اوج گیری جنگ قدرت بر سر نسل آینده تلویزیون در ایران

با توسعه پهنای باند در ایران و ایجاد فرصت‌های تازه برای بهره برداری از فرصت توزیع محصولات ویدیویی در بستر خانگی، سازمان صداوسیما و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با تفاسیر متفاوت، این حق را مختص به خود می‌دانند و این موضوع به چالشی مبدل شده که دیر یا زود به سطح می‌آید و منجر به تنش میان این دو نهاد خواهد شد اما دقیقاً دعوا بر سر چیست؟

به گزارش «تابناک»؛ با گسترش پهنای باند اینترنت در ایران که البته در قالب اینترنت و به قیمت ارزان در اختیار عموم مردم قرار نمی‌گیرد، فرصت‌های تازه‌ای برای نهادهای متولی در ایران فراهم شد و IPTV یکی از این فرصت‌ها است که ظاهراً بستر تحویلش به متقاضیان در بخش‌هایی از کشور فراهم است و در همین راستا، دورخیز صداوسیما و وزارت فرهنگ و ارشاد برای این بخش که می‌تواند به اثرگذاریِ تلویزیون باشد، به اوج خود رسیده است.

IPTV سیستمی است که در آن با استفاده از پهنای باند وسیع اینترنت، خدمات تلویزیون دیجیتال ارائه می‌شود. دسترسی به شبکه‌های اطلاع‌رسانی، حضور مجازی در کلاس‌های آموزشی، دریافت انواع خدمات بانکی، مطبوعاتی، پزشکی، بیمه و جا به جایی زمان در پخش برنامه‌های تلویزیونی تنها بخشی از انواع خدماتی است که از طریق زیرساخت‌های مخابراتی و پروژه IPTV قابل دریافت است.

آنچه از تعریف IPTV، این پروژه می‌تواند پروژه‌ای مشترک میان صدا و سیما، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات باشد و البته در این میان بخش خصوصی نیز نقش خود را دارد. وزارت ارتباطات زیر‌ساخت‌های لازم برای ارسال اطلاعات را فراهم می‌کند و وزارت ارشاد و صدا و سیما وظیفه تولید محتوا را بر عهده دارند. مشترکان هم می‌توانند از طریق مودم و پرداخت حق اشتراک ماهانه از خدمات تلویزیون تعاملی برخوردار شوند و این خدمات عمدتاً VOD می‌گویند.

VOD مخفف Video On Demand (برنامه ویدئویی درخواستی ضبط شده) یکی از مجموعه خدمات قابل ارایه از طریق IPTV است. در VOD این امکان وجود دارد که فیلم‌های سینمایی، سریال‌های تلویزیونی، مستندهای جذاب، برنامه های آموزشی و... در اختیار کاربران قرار بگیرد. معمولا در صفحه‌ای که برای نمایش لیست این ویدئوها به کاربر تعبیه می‌شود، تمهیداتی مثل جستجو بر اساس نام فیلم، بازیگران، کارگردان و همچنین اطلاعاتی در مورد قیمت، مدت زمان اجاره و قوانین مربوط به محتوا قرار می‌گیرد.

محمود واعظی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در مورد اقداماتی که برای شکل گیری VOD صورت گرفته است، گفته است: «هفت موافقت اصولی ما و وزارت ارشاد برای شرکتهایی که امکان استفاده از IPTV را دارند صادر شد تا از شبکه ای که ایجاد می‌شود بتوان VOD یا اطلاعات تصویری را در اختیار مخاطبان قرار گیرد... صداوسیما هم برای برنامه هایی که مالکیتش در اختیار خود دارد، می‌تواند مجوزهای برای IPTV لازم را بدهد.»


واعظی همچنین در پاسخ به این سوال که آیا هیچ تعاملی بین صداوسیما و وزارت فرهنگ و ارشاداسلامی و وزارت ارتباطات و فن‌آوری اطلاعات گفت: «تا به امروز این تعامل صورت نگرفته است و زمانی که این کار جدی شود این تعامل هم بهتر خواهد شد.» اما اتفاقاً با جدی‌تر شدن این پروژه شکاف‌ها بیشتر می‌شود.

