معاون وزیر نیرو در امور آب و آبفا با اشاره به اینکه با ایجاد بازار آب تلاش می‌کنیم تا مشکلات حوزه آب‌های زیرزمینی کاهش یابد، گفت: در برخی از استان‌ها به ویژه در بلوچستان برخی چاه‌های آب ۳۰ میلیارد تومان خرید و فروش می‌شود، بنابراین با ایجاد بازار آب می‌توانیم مشکلات عدم استفاده از آب توسط برخی کشاورزان را کاهش دهیم.
به گزارش «تابناک» به نقل از فارس، قاسم تقی‌زاده خامسی امروز در اولین نشست خبری خود که به مناسبت هفته صرفه‌جویی در مصرف آن انجام شد، با اشاره به اینکه در حال حاضر ۸۰۸ هزار حلقه چاه در کل کشور وجود دارد، گفت: ۳۲۰ هزار حلقه چاه از این تعداد غیرمجاز هستند و کل برداشت آب به صورت مجاز ۴۹ میلیارد مترمکعب است؛ بنابراین برداشت آب به صورت غیرمجاز در حال حاضر ۷.۳ میلیارد مترمکعب است.
خامسی با اشاره به اینکه در حوزه چاه‌های مجاز بیشتر از پروانه بهره‌برداری برداشت آب صورت می‌گیرد، گفت: این برداشت‌ها باعث شده تا آبخوان‌ها و منابع زیرزمینی در خطر قرار گیرند، پس یکی از برنامه‌ها ما این است که برداشت‌ها و چاه‌های غیرمجاز را تعیین تکلیف کنیم.
معاون وزیر نیرو در امور آب و آبفا ادامه داد: ۲۲۰ هزار حلقه چاه از ۳۲۰ هزار حلقه چاه غیرمجاز زیر ۲۰ متر هستند و برداشت آب زیادی ندارند، اما ۹۷ هزار حلقه چاه برداشت بالایی دارند و باید روش برخورد با چاه‌های غیرمجاز را تغییر دهیم و این چاه‌ها را تعیین‌تکلیف کنیم.
وی با بیان اینکه نباید تمرکز خود را روی چاه‌های غیرمجاز کم‌مصرف بگذاریم، گفت: با ایجاد بازار آب و راه‌اندازی آن می‌توان تمام این مسائل را حل‌وفصل کرد.
خامسی در پاسخ به این سوال خبرنگار فارس در مورد جزئیات بازار آب و راه‌اندازی آن گفت: در حال حاضر برخی از کشاورزان علی‌رغم داشتن پروانه بهره‌برداری با این تصور که پروانه بهره‌برداری آنها از بین نرود، حتی اقدام به رها کردن آب در زمین‌های کشاورزی می‌شوند، پس با ایجاد بازار آب می‌توانیم از یک کشاورز آب را خریداری و از چاه او برای آب شرب استفاده کنیم.
تقی‌زاده خامسی ادامه داد: درواقع این کار کمک به معیشت کشاورزان می‌کند، پس باید در این زمینه گفتگو کرد و با مردم پلیسی برخورد نکرد که بهترین روش آن ایجاد و راه‌اندازی بازار آب است.
وی با تاکید بر اینکه اگر بازار آب راه‌اندازی شود، بخش عمده‌ای از مشکلات در حوزه آب‌های زیرزمینی کاهش می‌یابد، گفت: به دلیل نبود آب در برخی استان‌ها به خصوص سیستان بعضی از چاه‌ها به قیمت ۳۰ میلیارد تومان خرید و فروش می‌شود.
معاون وزیر نیرو در امور آب و آبفا در پاسخ به سوال خبرنگار فارس که پرسی در سال‌های گذشته به دلیل خشکسالی قرار شد ساخت برخی سدها متوقف و یا بازنگری در خصوص این سدها صورت گیرد، آیا قرار است که این بازنگری ادامه یابد و آیا ارتفاع برخی سدها کاهش خواهد یافت یا خیر گفت: وزارت نیرو بازنگری سدها که شامل کاهش حتی ارتفاع سدها شاید باشد را نیز در دستورکار خود دارد.
* اقلیم ایران با خشکسالی‌های طولانی و ترسالی‌های ناگهانی همراه است
تقی‌زاده خامسی با اشاره به اینکه 61 درصد اقلیم کشور خشک و نیمه‌خشک است گفت: اقلیم نشان می‌دهد که با خشکسالی‌های طولانی و ترسالی‌های ناگهانی همراه است به طوری که سال 97 خشک‌ترین سال در 50 سال اخیر و سال جاری ترسالترین در 50 سال گذشته بوده است پس این آمار نشان می‌دهد که کشور دچار تغییر اقلیم شده است.
وی تأکید کرد: نه سال‌های پرآب باید ما را خوشحال کند و نه خشکسالی ما را ناامید؛ پس تمام ذینفعان باید بر سر موضوع آب برنامه‌ریزی شده توافق کنند.
