سهم دیگر کارگردان‌ها و خانه سینما از کیک بودجه فرهنگی چقدر است؟

یک ماه پس از آنکه بنیاد سینمایی فارابی بنا بر درخواست «تابناک»، اطلاعات پرداخت‌های فیلم سینمایی از سال 1390 تا انتهای 1395 را منتشر کرد، شورای مرکزی کانون کارگردانان سینمای ایران، در بیانیه‌ای از این اقدام حمایت کرد و خواستار انتشار اطلاعات سال‌های پیشین نیز شد؛ درخواستی که از سوی «تابناک» از طریق سامانه دسترسی آزاد اطلاعات به وزارت فرهنگ و ارشاد ارائه شده بود و انتظار می‌رود با تأکید کارگردان‌ها، این اتفاق تحقق یابد و مشخص شود، سهم دیگر کارگردان‌ها و خانه سینما از کیک بودجه فرهنگی چقدر است!

«تابناک»؛ مهدی خرم دل؛ بنیاد سینمایی فارابی از نهادهای زیرمجموعه سازمان سینمایی است که مأموریت کمک، سرمایه گذاری و مشارکت در پروژه های سینمایی را در بیش از سه دهه اخیر بر عهده داشته و صدها میلیارد تومان به سازندگان فیلم‌های سینمایی در این سال و اندی سال اخیر پرداخت. مشخص نیست چه میزان از این پرداخت‌ها در چه بازده زمانی به حساب فارابی بازگشته است. مدیران فارابی نیز ترجیح می‌دهند با سینماگران وارد چالش نشوند و تاکنون درباره مراودات مالی سینما سخن به میان نمی‌آوردند.

پس از راه اندازی سامانه دسترسی آزاد به اطلاعات، به درخواست نگارنده در اقدامی بی‌سابقه در تاریخ سینما، لیست فیلم‌هایی از بنیاد سینمایی سازمان سینمایی در حد فاصل سال‌های 1390 تا 1396 به نگارنده اعلام و سپس همان لیست با حذف بخش مجموع توسط این بنیاد راساً نیز منتشر شد. آن گونه که فارابی اعلام کرده، دست کم 329 فیلم در حد فاصل 1390 تا 1396 از منابع عمومی استفاده کرده‌اند که این میزان بیش از 83 میلیارد و هشتصد و هشتصد و سی و پنج میلیون تومان دریافت داشته‌اند.

در پایان این لیست تأکید شده بود، با توجه به آنکه بخشی از پرداخت به شماری از فیلم‌های تولیدی در سال 1395 و 1396 همچنان باقی مانده، نام این فیلم‌ها در سال 1397 اعلام خواهد شد و بنابراین، این لیست طولانی تر و رقم پرداختی به فیلم‌های سینمایی نیز بیش از 83 میلیارد و هشتصد و سی و پنج میلیون تومان است.

در میان این لیست، نام شمار قابل توجهی از اعضای شورای مرکزی کانون کارگردانان و برخی چهره‌ها که خود را همواره کارگردان‌های مستقل معرفی می‌کردند، وجود داشت و انتظار می‌رفت، علاوه بر واکنش‌‌های غیرعلنی، شاهد واکنش‌های علنی نیز باشیم؛ واکنش‌هایی که اکنون برای نخستین بار نمود یافته و شورای مرکزی کانون کارگردانان در بیانیه‌ای خواستار انتشار اطلاعات فیلم‌هایی شده که در این لیست قرار ندارند و به سال‌های پیش از سال 1390 بازمی‌گردد؛ هرچند همان گونه که اشاره شد، فیلم‌های تولیدی در سال 1396 نیز در این لیست قرار نداشتند و در سال 1397 باید اعلام شوند.

در بخشی از بیانیه کانون کارگردانان سینمای ایران درباره این اتفاق بی‌سابقه که با پیگیری مستمر تحقق یافت، آمده است: «امیدوار است این رویه مطلوب درباره سال‌های پیش از این هم اعمال شود. شورای مرکزی کانون کارگردانان همچنین امیدوار است سایر نهادها و سازمان‌هایی که در فیلم‌های سینمایی مشارکت داشته یا تسهیلاتی ارائه داده‌اند به صورت شفاف میزان مشارکت خود را اعلام کنند تا به رشد سینمای ایران کمک شود.»

از قضا نگارنده پیش از صدور این بیانیه در درخواست‌هایی از سازمان سینمایی از طریق دسترسی آزاد به اطلاعات، لیست کمک‌های صورت پذیرفته به فیلم‌های سینمایی توسط بنیاد سینمایی فارابی از ابتدای سال 1380 تا پایان سال 1389 و همچنین در طول سال 1396 را مطرح کرده، تا تصویر کامل تری از میزان پرداخت‌ها و کارگردان‌هایی که سهم بیشتری داشته‌اند، نمایان شود.

همچنین از مؤسسه رسانه‌های تصویری و مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی، درخواست شد تا میزان سرمایه گذاری شان یا خرید رایت آثار توسط آنها در همین بازده های زمانی اعلام شود. علاوه بر اینها، از سازمان سینمایی درخواست جدایی صورت پذیرفت تا اعلام نمایند، در حد فاصل سال 1372 تا انتهای 1396، به تفکیک هر سال مجموعاً چه میزان اعتبار مالی در قالب بودجه، کمک یا هر عنوان دیگری به خانه سینما تزریق کرده‌اند و خانه سینما تا به امروز به تفکیک هر سال و در مجموع چقدر از وزارت ارشاد کمک دریافت کرده است.

انتظار می‌رود، در راستای استمراربخشی به شفاف سازی در سینمای ایران که با توجه به بیانیه کارگردان‌های سینمای ایران، مطالبه سینماگران کشورمان نیز محسوب می‌شود، به این پرسش‌ها نیز همچون پرسش نخست که در واپسین روزهای سال 1396 پاسخ داده شد، پاسخی جامع داده شود و بدین ترتیب، میزان عیار اراده مسئولان سینمایی در شفاف سازی عیان شود.