سرقت آثار از مجموعه دولتی با «تبانی» بوده

رئیس سابق موزه هنرهای معاصر گفت: ممکن است در جریان خارج کردن آثار هنری وزارت ارشاد و فروش آن‌ها، یک تبانی صورت گرفته باشد و افراد دیگری از بیرون، شخص خاطی را هدایت کرده باشند.

حبیب‌الله صادقی در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به آنچه تحت عنوان «خیانت امین‌اموال در خارج کردن و فروش چند اثر از دفتر هنرهای تجسمی وزارت ارشاد» مطرح شده است، اظهار کرد: امین‌اموال به این راحتی نمی‌تواند شی‌ای را از مجموعه خارج کند. البته من از ضوابط خروج آثار در این سال‌ها اطلاع کاملی ندارم، اما ممکن است این اتفاق بدون اطلاع مسؤولان رخ داده باشد.

او با بیان این‌که در هر دوره‌ای معمولا یک کار خبری نسبت به مدیران مختلف راه می‌افتد که فکر می‌کنم این هم نمونه‌ای از آن کارها باشد، اعتقاد خود را این‌گونه توضیح داد: به نظر من، علی مرادخانی (معاون هنری وزیر ارشاد) و مجید ملانوروزی (مدیرکل مرکز هنرهای تجسمی و رییس موزه هنرهای معاصر) آدم‌های سالمی هستند و نمی‌توان آن‌ها را هم‌دست کسی دانست که این کار را کرده است. با این حساب، بعید می‌دانم که رییس مرکز هنرهای تجسمی رسید خروج آثار را امضا کرده باشد. به نظر من، افراد دیگری از بیرون، شخص خاطی را هدایت کرده‌اند و خروج آثار دلیل نمی‌شود که حتما رئیس مرکز از این موضوع اطلاع داشته است، یعنی اگر یک دست‌کجی صورت بگیرد، فقط به امضای آن شخص مربوط نمی‌شود، ممکن است حتی در مواردی با یک تبانی این اتفاق بیفتد. همچنین امین‌اموال در هر مجموعه‌ای مراقب اشیای آنجاست و نمی‌تواند به‌راحتی اثری را خارج کند. با در نظر گرفتن مسائل حوزه حراست، به نظر می‌رسد فرد خاطی احتمالا برگه‌ای را جعل کرده است.

این هنرمند همچنین بیان کرد: ممکن است به شیوه‌های مدیریتی، نقدهایی داشته باشیم، اما نمی‌توان کار یک کارمند را به دیگران نسبت داد. کسی که این آثار را با هر بهانه‌ای خارج کرده، کار ناشایستی انجام داده که یا حراست متوجه نشده یا تحت یک پوششی، تابلوها را خارج کرده است. من بارها گفته‌ام علی مرادخانی آدم سالمی است که و مدیرانی را که در اختیار دارد، خوب کنترل می‌کند و حواسش هست. همین که مدیر مرکز هنرهای تجسمی زمانی که متوجه این موضوع شد، آن را اعلام کرده، نشان از دقت عمل و مراقبت ویژه‌ی آن‌ها در حوزه‌ی مدریتی دارد.

صادقی در پاسخ به این پرسش که آیا تابلوهای خارج‌شده جزو گنجینه‌ی موزه هنرهای معاصر هستند یا خیر؟ گفت: این آثار متعلق به گنجینه موزه هستند، ولی هر اثری را نمی‌توان در آن موزه نگهداری کرد. سه یا چهار گروه اثر هنری برای نگهداری به موزه آورده می‌شوند و قرار نیست تابلوهای معمولی‌تر و کم‌هزینه‌تر و با کیفیت‌ هنری پایین‌تر، در کنار بهترین کارهای موزه نگهداری شوند. در دیگر موزه‌های دنیا مثل موزه لوور هم یک گنجینه‌ی مادر وجود دارد و لزوما همه‌ی آثار روی دیوار موزه نمی‌روند. احتمالا این آثار که خارج شده‌اند جزو کارهای ساده‌تر محسوب می‌شدند در ساختمانی خارج از موزه بودند. احتمالا امین‌اموال هم به دلیل ترددهایی که می‌توانست داشته باشد، از مقابل چشم حراست آثار را جابه‌جا کرده است.

