برابر غرب یکسان می‌بینند. تحریم‌های اقتصادی و تلاش برای براندازی و تغییر حکومت‌ها و مکتب‌ها، آشکار‌ترین رفتار غرب در برابر دو کشور ایران و روسیه بوده است.
اکنون نام «ولایتی» به عنوان «فرستاده ویژه رئیس‌جمهور» که در تاریخ پس از انقلاب یک دیپلمات شناخته‌شده و یک «فرستاده خاص» و «مذاکره‌کننده مورد اعتماد» بوده است و مقصد او که یکی از دو قطب جنگ سرد و دومین قدرتهای نظامی و نهمین قدرت اقتصادی جهان است، این پرسش را پیش رو قرار می‌دهد که آیا فصل جدیدی از روابط ایران و روسیه در حال شکل‌گیری است یا صرفاً فضای خاصی در آستانه به انت‌ها رسیدن دور آخر مذاکرات هسته‌ای به میان کشیده شده است یا اینکه ایران و روسیه هر دو با هم برای عبور از تحریم‌ها و بر هم زدن نظم‌های سیاسی و اقتصادی، نقشه جدیدی طراحی کردهاند؟!
دکتر ولایتی خود این سفر را مهم و قابل بهره‌برداری توصیف می‌کند: «برخورد مثبت رئیس‌جمهور روسیه نشان داد که امکان بهره‌برداری از این فرصت هست» و البته از عزم مسئولان عالی هم سخن به میان آورد: «عزم مسئولان عالی کشور، گسترش و تعمیق هر چه بیشتر روابط استراتژیک ایران و روسیه است» و اینکه «بستر مناسبی فراهم شد تا با تلاش و برنامه‌ریزی دقیق، همکاری‌ها و تعاملات در سطوح مختلف ارتقا یابد».
همین روزنامه تصویب تحریم‌های جدید علیه ایران در کمیته بانکی سنا را «گام اول کنگره امریکا برای نابودی توافق ژنو» نامیده و نوشته: تیم مذاکره‌کننده ایرانی در نبود پیشرفت در مذاکرات هسته‌ای با طرف امریکایی روز پنجشنبه حدود پنج ساعت با نمایندگان کشورهای اروپایی طرف مذاکره با ایران گفتوگو کرد، مذاکراتی که عباس عراقچی آن را «امیدوارکننده و مثبت» خوانده ولی گفته که نمی‌تواند بگوید که این مذاکرات پیشرفت داشته است.
تیم مذاکره‌کننده ایرانی در نبود پیشرفت در مذاکرات هسته‌ای با طرف امریکایی روز پنجشنبه حدود پنج ساعت با نمایندگان کشورهای اروپایی طرف مذاکره با ایران گفتوگو کرد، مذاکراتی که عباس عراقچی آن را «امیدوارکننده و مثبت» خوانده ولی گفته که نمی‌تواند بگوید که این مذاکرات پیشرفت داشته است. تقریباً همزمان با پایان این مذاکرات، سنای امریکا با تصویب طرح جدید تحریم‌ها علیه ایران در یک کمیته تخصصی «نخستین گام» برای تبدیل لایحه تحریمی جدید به قانون را برداشت.
محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه هفته قبل گفته بود که تصویب هر گونه تحریم جدید علیه ایران در شرایط کنونی، حتی اگر اکنون اعمال نشود، در حکم «مرگ توافق ژنو است».
کمیته امور بانکی سنای امریکا روز پنجشنبه با یک هفته تأخیر طرح جدید تحریم‌های جدید علیه ایران را با ۱۸ رأی موافق در برابر چهار رأی مخالف تصویب کرد. این لایحه جدید را مارک کرک و رابرت منندز با نام «ایران عاری از سلاح هسته‌ای ـ ۲۰۱۵» به شماره «اس ـ ۲۶» پیشنهاد کردهاند و دولت امریکا را موظف می‌کند که اگر مذاکرات هسته‌ای با ایران تا ماه ژوئن ۲۰۱۵ (تیرماه ۱۳۹۴) به نتیجه نرسد، تحریم‌هایی جدید علیه ایران اعمال کند. این لایحه احتمالا تا ۲۴ ماه مارس (۴ فروردین ۹۴) به رأی گذاشته خواهد شد و سناتورهای امریکایی ادعا می‌کنند چون بلافاصله بعد از تصویب، تحریمی علیه ایران اعمال نمی‌کند، ناقض توافق ژنو نیست ولی محمد جواد ظریف هفته قبل به صراحت گفت که تصویب هرگونه تحریم جدید علیه ایران، حتی اگر اکنون هم اعمال نشود، در حکم «مرگ توافق ژنو است».