تقی‌زاده خامسی افزود: اینکه هیجان‌زده شویم امسال پرآب بوده است از موضوع تنش آبی نمی‌کاهد.
وی با بیان اینکه از لحاظ تأمین آب چندان مشکل نداریم، اضافه کرد: از لحاظ آبرسانی و مخازن آب علی‌رغم این بارش‌ها همچنان مشکل داریم، پس موضوع صرفه‌جویی موضوعی است که در یک سرزمین خشک و نیمه‌خشک همواره باید مورد توجه قرار بگیرد.
* صرفه‌جویی نباید محدود به آب شرب باشد
معاون وزیر نیرو در امور آب و آبفا با بیان اینکه صرفه جویی تنها مختص آب شرب نیست، گفت: آب شرب 7 درصد مصرف آب کشور را به خود اختصاص داده است بنابراین آب کشاورزی که حدود 90 درصد مصرف آب را به خود اختصاص داده باید به سمت بهینه شدن حرکت کند.
وی تأکید کرد: ما نمی‌توانیم به سمت کشت پرآب حرکت کنیم چرا که وقتی آب شرب شهروندان به سختی تأمین می‌شود نباید به سمت کشت محصولات آب‌بر حرکت کنیم.
تقی‌زاده خامسی گفت: محصولاتی مثل هندوانه و برنج نباید در هر نقطه‌ای از کشور کشت شود چرا که این محصولات، محصولات آب‌بری هستند.
* یک سال بارش 10 سال خشکسالی را جبران نمی‌کند
معاون وزیر نیرو در امور آب و آبفا با بیان اینکه 130 میلیارد مترمکعب کسری آب زیرزمینی داریم، تصریح کرد: با یک سال بارش نمی‌توانیم 10 سال خشکسالی را جبران کنیم.
وی ادامه داد: امسال 76 میلیارد مترمکعب آب ورودی داشتیم اما نتوانستیم تمام این آب‌ها را در مخازن سدها ذخیره کنیم. بنابراین بخشی از این آب و سیلاب وارد تالاب‌هایی شد که سال‌ها بود خشک شده بودند اما بخش دیگری به دریاها رفتند.
تقی‌زاده خامسی با بیان اینکه مخازن سدها 50 میلیارد مترمکعب آب را می‌تواند در خود ذخیره کند، گفت: در حال حاضر 82 درصد مخازن سدهای کشور پر است و موضوعی که باید در خصوص سیلاب اخیر عنوان کرد این است که نمی‌توان وضعیت آب و هوا را به درستی برای ماه‌های آتی پیش‌بینی کرد. پس شاید قبل از وقوع سیلاب‌های اخیر اعلام شده بود که سیلاب رخ خواهد داد اما این پیش‌بینی به این حجم نمی‌توانست دقیق و درست باشد.
* برای افزایش تولید پساب قابل استفاده برنامه‌ریزی می‌کنیم
معاون وزیر نیرو در امور آب و آبفا با بیان اینکه هفته‌ای 32 روستا را می‌خواهیم از آب پایدار برخوردار کنیم، گفت: مصرف آب شرب در شهرها و روستاها در حال حاضر 7 میلیارد و 400 میلیون مترمکعب است که این عدد می‌تواند 4.5 میلیارد مترمکعب پساب داشته باشد اما در حال حاضر میزان پساب یک میلیارد و 200 میلیون مترمکعب است.
وی تأکید کرد: تلاش می‌کنیم در برنامه ششم میزان تولید پساب را از یک میلیارد و 200 میلیون مترمکعب به 2 میلیارد و 200 میلیون مترمکعب افزایش دهیم.
* نیمی از چاه‌های غیرمجاز در مازندران، گیلان و آذربایجان غربی
تقی‌زاده خامسی در خصوص بیشترین تعداد چاه‌های غیرمجاز در استان‌ها گفت: نصف چاه‌های غیرمجاز در مازندران، گیلان و آذربایجان غربی است که عمدتاً این چاه‌ها در کنار دریاها زده شده و ارتفاع آنها زیر 20 متر است.
* صنایع آب‌بر به سواحل مکران و چابهار منتقل شود
معاون وزیر نیرو در امور آب و آبفا با اشاره به اینکه در استان اصفهان کشت برنج کاهش یافته است، گفت: در برخی استان‌ها مثل خراسان رضوی و اصفهان که مشکل آب دارند کشت برنج انجام می‌شود و یا در اصفهان صنایع آب‌بر ایجاد شده است. تقاضای ما این است که این صنایع به جای این استان‌ها به سواحل مکران و چابهار انتقال یابد.
وی ادامه داد: چرا باید صنایع آب‌بر و خودروسازی در اصفهان و یا خراسان رضوی ایجاد شود، در حالی که در این استان‌ها کمبود آب داریم.
* صنایع در استان‌های خشک هزینه‌های انتقال آب را متقبل شوند
وی گفت: درخواست‌هایی برای ما ارسال شده است که از دریای عمان به خراسان رضوی و جنوبی و سیستان و بلوچستان آب انتقال دهیم. هزینه‌ای که برای ۷۰۰ میلیون مترمکعب آب پیشنهاد شده عددی بالغ بر ۱۰۰ میلیارد تومان است.