او ادامه داد: این دولت که ما با آن مواجه هستیم، دولت هوشیار و سالمی است و کار خوب علی جنتی - وزیر ارشاد - در انتخاب آقای مرادخانی نشان می‌دهد که اگر کوچکترین خطایی اموال دولتی را تهدید کند، از طریق قانونی پیگیری می‌شود و فرد خاطی هم باید به وجدان خود مراجعه کند.

این نقاش به ضوابط خروج آثار هنری در زمان ریاستش بر موزه هنرهای معاصر اشاره کرد و گفت: در آن زمان، ما هم این ضوابط را در همین سطح دنبال می‌کردیم و دقت بالایی داشتیم. اگر قرار بود کوچکترین کاغذی جابه‌جا شود، آن را رصد می‌کردیم. امین‌اموال را هم چک می‌کردیم که در حیطه‌ی وظایفش چه کارهایی انجام می‌دهد. یک نفر ممکن است در هر دوره‌ای، تغییرات شخصیتی داشته باشد. این آدم هم احتمالا متوجه شده قیمت آثار بالا رفته و هیجانی شده و اقدام ناهنجار و نادرستی را انجام داده، ولی این‌که بلافاصله رئیس مرکز از این فرد و خطایش اعلام برائت کرده، کار هوشیارانه و مومنانه‌ای است.

رئیس پیشین موزه هنرهای معاصر همچنین اضافه کرد: من نمی‌دانم فرد خاطی در چه پروتکلی این کار را انجام داده است. بعید می‌دانم امضای مرادخانی و ملانوروزی را داشته باشد که آثار را ببرد و برنگرداند. زمانی که من در موزه بودم، اگر قرار بود اثری با امضای من برای حضور در یک نمایشگاه به خارج یا داخل کشور فرستاده شود، سانت به سانت اثر بررسی شد که کاری وارونه و کپی برنگردد و دقیقا خود اثر باشد.

صادقی به لزوم هوشیاری مدیران در برابر این اتفاقات اشاره و اظهار کرد: اموال یک نظام و ملت به رییس یک مرکز که دوره‌ی مدیریتی خاصی دارد، سپرده می‌شود. او نیز باید با دقت این موضوع را زیر نظر داشته باشد.

این هنرمند درباره‌ی نظارت نهادهای دیگری مانند سازمان بازرسی کشور بر کار مراکز دولتی مرتبط با هنر نیز گفت: از حضور هیئت سازمان بازرسی کشور در مرکز هنرهای تجسمی و موزه هنرهای معاصر برای بررسی این اتفاق‌ها اطلاعی ندارم، اما این سازمان چشم امین نظام است و اگر خدایی نکرده در بانک‌های کشور کوچکترین جابه‌جایی و طرح سوال باشد، سالم‌ترین مجموعه‌ای که عاقلانه دنبال آن می‌رود، سازمان بازرسی است.

صادقی افزود: من رفتار جانبدارانه در این زمینه ندارم، هنرمندی هستم که کار پژوهشی می‌کنم. سازمان بازرسی کشور وظیفه‌ای دارد که در تمام ارکان نظام می‌تواند ورود پیدا کند.

او همچنین اظهار کرد: امیدوارم دیگر از این اتفاقات ناهنجار نیفتد. باید به جای دنیال کردن «اقتصاد هنر» به‌شکل مافیایی به فکر اتفاقی باشیم که در حال رخ دادن است و در معرض یک حضور جهانی قرار داریم. هنرمندان و هنر ما این‌قدر پاکدست هستند که بتوانیم جایگاه هنر و هنرمندان ایران را در دنیا معرفی کنیم و آثار هنرمندان ما با قیمت‌های خوب در جامعه جهانی معرفی و فروخته شوند.

صادقی در پایان اضافه کرد: ملت ما داراست؛ گنجینه‌ها و معادن بزرگی زیر زمین داریم، ولی معادن روی زمین، همین هنرمندان هستند. آرزو دارم که هنر کشور به‌شکل بالنده در جهان دیده شود و هنرمندان سالم ما بتوانند جایگاه والای خود را معرفی کنند.

