پروستاتکتومی نوعی جراحیست که در طی آن جراحان به دلیل سرطان، غده پروستات را از بدن خارج می کند. بعد از عمل جراحی، برای چک کردن علائم بازگشت وقوع دوباره سرطان، پزشکان از یک مدل آزمایش خاص استفاده می کنند.
غده پروستات سطح کمی از پروتئین به نام PSA تولید می کند. سلول های سرطانی پروستات نیز PSA تولید می کنند.
پزشکان از آزمایش PSA برای بررسی سطح PSA در خون یک فرد استفاده می کنند. سطح بالای این پروتئین به مشکلاتی در زمینه سلامتی پروستات مانند سرطان پروستات اشاره می کند.
یک گزینه درمان برای سرطان پروستات، پروستاتکتومی است. در طی یک پروستات برداری رادیکال، جراح پروستات را به همراه بافت های عصبی دور غده برمی دارد.
بعد از پروستات برداری طبیعی است که فرد به طور منظم آزمایش PSA انجام دهد. این به پزشکان کمک می کند تا بررسی کنند آیا تیم جراحی با موفقیت غده سرطانی را خارج کرده یعنی اینکه غده بازنگشته باشد.
ما در این مقاله بحث می کنیم چرا آزمایش PSA بعد از پروستات برداری مهم است و اینکه نتایج چه معنایی دارد ما راه های درمان و جلوگیری از افزایش میزان PSA را نیز در این مقاله پوشش می دهیم.
چرا آزمایش PSA بعد از پروستات برداری مهم است؟
ممکن است سرطان پروستات بعد از پروستات برداری بازگردد. مطالعه ای در سال 2013 نشان می دهد سرطان پروستات در بین حدود 40-20 درصد مردان ظرف 10 سال بعد از پروستات برداری رادیکال رخ می دهد.
گرچه جراحان غده سرطان را طی پروستاتکتومی برمی دارند، برخی سلول های سرطانی می توانند به بافت های عصبی مجاور بروند. اگر این سلول های سرطانی تکثیر شوند، می توانند باعث عودت سرطان پروستات شوند.
آزمایشر پروستات می تواند به پزشکان کمک کند تا سرطان پروستات را یافته و درمان کنند. به همین علت آن ها آزمایش PSA را در کنار سایر آزمایش ها بعد از درمان سرطان پیشنهاد می کنند.
نتایج آزمایش به چه معناست؟
پزشکان سطح PSA را در مقیاس نانوگرم در میلی لیتر خون اندازه گیری می کنند. سطح PSA در طول زمان تغییر می کند و با افزایش سن افزایش می یابد. سطح PSA بین افراد نیز کمی متقاوت است.
با این حال طبق بنیاد ملی سرطان پروستات آمریکا، گستره نرمال سطح PSA به صورت زیر است:
|
بازه ی نرمال PSA
|
سن
|
|
0-2/5 ng/ml
|
40-49 Years
|
|
0-4 ng/ml
|
50-59 Years
|
|
0-4/5 ng/ml
|
60-69 Years
|
|
0-6/5 ng/ml
|
70-79 Years
|
انجمن سرطان آمریکا پیشنهاد می کند که فرد 8-6 هفته بعد از عمل جراحی، آزمایش PSA بدهد. این به این خاطر است که آزمایش ها هنوز می توانند PSA را در خون بعد از پروستات برداری در این دوره تشخیص دهند.
پس از جراحی بیمار انتظار دارد سطح PSA آن ها خیلی پایین باشد. دربسیاری از موارد، سطح PSA در خون غیرقابل تشخیص خواهد بود.
در صورتی که پس از آزمایش، PSA خون بیش از حد مجاز باشد، به این معنا نیست که سرطان بازگشته، سلول های غیر سرطانی هم می توانند PSA درست کنند. پزشک معالج می تواند توصیه کند آیا فرد به درمان های بیشتر نیاز دارد یا خیر.
پزشکان هم چنین می توانند دربار میزان PSA که فرد انتظار دارد بعد از درمان داشته باشد، توصیه کنند.
آیا PSA بالا یا در حال افزایش موضوع جدی است؟
مشاهده افزایش PSA همیشه به این معنا نیست که سرطان پروستات در حال بازگشت یا تکثیرشدن است. آزمایش بسیار حساس است و می تواند تغییرات کوچک در سطح PSA را پیدا کند.
پزشکان معمولا می خواهند بدانند سطح PSA در خون با چه سرعتی در حال افزایش است. به منظور یافتن این موضوع، فرد باید به طور منظم آزمایش PSA بدهد. اگر سطح PSA ثابت باقی بماند یا بسیار آهسته افزایش یابد، معالجه و درمان ممکن است لازم نباشد.
