برترین دانشگاههای ایران در رتبه بندی های جهانی

در سال های اخیر و همزمان با تلاش های گسترده بسیاری از کشورها برای بهبود وضع رتبه بندی دانشگاه های خود در نظام های رتبه بندی جهانی، دانشگاه های ایرانی نیز در این زمینه گام هایی را برداشته اند.

به گزارش فارس، یکی از نظام های مهم رتبه بندی، نظام رتبه بندی تایمز است. در این نظام رتبه بندی و در سال 2018 دانشگاه های شریف، امیرکبیر، علم و صنعت ایران، اصفهان، خواجه نصیرالدین طوسی، تهران، تبریز و دانشگاه تهران (شعبه بین المللی کیش) حضور دارند که در رده 601 تا 801 قرار گرفته اند. درهمین نظام رتبه بندی دانشگاه های شهید بهشتی و شیراز هم در رتبه بندی 801 به بعد قرار می گیرند.

در این نظام رتبه بندی و در سال 2017 دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل، تبریز، گیلان، اصفهان، الزهرا و بیرجند برای اولین بار در فهرست جهانی تایمز قرار گرفتند که در این بین دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل با اولین حضور خود در رتبه‌بندی تایمز، به عنوان برترین دانشگاه کشور معرفی شد. دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل در رتبه بندی سال 2017 با کسب رتبه در بازه 350-301، در جایگاه دوم دانشگاه‌های برتر کشور اسلامی قرار گرفت. این دانشگاه با عملکردی بی‌نظیر در شاخص استنادات که با وزن 30 درصد مهمترین شاخص و معیار رتبه‌بندی تایمز به حساب می‌آید، نمره 99.1 را کسب کرد. دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل ضمن کسب رتبه نخست آسیا در شاخص تاثیر استنادی، توانست به همراه دانشگاه آکسفورد رتبه 14 جهان را نیز کسب کند.

در این نظام رتبه بندی، دانشگاه‌های صنعتی امیرکبیر، علم و صنعت ایران، صنعتی اصفهان، صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی، صنعتی شریف، تبریز، تهران و علوم پزشکی تهران همگی با کسب رتبه در بازه 800-601 بعد از دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل در رده دوم دانشگاه‌های برتر کشور قرار گرفتند. دانشگاه‌های مشهد، گیلان، اصفهان، شهید بهشتی، شیراز، دانشگاه‌های الزهرا، بیرجند، یزد و زنجان نیز از دیگر دانشگاه‌های کشور در رتبه‌بندی تایمز بوده‌اند.

در سال 2017 تعداد 18 موسسه ایرانی در رتبه ‌بندی جهانی تایمز جزو برترین موسسات علمی قرار گرفتند،‌ که این تعداد در سال 2016، 13 موسسه ایرانی بوده است.

گفتنی است پایگاه رتبه‌بندی تایمز یکی از نظام‌های معتبر بین‌المللی است که از سال 2004 مراکز آموزش عالی را در سراسر جهان مورد ارزیابی و رتبه‌بندی قرار داده است. این رتبه‌بندی از 13 شاخص در قالب 5 معیار کلی آموزش با وزن 30 درصد، پژوهش با وزن 30 درصد، استنادات با وزن 30 درصد، وجهه بین‌المللی با وزن 7.5 درصد و ارتباط با صنعت با وزن 2.5 درصد بهره گرفته است.

یکی دیگر از نظام های رتبه بندی معتبر که دانشگاه های ایرانی در آن حضور دارند نظام رتبه بندی کیو اس است. در رتبه بندی که در 5 حیطه علوم طبیعی؛ مهندسی و فناوری؛ علوم زیستی و پزشکی؛ علوم اجتماعی و هنر و علوم انسانی صورت پذیرفته است، دانشگاه های ایران در 2 حیطه مهندسی- فناوری و علوم زیستی-پزشکی دارای رتبه در بین دانشگاه های برتر دنیا شده اند. در این نظام رتبه بندی دانشگاه شریف در حیطه مهندسی و فناوری در رتبه 451-500 و دانشگاه علوم پزشکی تهران در حیطه پزشکی و علوم زیستی در رتبه 401-450 است.

*رتبه بندی کیو اس

در رتبه بندی حوزه های موضوعی سال 2018 کیو اس، کشور ایران عملکرد خوبی از خود نشان داده است به نحوی که در سال 2016 ، دانشگاه علوم پزشکی تهران تنها دانشگاه از ایران بود که در حوزه موضوعی پزشکی با رتبه 300-251 قرار گرفت.