به گزارش ایسنا، اواخر هفته گذشته مسؤولان مرکز هنرهای تجسمی اعلام کردند: «نمایشگاهی چند روزه شامل 27 اثر هنری شامل دو اثر از بهمن محصص، دو اثر از رضا مافی، فریده لاشایی سه اثر، دو کار از حسین زنده‌رودی، 10 اثر از اردشیر محصص که دو اثر از او روی دیوار رفته، دو اثر از پروانه اعتمادی، یک کار از مهدی ویشکایی و علیرضا اسپهبد و چهار اثر از میرعبدالرضا دریابیگی به‌نمایش برگزار شده است.

آثار این نمایشگاه متعلق به دفتر هنرهای تجسمی است که چندماه پیش به‌دلیل خیانت در امانت امین‌اموال معاونت امور هنری از مجموعه خارج شده بود و با پیگیری دفتر هنرهای تجسمی، معاونت امور هنری، مراجع ذی‌صلاح انتظامی و قضایی و مشارکت جمعی از مجموعه‌داران، هنرمندان و گالری‌داران، آثار یادشده به دفتر هنرهای تجسمی بازگردانده شد.»

پس از انتشار این خبر، غلام‌رضا نامی - هنرمند پیشکسوت نقاش و کارشناس آثار هنری - نیز که سابقه حضور در موزه هنرهای معاصر را نیز دارد به خبرنگار ایسنا گفت: آنچه اهمیت دارد، این است که چگونه می‌شود آثاری را که به مرکز هنرهای تجسمی متعلق است، از این مرکز بیرون برد و به فروش رساند؟ در سال‌هایی که من در موزه هنرهای معاصر بودم، چنین کاری امکان‌پذیر نبود و خارج کردن اثر بدون امضای معاون یا رئیس مرکز هنرهای تجسمی، امکان‌پذیر نبود. همین موضوع، دلیل این اتفاق را شبهه‌برانگیز و عجیب کرده است. در آن زمان، امکان نداشت یک اثر بدون مجوز قانونی از موزه خارج شود و حراست سخت پیگیر بود و کنترل می‌کرد و کسی به هیچ‌وجه نمی‌توانست اثری را به راحتی بیرون ببرد. با این حال ضوابطی وجود دارد که براساس آن‌ها می‌توان با امضای برخی مسؤولان، برگه‌ی خروج برای آثار گرفت.

علیرضا سمیع‌آذر نیز که در دوره‌ای رییس موزه هنرهای معاصر بوده است در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا اظهار کرد: امین‌اموال اجازه خارج کردن هیچ شی‌ای را از مجموعه ندارد. نه فقط در موزه‌ها، بلکه در هیچ مکان دولتی دیگری نیز جمع‌دار اموال اجازه ندارد که شی‌ای را از مجموعه خارج کند. او فقط مسؤول تحویل دادن آثار و سررسید کردن اموال است. دادن اجازه خروج یک اثر برعهده‌ی مقام مسؤول مجموعه است و در مرکز هنرهای تجسمی نیز بدون اجازه مدیر آنجا جمع‌دار انبار نمی‌تواند شی‌ای را مجموعه خارج کند و صد درصد به امضای رئیس یا جانشین او نیاز است.

او همچنین با بیان این‌که بهتر است این‌گونه اتفاقات از همان ابتدای رخ دادن در رسانه‌ها منعکس شود‌، افزود: عقل حکم می‌کند مسؤولان این اتفاقات را از طریق رسانه‌ها به اطلاع مردم برسانند، تا به‌محض این‌که یک نفر خواست اثر را بفروشد یا بخرد، از آن مطلع شوند و روند خرید و فروش را متوقف کنند. احتمالا مسؤولان مطمئن بوده‌اند که سر و ته قضیه هم می‌آید و این تاکتیک را به کار گرفته‌اند که پس از بازگشت آثار، این جریان را اعلام و نمایشگاهی از آثار برپا کنند.