کاخ سفید در واکنش به تأیید این لایحه در کمیته بانکی سنای امریکا، برای کاستن از اهمیت آن گفته که رأی در کمیته بانکی «فقط نخستین گام از روند چند جانبه برای تبدیل لایحه به قانون است». جنیفر ساکی، سخنگوی کاخ سفید روز پنجشنبه گفت: «همانطور که همه می‌دانید، رئیس‌جمهور به صورت شفاف تصریح کرده است هرگونه لایحه تحریم جدید را وتو خواهد کرد». ۱۰ سناتور دموکرات، از جمله سناتور رابرت منندز یکی از دو طراح این لایحه، هفته قبل گفتند که طرح را برای دو ماه (یعنی تا اوایل فروردین) مسکوت خواهند گذاشت تا به دیپلماسی فرصت بیشتری بدهند، اما فرصتی که این ۱۰ نفر از آن صحبت می‌کنند مانع این نشد که آن‌ها گام اول را برای تصویب طرح جدید تحریم‌ها علیه ایران برندارند. پیش‌نویس لایحه ایران عاری از سلاح هسته‌ای ـ ۲۰۱۵ـ را سناتور «مارک کرک» جمهوری‌خواه و «رابرت منندز» دموکرات آماده کرده بودند ولی آن موقع نتوانستند در سنای دموکرات، حمایت کافی برای آن جلب کنند.
محمد فرهاد کلینی نیز در بخشی از گفتوگو با اعتماد با تیتر «حرکت کنگره در مسیر تحریم استراتژیک ایران» گفته است: بحثی که اکثریت نمایندگان کنگره به دنبال آن هستند در چهارچوب عقبگرد ایران است. به عبارتی، رفتار و تلاش آن‌ها در جهت تحکیم مذاکرات نیست بلکه در جهت شکستن و از بین بردن مذاکرات است. نگاهی را که نمایندگان دولت امریکا دنبال می‌کنند این است که مذاکرات به عنوان اولویت و محور نگاه می‌کنند و سیاست‌های جمعی را به عنوان ابزار کمک برای اهدافی که در مذاکرات دنبال می‌کنند در پی می‌گیرند. در حالی که رویکرد نمایندگان کنگره دنبال می‌شود به هیچ وجه در چهارچوب مذاکرات نیست بلکه در چهارچوب تحریم استراتژیک ایران محسوب می‌شود. البته این لایحه نسبت به قبل تعدیل شده است و مشروط هم هست و بیان می‌کند در صورت شکست مذاکرات، این تحریم‌ها اجرایی می‌شود.
هرچند در جلسه دیروز متممی هم مورد بررسی قرار گرفته است که طبق آن وزارت دارایی امریکا باید ارزیابی‌اش را از کاهش تحریم‌های اقتصادی ایران ظرف پنج روز پس از رسیدن به توافق با ایران اعلام کند. از این منظر، چیزی که مشاهده می‌شود این است رویکرد دولت اوباما و رویکرد کنگره در مذاکرات هسته‌ای در نقطه مقابل یکدیگر قرار دارد و در یک مسیر دنبال نمی‌شود. برخی در ایران تحلیل می‌کنند که شاهد بازی پلیس خوب و پلیس بد هستیم در حالی که این تحلیل بسیار خوش بینانه است. رفتاری که از جانب نمایندگان کنگره دنبال می‌شود در چهارچوب تغییر روند مذاکرات است. به طور مثال، در خصوص مسأله غنی سازی که به شکل محدودی در توافق ژنو مورد اشاره قرار گرفت می‌گویند مسیری که توسط دولت انتخاب شده است در چهارچوب ادامه یافتن غنی سازی ایران است و امتیاز بی‌پایان به ایران داده شده است و همزمان ایران توانسته است تحریم‌ها را تخفیف بگیرد و اکنون هم در جهت لغو همه تحریم‌ها بازی می‌کند. معتقدند که این بازی باید عوض شود و به عبارت دیگر، بازی و سیاست نتانیاهو را دنبال می‌کنند، سیاست معکوس کردن مذاکرات هسته‌ای را پیگیری می‌کنند.
نظرسنجی
ترامپ به ایران پیشنهاد رسمی مذاکره مستقیم خواهد داد؟
سایت تابناک از انتشار نظرات حاوی توهین و افترا و نوشته شده با حروف لاتین (فینگیلیش) معذور است.