اما حضور دانشگاه های ایران در سال 2017 از یک حوزه به 8 حوزه موضوعی معماری و محیط انسان ساز؛ مهندسی عمران و سازه؛ مهندسی برق و الکترونیک؛ مهندسی مکانیک؛ کشاورزی و جنگلداری؛ پزشکی؛ داروسازی و شیمی ارتقا یافت و حال در سال 2018، حضور دانشگاه های برتر کشور در رتبه بندی موضوعی به 9 حوزه موضوعی ارتقا یافت.

ایران در سال 2018 برای اولین بار در دو حوزه علم مواد و جغرافیا دارای نماینده در بین دانشگاه های برتر دنیا است. دانشگاه تهران که در 7 حوزه موضوعی کیو اس از 9 حوزه موجود حضور داشته است، توانسته با رتبه 151-200 در حوزه جغرافیا و با رتبه 251-300 در حوزه علم مواد برای اولین بار حضور یابد. دانشگاه های شریف، علوم پزشکی تهران، شیراز و مشهد و تبریز رتبه های351-400، 301-350، 401-450 ، 251-300 و 451-500 را به خود اختصاص داده اند.

*معیارهای نظام رتبه بندی کیو اس عبارتند از:

1.تحقیق و پژوهش: شاخص هایی که در اینجا در نظر گرفته شده اند شامل ارزشیابی های کیفیت پژوهش و تحقیق در میان اساتید دانشگاه، بهره وری (یعنی تعداد مقالات منتشر شده)، نقل قول ها و استنادها (یعنی نحوه تشخیص و ارجاع به مقالات مذکور توسط دیگر اساتید) و جوایز (مثلا، جوایز نوبل یا مدال های فیلد (Fields Medals)) می باشند.

2.تدریس: نقش اصلی و مهم یک دانشگاه، ماهیت و نوع بهترین اذهان فرداست که الهام بخش نسل بعدی پژوهشگران بالقوه دانشگاهی است. شاخص های معمولی در ارزشیابی های کیفیت تدریس عبارتند از مقایسه بازخورد دانشجو از طریق نظرسنجی ملی دانشجویی، نرخ بیشتر مطالعه و نسبت اعضای هیئت علمی دانشجویی.

3.اشتغال پذیری: اشتغال پذیری فارغ التحصیلان چیزی بیش از قدرت علمی بوده و بر آمادگی جهت کار متمرکز است – توانایی انجام کار موثر در گروهی چندفرهنگی، ارائه مقاله، مدیریت افراد و پروژه ها است. شاخص های مشترک در این حوزه شامل نظرسنجی از کارفرمایان، نرخ های اشتغال فارغ التحصیلان و پشتیبانی از خدمات فرصت های شغلی است.

4.بین المللی سازی: در اینجا، شاخص های موثر می تواند شامل نسبت دانشجویان و پرسنل بین المللی، تعداد دانشجویان مبادله شده ورودی و خروجی، تعداد ملیت های دانشجویان، تعداد و قدرت همکاری های بین المللی با دیگر دانشگاه ها و وجود امکانات مذهبی.

5.امکانات: زیرساخت دانشگاه شاخصی است که دانشجویان را قادر می سازد تا دریابند که چه انتظاری از تجارب دانشگاهی خود داشته باشند. شاخص هایی نظیر ورزش، فناوری اطلاعات، کتابخانه و امکانات پزشکی و نیز جوامع دانشجویی در چارچوب این معیار مد نظر قرار می گیرند.

6.آموزش آنلاین (برخط)/آموزش از راه دور: این دسته بندی شاخص های گوناگونی نظیر فناوری و خدمات دانشجویی، سابقه عملکرد، مشارکت و تعامل دانشجویی، تعهد به آنلاین بودن و شهرت دانشگاه را مد نظر قرار می دهد.

7.مسئولیت اجتماعی: مشارکت و تعامل به ارزیابی این موضوع می پردازد که یک دانشگاه تا چه میزان تعهدات خود به جامعه را با سرمایه گذاری در جامعه محلی و نیز کارهای خیریه و امدادرسانی در هنگام وقوع سوانح جدی می انگارد. همچنین به تجزیه و تحلیل توسعه منطقه ای سرمایه انسانی و آگاهی زیست محیطی می پردازد.

8.نوآوری: نوآوری، بازده فعالیت های دانشگاه ها و یافته های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، بطور فزاینده ای برای دانشگاه ها اهمیت یافته است.

