سال هاست که هنرمندان خراسانی ذوق و سلیقه خود را با عناصر برگرفته از طبیعت آمیخته و گنجینه‌ای از فرهنگ و تمدن خلق کرده اند که هر گردشگری را برای خرید سوغاتی به وجد می آورد. از سویی در کنار انواع فرش و گلیم، محصولات ابریشمی، نمد، پیکره‌های سنگی، سنگ فیروزه و بسیاری از محصولات دیگر از جمله گیوه، چارق، انواع مهر و تسبیح و بافته های مربوط به نشانه‌ها و پرچم های مذهبی، بسیاری از محصولات غذایی،گیاهان دارویی و از همه مهم تر زعفران یا طلای سرخ، از معروف ترین سوغات و هدایای سرزمین خورشید است.
به گزارش روزنامه خراسان، بسیاری از مسافران و زائرانی که تاکنون به خراسان رضوی سفر کرده اند بدون شک خاطره نقش و ترکیب فرش های کاشمر، زینت آلات فیروزه و عقیق نیشابور، مصنوعات سنگی مشهد، کلوچه زنجبیلی و گیاهان دارویی سبزوار، زعفران تربت حیدریه، ساغری و پوستین قوچان و قالی و قالیچه تربت جام را به یاد دارند.کشمش و چادر شب کاشمر، زیره و خربزه تایباد، عسل چناران، گیوه و انار بردسکن، قروت و محصولات لبنی درگز همگی از جمله تولیداتی است که خرید آن ها به شیرینی خاطرات سفر زائران و گردشگران می افزاید.
بر این اساس وجود تنوع و نیاز روز افزون زائران از طرفی و نیز بازار سوغاتی که از 300میلیارد تا سه هزار میلیارد از آن یاد کرده اند ضرورت ایجاد شهرک سوغات در شهر مشهد را برسرزبان ها انداخت.این طرح در سال گذشته مطرح و مقررشد در قالب دبیرخانه ملی سوغات زیارت در استان پیگیری شود .در این باره زارع صفت، مدیر کل سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان فروردین ماه سال گذشته با اشاره به این که دبیرخانه ملی سوغات زیارت در خراسان رضوی فعال شده است، خبر از بازارسازی برای سوغات و ساخت شهرک سوغات داده بود. او با بیان این که بازار بزرگ سوغات مشهد در دست تجار چینی است، افزوده بود: بازار سه هزار میلیاردی سوغات زیارت در مشهد در اختیارتجار چینی است اما تولید کنندگان و بازرگانان ما به دنبال استفاده از بازارهای اندک منطقه هستند در حالی که می‌توانند با همگرایی و شناسایی ظرفیت‌های اختصاصی استان‌های هم جوار زمینه توسعه و تقویت تولید و صادرات رافراهم کنند. اکنون پس از گذشت حدود یک سال همچنان خبری از این همه برنامه ریزی و ابراز امیدواری نیست در حالی که اجرای چنین طرح هایی اتلاف وقت و نیز خسارت های زیادی در پی خواهد داشت و به نظر می رسد اهتمامی در اجرای آن وجود ندارد.
امکان سنجی شهرک انجام شده است
مهدی زاده، مدیرعامل شرکت شهرک های صنعتی خراسان رضوی با توضیح این که مطالعات امکان سنجی شهرک سوغات به پایان رسیده است، گفت: در گام اول مطالعات کارشناسی برای امکان سنجی ایجاد شهرک سوغات انجام شده و پایان یافته است. در ادامه چند گزینه مختلف برای مکان این شهرک نیز پیشنهاد شده که باید مورد تایید قرار بگیرد.طرح شهرک سوغات در چارچوب کارگروه سوغات زیارت با مسئولیت اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان پس از کارشناسی به چند گام اجرایی تقسیم بندی شده است.
مهدی زاده اولویت اول اجرایی تعیین شده را تقویت شبکه های موجود در شهر می داند و می گوید: شبکه های عرضه سوغات هم اکنون در شهر مشهد فعال هستند و باید برای الگوی اجرایی آن طبق اصول و منطق بازار برنامه ریزی شود. در مرحله بعد جانمایی شهرک است که باید گزینه های اعلام شده مورد تایید قرار بگیرد. اما به هر حال شهرک سوغات باید در داخل شهر یا در نزدیکی مشهد واقع شده باشد، زیرا منطقی نیست که شهرک سوغات شهر مشهد با فاصله زیادی از خود شهر قرار داشته باشد.