سازمان صداوسیما با این استدلال که IPTV به معنای تلویزیون اینترنتی تعاملی است و با توجه به اینکه تلویزیون مطابق با قانون اساسی در انحصار سازمان صداوسیما است، اصرار دارد که این بستر می‌بایست منحصراً در اختیار رسانه ملی باشد و حتی ادعای صدور مجوز و برخورداری از اختیار پخش هرگونه ویدیو در بستر اینترنت را نیز دارد و در همین راستا از یکی از وب‌سایت‌هایی که با مجوز موسسه رسانه‌های تصویری (موسسه متولی امور IPTV در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی) اقدام به پخش فیلم‌های سینمایی می‌نمود، شکایت کرده است.

در مقابل وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان سینمایی تاکید دارند که با توجه به آنکه این بستر با پخش زنده و همچنین تلویزیون ارتباطی ندارد و در واقع توزیع ویدیو و فیلم در بستر آنلاین و در واقع «شبکه خانگی آنلاین» است، این حق منحصراً در اختیار وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است و هر بخش خصوصی یا دولتی برای راه اندازی VOD باید از این وزارتخانه مجوز بگیرد.

در مقابل پس از آنکه قائم مقام صداوسیما از صدور مجوز برای شرکت های مجری IPTV از جانب سازمان صدا و سیما و عدم نیاز این شرکت ها به مجوز وزارت فرهنگ وارشاد اسلامی و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در روزنامه جام جم ارگان صداوسیما سخن به میان آورده بود، با پاسخ سازمان سینمایی همراه شد که جام جم از انتشارش سر باز زد.

در بخشی از این پاسخ به استناد به مواد قانونی آمده است: «کلیه فعالیت های شرکت های خصوصی در حوزه فرهنگ و رسانه نیازمند اخذ مجوز و رعایت الزامات قانونی و ضوابط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است و در خصوص پخش فیلم های سینمایی و ویدئویی و هر گونه حضور در حوزه نمایش خانگی ،مسئولیت صدور مجوز،نظارت و سیاستگذاری بر عهده سازمان سینمایی و سمعی و بصری کشور است.

تاکنون هیچ قانونی اعم از قوانین مصوب مجلس شورای اسلامی، قانون اساسی و یا مصوبات شوراهای عالی اختیار صدور مجوز فعالیت بخش خصوصی را به سازمان صدا و سیما نداده اند. بدیهی است که هر گونه فعالیت تجاری بدون اخذ مجوز و خارج از ضوابط تعیین شده تخلف محسوب و مورد پیگرد قانونی قرار خواهد گرفت.

استنادات قانونی:
۱. مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی: شرایط استفاده صحیح از لوازم ،تجهیزات و محصولات مختلف سمعی و بصری و برنامه های تصویری در قالب ویدیو مصوب جلسه ۲۹۸ مورخ ۲۲/۱۰/۱۳۷۱ بند ۲ و ۳
۲. مصوبه هیئت وزیران در جلسه مورخ ۲۴/۵/۱۳۸۹ بنا به پیشنهاد شماره ۱۱۲۸۴/۱ مورخ ۱۳/۴/۱۳۸۸ وزارت فرهنگ وارشاد اسلامی و به استناد اصل یکصد و سی و هشتم قانون اساس جمهوری اسلامی ایران
۳. قانون نحوه مجازات اشخاصی که در امور سمعی و بصری فعالیت های غیر مجاز می نماید مصوب مجلس شورای اسلامی سال ۱۳۸۶
۴. قانون تعطیل موسسات و واحدهای آموزشی و تحقیقاتی و فرهنگی که بدون اخذ مجوز قانونی دایر شده و می شود مصوب مجلس شورای اسلامی سال ۱۳۷۲
۵. مجوز شماره ۱۵۸۰۶۵/۹۰/۱۵ مورخ ۲۱/۱۰/۹۰ صادر شده توسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و آئین نامه و دستور العمل اجرایی مربوط به آن.»

در این میان هر دو نهاد اقدام به تاسیس شوراهایی برای تنظیم مقررات داخلی برای شرکت‌های خصوصی طرف قرارداد با IPTV و همچنین پخش ویدیو در فضای اینترنت نموده‌اند که این اقدامات هنوز علنی نشده است. باید صبر کرد و دید در این میدان تازه زورآزمایی، رسانه ملی می‌تواند دست پیش را بگیرد یا وزارت فرهنگ و ارشاد قدرتش را حفظ می‌کند.