طی روزهای گذشته، بار دیگر بحث بر سر احتمال اقدام آمریکا در راستای برقراری «منطقه امن» در سوریه شدت گرفته است. در همین راستا، روز گذشته، وزیر خارجه سعودی نیز از آمادگی کشورش برای همکاری با آمریکا در سوریه سخن گفت. این در حالی است که با توجه به شرایط پیچیده میدانی سوریه، تحلیلگران نسبت به ریسک ایجاد چنین مناطقی در سوریه هشدار می دهند.
به گزارش «تابناک»؛ دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، شنبه شب در جریان اظهاراتی در فلوریدا، بار دیگر از موضوع برقراری منطقه امن در سوریه سخن گفت. وی در عین تأکید بر وجود طرح هایی در دولتش برای ایجاد منطقه امن در سوریه گفت: «ما قصد داریم هزینه این مناطق امن را از دولت های خلیج [فارس] بگیریم. آن ها جز پول چیزی ندارند».
روزنامه «هافینگتون پست» در مطلبی به این موضوع پرداخته و می نویسد، به ادعای ترامپ، ایجاد مناطق امن در سوریه به جلوگیری از جاری شدن سیل پناهجویان به خارج این کشور کمک می کند. با این حال، درباره اینکه چطور چنین برنامه ای مورد مذاکره قرار گرفته و اجرایی خواهد شد، سؤالاتی وجود دارد. حتی اگر آمریکا واقعاً بتواند هزینه ایجاد مناطق امن را از کشورهای حوزه خلیج فارس بگیرد، موضوع مهمتر، چگونگی برقرار کردن این مناطق امن است.
بر خلاف ساخت دیوار مرزی ـ که ترامپ قصد انجام آن را در مرز مکزیک دارد ـ مناطق امن به معنای ایجاد موانع فیزیکی برای محافظت از یک منطقه مشخص نیست. مناطق امن اساساً نیازمند یک حضور نظامی گسترده به منظور محافظت از غیرنظامیان است و اگر این نیروهای نظامی نتوانند منطقه مورد نظر را امن نگه دارند، نتایج فاجعه باری رخ خواهد داد.
منطقه امنی که در سال 1991 برای مدت کوتاهی در عراق شکل گرفت، توسط 20 هزار نیرو از چند کشور محافظت می شد. به عقیده تحلیلگران، این یکی از نمونه های موفق برقراری مناطق امن بود، اما باید توجه داشت که شامل یک عملیات نظامی گسترده و استفاده از منابع قابل توجه بود و تنها چند ماه طول کشید. این در حالی است که بعید است منازعه سوریه به این زودی ها تمام شود و به همین دلیل، اوضاع این کشور پیچیده تر از عراق سال 1991 است.
هرگونه طرح برای برقراری مناطق امن در سوریه و یا احتمالاً کشورهای همسایه، نیازمند مقابله با دولت سوریه، نیروی هوایی روسیه و نیز شمار زیادی از گروه های مسلح است که در منازعه سوریه مشارکت دارند. این در حالی است که بشار اسد، رئیس جمهور سوریه، به تازگی در مصاحبه ای ایده تشکیل مناطق امن را رد کرده و آن را غیرواقع بینانه دانست.
در صورتی که آمریکا از همکاری دولت بشار اسد برخوردار نباشد، آنگاه برقراری مناطق امن در داخل خاک سوریه می تواند اقدامی خصومت آمیز تلقی شود، زیرا مشابه آن است که بخشی از سرزمین سوریه توسط نیروهای نظامی خارجی اشغال شده باشد.
دنیل بایمن، استاد دانشگاه جرج تاون در این زمینه می گوید: «ممکن است فکر کنیم که این (برقراری مناطق امن) عملی صرفاً انسان دوستانه است؛ اما مسأله به این صورت تعبیر نخواهد شد. شما نیازمند نیروهایی در روی زمین و همچنین نیروی هوایی هستید».
اداره کردن یک منطقه امن، نیازمند دفاع از حدود آن و مردمی که در آن قرار دارند در مقابل تهدیدات خارجی، به ویژه تروریست های داعش است. به عقیده تحلیلگران، برای انجام صحیح این اقدام، به چند ده هزار نیروی نظامی نیاز است.
افزون بر این، در صورتی که نیروهای محافظ نتوانند در حفاظت از منطقه امن موفق عمل کنند، آن منطقه به عنوان یک هدف ضعیف و ضربه پذیر تلقی خواهد شد. در جنگ داخلی بوسنی، منطقه امنی که با حمایت سازمان ملل در «سربرنیتسا» ایجاد شده بود، به محلی برای قتل عام مردم از سوی نیروهای صرب تبدیل شد، زیرا صرب ها توانستند از خطوط دفاعی شهر عبور کرده و وارد آن شوند. صرب ها سپس هشت هزار مسلمان را کشته و مرتکب تجاوز و آزار جنسی آن ها نیز شدند و دها هزار تن را نیز به فرار از منطقه واداشتند.
به باور تحلیلگران، حتی اگر منطقه امن به درستی نیز اجرایی شود، باز هم متضمن افزایش مداخله نظامی آمریکا در سوریه و خطرات مرتبط با آن است. یکی از دلایلی که باراک اوباما، رئیس جمهور آمریکا در مقابل ایده برقراری مناطق امن در سوریه مقاومت می کرد، نگرانی از همین وخیم شدن اوضاع بود.
به هر ترتیب، در شرایطی که ترامپ از همان زمان تبلیغات انتخاباتی خود بارها از ایجاد مناطق امن در سوریه سخن گفته و پس از آغاز رسمی ریاست جمهوری نیز بار دیگر بر این موضوع تأکید کرده، تحلیلگران بیش از گذشته نسبت به خطرات این موضوع هشدار می دهند. در این اوضاع، هنوز مشخص نیست که رئیس جمهور آمریکا برای محقق کردن ایده خود تا کجا پیش خواهد رفت.