9.هنر و فرهنگ: شاخص های موثر عبارتند از تعداد کنسرت ها و نمایشگاه های سازمان یافته توسط موسسات، تعداد اعتبارات و جوایز و سرمایه گذاری های فرهنگی.

10.شمول و فراگیری: این حوزه به دسترسی دانشجویان به دانشگاه ها، به ویژه به بورسیه های تحصیلی، دسترسی معلولین، توازن جنسیت و کمک به اقشار کم درآمد توجه دارد.

11.معیارهای تخصصی: این معیارها به منظور توسعه و گسترش اعتبار در زمان لازم و مقتضی طراحی شده است. این دسته بندی به رتبه بندی های اعتبار و رشته های دانشگاهی توجه دارد.

*رتبه بندی وبومتریکس

نظام رتبه بندی وبومتریکس یکی دیگر از نظام های رتبه بندی بین المللی دانشگاهی است. این رتبه‌بندی از سال 2004 بیش از 24.000 دانشگاه دنیا را بر اساس اطلاعات مبتنی بر وب آنها تحلیل کرده‌است که بر طبق آن و بر اساس فهرست به روزشده سال 2018 دانشگاه تهران در سطح جهان در رتبه 455 بوده و دانشگاه علوم پزشکی تهران هم رتبه 566 را کسب کرده است. دانشگاه بعدی در این فهرست دانشگاه شریف با رتبه 582 است. رتبه بعدی در این میان متعلق به دانشگاه امیرکبیر با رتبه 843 است. در این فهرست دانشگاه های تربیت مدرس و صنعتی اصفهان رتبه های 855 و 895 را دارند. دانشگاه های علم و صنعت ایران و فردوسی هم رتبه های 922 و 963 را کسب کرده اند.

چهار شاخص نظام رتبه بندی وبومتریکس عبارتند از تعداد لینک‌های ورودی یا برگشتی (backlink) شناسایی شده توسط موتورهای جستجوگر Majestic SEO و ahrefs (دامنه های روی یک شبکه با subnet مشترک منظور نمیشوند )، تعداد صفحات ایندکس شده از وب‌سایت، توسط موتور جستجوگر Google (شامل همه ساب دامین ها)، مجموع ارجاعات مقالات 9 استاد برتر دانشگاه بر اساس پروفایل Google Scholar و تعداد مقالات دانشگاه که بیشترین ارجاع را داشته‌اند در بین سال‌های 2013 تا 2017 بر اساس Scimago.

*رتبه بندی یو اس نیوز

از جمله نظام های رتبه بندی جهانی می توان به نظام رتبه بندی یو اس نیوز هم اشاره کرد که در آن دانشگاه تهران رتبه اول کشور و رتبه 462 جهانی را در اختیار دارد. در این فهرست دانشگاه های آزاد(497)، شریف(519)، صنعتی اصفهان(590)، امیرکبیر(661)، علوم پزشکی تهران(756)، علم و صنعت ایران(795)، تربیت مدرس(806)، فردوسی(868) و تبریز(880)، اصفهان (1097)،علوم پزشکی شهید بهشتی (1149)، علوم پزشکی شیراز (1224)و نوشیروانی بابل رتبه های بعدی را به خود اختصاص داده اند.

رتبه بندی یو.اس.نیوز یکی از رتبه بندی های معتبر و پرمخاطب در سطح دنیاست که از سال 2015 میلادی اقدام به رتبه بندی دانشگاه ها در سطح جهانی کرده است. یو.اس.نیوز در فهرست نتایج سال 2018 تعداد دانشگاه های مورد ارزیابی خود را از یک هزار دانشگاه در سال 2017 به یک هزار و 250 دانشگاه افزایش داده است.

بخشی از اطلاعات مورد نیاز رتبه بندی یو.اس.نیوز از طریق نظرسنجی و بخشی دیگر نیز از پایگاه استنادی وب.آو.ساینس تهیه می شود. 13 شاخص به شرح جدول زیر عملکرد کمی و کیفی دانشگاه ها را در رتبه بندی یو.اس.نیوز بررسی می کند که عبارتند از اعتبار جهانی پژوهش، تعداد مقالات پر استناد (10 درصد برتر)، اعتبار منطقه ای پژوهش،

درصد مقالات پر استناد (10 درصد برتر)، انتشارات ، همکاری های بین المللی، تاثیر استناد نرمال شده، درصد مقالات بین المللی، کتاب ها و تعداد مقالات 1% برتر، کنفرانس، درصد مقالات 1% برتر و مجموع استناد.