موانع جهش تولید از دیدگاه فعالان اقتصادی چیست؟

رهبر انقلاب در آغاز سال جاری و در صحبت‌های نوروزی خود، سال ۱۳۹۹ را سال جهش تولید نامگذاری و خطاب به دست‌اندرکاران تأکید کردند: جوری عمل کنید که با جهش تولید، تغییری محسوس در زندگی مردم به‌ وجود آید.

به گزارش «تابناک اقتصادی»؛ پس از گذشت حدود پنج ماه از این سخنان رهبر انقلاب، ایشان در روز عید قربان در صحبت خود با مردم، یک بار دیگر به جهش تولید و موانع موجود بر سر راه آن اشاره کردند. حضرت آیت الله خامنه ای در این سخنان خود، مساله «هدایت نقدینگی به سمت تولید» و همچنین «رفع موانع جهش تولید» را از دیگر اولویت های اقتصاد کشور خواندند و گفتند: عده‌ای از کارشناسان پیشنهاد کرده‌اند، رؤسای سه قوه کارگروهی را برای شناسایی و رفع موانع تولید تعیین کنند.

همچنین آیت الله رئیسی، رئیس قوه قضائیه نیز به تازگی در دیدار با مدیران بانکها، بر لزوم فعال سازی واحدهای تولیدی و کارخانه‌های تحت تملک بانک‌ها و بازگشت آن‌ها به چرخه تولید تأکید کردند و گفتند: مقام معظم رهبری تصریح فرمودند، از زمانی که بانک‌ها یک کارگاه یا کارخانه را تملیک می‌کنند، باید با استفاده از همه امکانات خود به تقویت توان تولید کشور کمک کنند. وی از راکد کردن املاک، منابع و سرمایه بانک‌ها برای دستیابی به سود بیشتر بر اساس تورم نیز انتقاد و تأکید کرد: بانک‌ها باید از طریق سرمایه گذاری و تخصیص امکانات خود به بخش تولید سودشان را افزایش دهند، نه از راه‌های نادرستی، چون راکد کردن منابع.

حالا پرسش این است که چرا تولید و جهش آن دارای اهمیت است و رهبر انقلاب و سران قوا به آن تاکید دارند و مهمترین موانع بر سر راه تولید از دیدگاه فعالان اقتصادی چیست؟

چرا تولید و جهش آن دارای اهمیت است؟

پاسخ این پرسش را می‌توان در صحبت‌های ۱۷ اردیبهشت ماه ۱۳۹۹ رهبر انقلاب یافت. وی در این تاریخ و به‌ مناسبت هفته‌ی کار و کارگر، در ارتباط تصویری مستقیم و سه‌ساعته با هفت مجموعه‌ی تولیدی در خصوص دلایل انتخاب شعار جهش تولید برای سال جاری و اهمیت رونق تولید فرمودند: من می‌خواهم این را بگویم که تولید را می‌توان به سیستم ایمنی و دفاعی بدن تشبیه کرد. اگر ما در اقتصاد کشور، اقتصاد را به یک بدن انسان تشبیه بکنیم، سیستم دفاعی و امنیت‌بخشِ اقتصاد عبارت از تولید است؛ یعنی آنچه می‌تواند ویروس‌های مهاجم و میکروب‌های مهاجم به اقتصاد را خنثی بکند و آن را سالم نگه دارد تولید در کشور است. ایشان افزودند: تولید می‌تواند یک اقتصاد ملّی قوی را در کشور تشکیل بدهد؛ یعنی در ساخت یک اقتصاد قوی، تولید نقش اوّل را دارد؛ یک تأثیر حیاتیِ غیر قابل انکاری را در اداره‌ی کشور دارد. رهبر انقلاب در ادامه فرمودند: این‌که خود یک ملّت بتواند تولیدکننده و تأمین‌کننده‌ی نیازهای خودش باشد، به او اعتماد به ‌نفْس می‌دهد، به او احساس عزّت می‌دهد؛ پس می‌بینید مساله‌ی تولید، ابعادی فراتر از ابعاد اقتصادی محض دارد.