معاون وزیر نیرو اضافه کرد: اگر صنایع هزینه‌های آن را متقبل شود ایرادی ندارد؛ چراکه دولت نمی‌تواند خرید تضمینی آب را انجام دهد.
وی گفت: ۱۱ میلیارد مترمکعب در آب در سال مصرف می‌شود که اگر ۱۰ درصد صرفه‌جویی شود عددی بالغ بر یک میلیارد و ۱۰۰ میلیون مترمکعب خواهد بود؛ بنابراین باید اذعان کرد تنها وزارت نیرو نیست که بتواند به تنهایی تصمیمات را عملیاتی کند.
* 100 سد در دست مطالعه و احداث است
تقی‌زاده خامسی ادامه داد: در حال حاضر ۱۰۰ سد در حال مطالعه و احداث داریم که هرچه به احداث سد اقدام شود، ظرفیت مخازن افزایش می‌یابد.
معاون وزیر نیرو در امور آب و آبفا در خصوص شهرهای دارای تنش آبی گفت: در سال ۹۷ تعداد شهرهای دارای تنش ۳۳۶ شهر بود که ۳۵ میلیون جمعیت را تحت پوشش خود قرار می‌داد، اما امسال و با این بارش‌ها ۱۰۰ شهر از برنامه تنش آبی خارج و این عدد به ۲۳۶ شهر کاهش یافت که جمعیتی در حدود ۲۸ میلیون نفر را تحت پوشش خود قرار داد.
* افغانستان به معاهده رهاسازی آب هیرمند عمل نکرد
تقی‌زاده خامسی در خصوص وضعیت انتقال آب هیرمند به افغانستان به ایران گفت: معاهده‌ای میان ایران و افغانستان با عنوان معاهده هیرمند در سال ۵۱ منعقد شد که بر اساس آن قرار بود در سال‌های نرمال ۸۲۰ میلیون مترمکعب آب در سال رهاسازی صورت گیرد. اما هیچ گاه این عملیات انجام نگرفت.
وی گفت: در سال‌های بعد از انقلاب ۲۰ جلسه در خصوص معاهده هیرمند انجام شد اما هر بار طرف افغانستانی اعدادی را در خصوص انتقال آب به ایران عنوان می‌کرد و طرف ایرانی نیز اعداد دیگری را در خصوص میزان آب رهاشده به سمت ایران عنوان می‌کرد. به هر صورت به این نتیجه رسیدیم که ابزارهای دقیق در مرز و رودخانه هیرمند نصب شود تا میزان آب خروجی و آب ورودی به ایران مشخص شود.
* بدون طرح قابل توجیه نمی‌توانیم درباره انتقال آب دریای عمان تصمیم بگیریم
تقی‌زاده خامسی در خصوص طرح انتقال آب از خزر و عمان گفت: طرح انتقال آب از خزر و عمان بحثی است که در سال‌های اخیر بسیار بحث زیادی شده است، بنابراین ما به عنوان وزارت نیرو اگر طرح قابل توجیهی ارائه نشود، نمی‌توانیم در این خصوص تصمیم بگیریم.
وی تصریح کرد: اگر بخش صنعت خودشان برای انتقال آب اقدام به تشکیل کنسرسیوم کنند و مسائل زیست محیطی را رعایت کنند، قطعا این انتقال آب می‌تواند صورت بگیرد.
* درباره انتقال آب دریای خزر به سمنان به نتیجه نهایی نرسیده‌ایم
معاون وزیر نیرو در امور آب و آبفا در خصوص انتقال آب از خزر به سمنان گفت: رئیس‌جمهور دستور مطالعه این انتقال را داده و حتی اعتباری در بودجه برای مطالعه این موضوع اختصاص یافته است؛ بنابراین هنوز به نتیجه نهایی در این خصوص نرسیده‌ایم.
خامسی گفت: رشد نرخ ارز و وارداتی بودن آب‌شیرین‌کن‌ها قطعا هزینه انتقال آب را افزایش می‌دهد.
وی در خصوص برخورد با ساخت و ساز در حاشیه رودخانه‌ها گفت: همانطور که در دهه ۸۰ اراده برخورد با ساخت و ساز در حاشیه رودخانه کرج صورت گرفت، در حال حاضر نیز باید اراده‌ای پیدا شود و حاشیه رودخانه‌ها پاکسازی شود.
معاون وزیر نیرو در امور آب و آبفا گفت: اخیرا وزیر نیرو با رئیس قوه قضائیه جلسه‌ای داشته و ریاست قوه قضائیه بر پاکسازی حاشیه رودخانه‌ها از ساخت و سازهای بی‌رویه تاکید و حمایت کرده است.
همه این مشکلات به علت عدم تخصص و دانش درمورد مدیریت منابع آب های زیرزمینی و همچنین منابع آبی جوی هست. 