با توجه به ویژگی های خاص شهرک سوغات، زمان تعیین شده نهایی نداریم
وی در توضیح زمان به نتیجه رسیدن برنامه ریزی های صورت گرفته نیز گفت: با توجه به این که شهرک سوغات ویژگی های خاص خود را دارد، محدوده زمانی در این زمینه نداریم و باید با امکانات لازم، ساماندهی و برند سازی برای تولید و عرضه محصولات به دقت انجام شود که در این باره معیار کیفیت بسیار ضروری است. همچنین نیز بحث خوشه سوغات در دستور کار شرکت شهرک ها قرار دارد و احداث خوشه سوغات نیز می تواند اتفاقات مثبتی در این حوزه رقم بزند.
شهرک سوغات یک فاز از پروژه ای بزرگ تر است
سمیه روانخواه، مسئول دبیرخانه سوغات ملی زیارت در پاسخ به میزان پیشرفت ساخت شهرک سوغات می گوید: ساخت شهرک سوغات ذیل پروژه شبکه سازی سوغات بوده است. این شهرک تنها یکی از فازهای این پروژه بوده و فاز های دیگر نیز دارد. فازهای دیگر شامل ایجاد ارتباط بین کارگاه های کوچک، تقویت و ارتقای کارگاه ها و ارتباط مستمر میان کارگاه های تولیدی سوغات بوده است. ساخت شهرک سوغات از سمت بخش خصوصی پیشنهاد شد و پیشنهاد (پورپوزال) کامل آن و سهم هر صنعت و بررسی های کارشناسی نیز موجود است.
در مرحله جا نمایی هستیم
روانخواه با بیان این که این پروژه ذیل طرح های اقتصاد مقاومتی بوده است، می افزاید: هم اکنون در مرحله جانمایی هستیم و باید گزینه های مختلف برای ساخت شهرک بررسی شود. او درپاسخ به این که با وجود گذشت ماه ها از زمان شروع طرح چرا هنوز این برنامه ها و پیش بینی ها به سرانجام نرسیده است؟ می گوید: پروژه اصلی در دست انجام است، اما در حوزه ساخت شهرک که با همکاری چند بخش مختلف مانند استانداری، سازمان صنعت، بنیاد مسکن و شهرداری است، موضوع در حال طی مراحل قراردارد. علاوه بر این فعلا پروژه ساخت در مرحله جانمایی است . این مرحله بسیار مهم بوده و به همین دلیل باید با بررسی دقیق صورت گیرد.
متولی ساخت، شرکت شهرک هاست
مسئول دبیرخانه سوغات در پاسخ به سوالی مبنی بر این که شرکت شهرک ها چند مکان را جانمایی و گزینه های پیشنهادی خود را معرفی کرده است، می گوید: متولی ساخت شهرک سوغات و شهرک سازی و خوشه سازی شرکت شهرک های صنعتی است. به همین دلیل شرکت شهرک ها باید تعاملات و کارهای لازم را انجام دهد و محل نهایی را اعلام کند.
نبود شبکه های منظم خرید و فروش صنایع دستی و سوغات، ضعف در اتصال زنجیره های بخش های تولید داخلی، خدمات و توزیع سبب ایجاد فرصتی برای عرضه کالاهای بی کیفیت، فاقد هویت و غیرایرانی و سبب فاصله بین بازار سوغات مشهد و تولیدکننده داخلی شده است.
همه این مسائل ضرورت هایی را نشان می‌دهد که بازاری 1500میلیاردی بیش از پیش در دست چینی ها نگه می دارد. بیش از یک سال است که پروژه در مرحله احداث باقی مانده و این گذشت زمان در رکود بازار امروز فوریت احداث شهرک سوغات را دوچندان می کند. بنابراین تعیین محل انجام پروژه و ساخت سریع آن با نظارت دقیق بر بخش خصوصی پیمانکار در این مرحله ضروری به نظر می رسد.