ایشان ادامه دادند: علاوه بر اینکه تولید می‌تواند بر کلّیّه‌ی شاخص های اقتصادی کشور اثر بگذارد؛ یعنی تولید می تواند در شاخص های گوناگون مثل تولید ناخالص داخلی، مسئله‌ی اشتغال ــ که بسیار مساله‌ی مهمّی است ــ مساه‌ی عرضه‌ی کالا و خدمات، مساله‌ی رفاه عمومی جامعه، مساله‌ی صادرات و تأثیرگذاری فکری و فرهنگی‌ که صادرات می‌تواند بکند، اثر بگذارد. به‌ علاوه همان طور که عرض کردیم، تولید داخلی مایه‌ی افتخار ملّی است، به افراد جامعه اعتماد به نفْس می‌دهد و مانند اینها، بنابراین بیش از این، انسان در باب اهمّیّت تولید چه بگوید؟ تولید داخلی واقعاً حیاتی است برای کشور.

مهمترین موانع بر سر راه تولید و جهش آن از دیدگاه فعالان اقتصادی چیست؟

هر چند قرار است سران سه قوه کارگروهی را برای شناسایی و رفع موانع تولید تشکیل دهند، باید گفت از مدت ها قبل اتاق بازرگانی ایران طی گزارش هایی فصلی با عنوان پایش محیط کسب و کار به شناسایی موانع موجود بر سر راه کسب و کارها و تولید از دیدگاه فعالان اقتصادی پرداخته است.

گزارش‌های پایش محیط کسب و کار نوعی نظرسنجی از فعالان اقتصادی زیرمجموعه اتاق‌های بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران، تعاون ایران و اصناف ایران در سراسر کشور است و این فعالان اقتصادی پیرامون ۲۸ مولفه نظرات خود را به شکل عددی بین صفر (بهترین ارزیابی از مولفه) تا ده (بدترین ارزیابی از مولفه) ارائه می‌دهند و نتایج این نظرسنجی، شاخص ملی محیط کسب و کار ایران در هر فصل را نشان می‌دهد.

آخرین گزارش منتشره در این زمینه ـ که مربوط به بهار ۱۳۹۹ است ـ نشان می‌دهد به ترتیب سه مؤلفه "غیرقابل پیش بینی بودن و تغییرات قیمت مواد اولیه و محصولات"، "بی ثباتی سیاست ها، قوانین و مقررات و رویه‌های اجرایی ناظر بر کسب و کار" و "دشواری تأمین مالی از بانک ها" را به عنوان نامناسب‌ترین مؤلفه‌های محیط کسب و کار و تولید کشور نسبت به سایر مؤلفه‌ها مطرح بوده اند. سه مولفه‌ای که در یک سال گذشته نیز به عنوان سه مانع اول بر سر راه کسب و کار‌ها تکرار شده اند و تنها اولویت آن‌ها فرق کرده است.

همان گونه که ملاحظه می‌گردد، مانع "غیرقابل پیش بینی بودن و تغییرات قیمت مواد اولیه و محصولات" در یک سال گذشته به عنوان مهمترین مانع بر سر راه کسب و کار‌ها و تولید از دیدگاه فعالان اقتصادی مطرح بوده است. مانعی که عمدتاً به دلیل نوسانات نرخ ارز ایجاد شده است. همچنین بی ثباتی سیاست ها، قوانین و مقررات و رویه‌های اجرایی ناظر بر کسب و کار به عنوان دومین مانع بر سر راه کسب و کار‌ها و تولید مطرح بوده است که عمدتاً از تصمیمات یک شبه سیاستگذاران و یا از موازی کار‌های نهاد‌های مختلف نشات می‌گیرد. "دشواری تامین مالی از بانک ها" هم که سال هاست مطرح می‌باشد و از عوامل مختلفی، چون فریز شدن منابع مالی بانک‌ها در بنگاه داری، سخت گیری در پرداخت تسهیلات از جمله ضامن و ... سرچشمه می‌گیرد؛ بنابراین برای آن که جهشی در تولید ایجاد شود نیاز است تا این موانع که سال هاست، مانع جهش تولید و کسب و کار‌ها هستند، از سر راه کسب و کار‌ها و تولید برداشته شوند؛ موانعی که پرتکرارترین و مهمترین موانع از دیدگاه فعالان اقتصادی می‌باشند.