در برخی موارد، سطوح بالای PSA در خون به دلیل سلول های سرطانی نیست، بعضی عوامل که می تواند روی PSA تاثیر بگذارد شامل موارد زیر است:
پزشک معالج این عوامل و پرونده پزشکی فرد را حین بررسی نتیجه آزمایش در نظر می گیرد. این می تواند در تصمیم گیری درباره اینکه آیا سطح PSA به اندازه ای بالاست که ایجاد نگرانی کند، کمک کند.
پزشکان به طور کل بعد از نتایج PSA، درمان بیشتر را توصیه نمی کنند. آن ها معمولا سطح PSA فرد را در طول زمان زیر نظر می گیرند تا ببینند آیا در حال افزایش است یا خیر؟
آزمایش PSA فقط یکی از راه های بررسی سلامتی فرد بعد از عمل جراحی پروستات برداری است. پزشک ممکن است بتواند از سونوگرافی برای یافتن تومور یا سلول های سرطانی در حال افزایش استفاده کند.
راه های درمان PSA:
اگر سطح آزمایش PSA به آهستگی یا با مقدار کمی افزایش می یابد، فرد ممکن است به درمان نیاز نداشته باشد. پزشک معمولا بهداشت عمومی، پرونده پزشکی و سن فرد را هنگام ارائه راهکارهای درمان در نظر می گیرد.
پزشکان معمولا از نظارت فعال استفاده می کنند. زمانی که سطوح PSA در حال افزایش است، نظارت فعال زنجیره ای از آزمایش های منظم و چکاپ است و البته در صورت نیاز به عنوان راهکار درمان. سرطان پروستات غالبا خیلی آهسته رشد می کند بنابراین شاید قبل از اینکه فرد به معالجه و درمان نیاز داشته باشد، زمان بیشتری نیاز باشد.
در صورت ابتلا به سرطان پروستات، پزشک ممکن است پرتو درمانی را که سلول سرطانی را با ذرات انرژی بالا از بین می برد، توصیه کند.
پرتودرمانی برای همه افرادی که پروستات برداری داشتند، مناسب نیست. اگر کسی قبل از عمل جراحی پرتو درمانی داشته است، معمولا نمی توانند دوباره از این شیوه درمان استفاده کنند. پرتو درمانی برای بار دوم می تواند باعث ایجاد عوارض جانبی برگشت ناپذیری شود.
پزشک ها ممکن است از هورمون درمانی برای کوچک کردن تومور فرد نیز استفاده کنند. این روش می تواند سایر درمان ها مثل پرتو درمانی را موثرتر کند.
راه های جلوگیری از افزایش PSA:
جلوگیری از افزایش سطح PSA همیشه امکان پذیر نیست. بهترین راه حفاظت از سلامتی بعد از پروستات برداری چکاپ منظم پزشکی است
انجمن سرطان آمریکا A&S توصیه می کند:
- ترک سیگار و محصولات تنباکویی
- ورزش منظم
- حفظ وزن سالم
- رژیم غذایی سالم با مقدار زیادی میوه و سبزیجات
- محدود کردن مصرف الکل به مقدار متوسط
چشم انداز
محققان در تلاشند راهی برای بهبود عملکرد آزمایش PSA انجام دهند. آن ها امیدوارند بتوانند دقیق تر بگویند آیا سطوح PSA به وجود سلول های سرطانی اشاره می کند یا خیر.
افزایش سطوح PSA بعد از پروستات برداری همیشه به این معنا نیست که سرطان بازگشته. غالبا سال های طولانی زمان می برد تا سرطان به سطحی برسد که درمان نیاز داشته باشد. تعداد زیادی از افراد اصلا به درمان نیاز ندارند.
اگر سرطان پروستات بازگردد، درمان غالبا امکان پذیراست. اشعه درمانی ، هورمون درمانی و نظارت فعال تماما گزینه هایی برای فردی است که مبتلا به بازگشت سرطان بعد ازپروستات برداری است .
جمع بندی
پروستات برداری یک درمان احتمالی برای سرطان پروستات است و شامل جراحی برای برداشتن غده پروستات است .
پیگیری جلسات درمانی و آزمایش PSA برای بررسی علائم بازگشت سرطان بعد از پروستات برداری مهم هستند.بعد از این عمل جراحی فرد معمولا هر 6 ماه آزمایش PSA را خواهد داشت.
پزشک ها معمولا می توانند منظور حمایت از افراد بعد از پروستات برداری برنامه مراقبتی ارائه دهند این برنامه ممکن است شامل اطلاعات و توصیه هایی در مورد سلامتی، رژیم ، آزمایش های غربالگری و عوارض جانبی مورد انتظار باشد.
