ایجاد امکان ثبت و تایید چک به وسیله خودپرداز و پیامک در جهت حل مشکل برخی از صاحبان کسب و کار که به گوشی هوشمند و اینترنت دسترسی ندارند، همچنین ارسال پیامک به گیرنده جهت اطمینان وی از ثبت چک در سامانه صیاد توسط صادرکننده، از مهمترین اقداماتی است که بانک مرکزی باید آن را اجرایی کند.
قانون جدید چک که در سال ۱۳۹۷ به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید، از نوآوری‌های جدیدی جهت رسیدگی و حل مشکلات ایجاد شده در زمینه چک، رونمایی کرد. از مهمترین نوآوری‌های قانون جدید چک می‌توان به ثبت و تایید اطلاعات چک در سامانه صیاد اشاره کرد.
به گزارش «تابناک»؛ طبق قانون جدید چک، ثبت اطلاعاتی از جمله مبلغ، تاریخ سررسید و مشخصات گیرنده چک در سامانه صیاد لازم و ضروری است؛ به طوری که اگر اطلاعات برگه چک در سامانه صیاد ثبت نشود، قابل کارسازی توسط بانک‌ها نخواهد بود که البته این مورد، مربوط به دسته چک‌های بنفش رنگی است که از ابتدای سال ۱۴۰۰ توزیع شده اند. لازم به ذکر است که در قانون جدید چک، حتما این اطلاعات ثبت شده توسط صادرکننده در سامانه صیاد، باید توسط گیرنده چک نیز تایید شود.
فواید ثبت چک در سامانه صیاد
یکی از فواید الزامی شدن ثبت و تایید چک در سامانه صیاد بانک مرکزی این است که از طریق ثبت اطلاعات چک، شامل هویت گیرنده، مبلغ و تاریخ سررسید چک در سامانه صیاد، می‌توان امکان استعلام وضعیت اعتباری و سابقه معاملاتی صادرکننده چک را برای گیرنده آن فراهم کرد تا گیرنده از محل چک‌های بی اعتبار، متحمل ضرر نگردد.
ثبت چک در سامانه صیاد مزیت‌های دیگری نیز دارد؛ برای مثال به وسیله سامانه صیاد، بانک مرکزی می‌تواند از صدور دسته چک توسط بانک‌ها برای افراد دارای چک برگشتی رفع سوءاثر نشده و همچنین افراد ورشکسته نیز جلوگیری کند. با توجه به قانون جدید چک، از این پس بانک‌ها برای صدور دسته چک، باید وضعیت متقاضی را از سامانه‌های هویت سنجی الکترونیکی بانک مرکزی استعلام کرده و سپس دسته چک را متناسب با استعلام صورت گرفته، صادر کنند.
مشکلات اجرایی فعلی در جهت ثبت چک
در حال حاضر نقطه ضعف‌هایی در روند اجرای قانون جدید چک توسط شبکه بانکی وجود دارد؛ از جمله اینکه امکان صدور و ثبت اطلاعات چک از طریق اپلیکیشن‌های تجاری برای همه افراد فراهم نیست، زیرا در برخی از مناطق محروم کشور، دسترسی به اینترنت و گوشی هوشمند با مشکل مواجه است.
هم اکنون بانک مرکزی جهت حل مشکل ثبت و تایید چک این افراد، غیر از مراجعه حضوری به شعب بانکی راهکاری در نظر نگرفته است. همچنین به دلیل اینکه مراجعه به بانک بعد از هر بار معامله با چک جهت ثبت و تایید آن زمان بر و وقت گیر است، به نظر این راهکار به تنهایی خیلی موثر واقع نمی‌شود و به مرور تعداد افرادی که کمتر از چک‌های جدید در معاملاتشان استفاده می‌کنند، زیاد خواهد شد.
همچنین از آنجا که بانک‌ها تنها کارسازی چک‌هایی را که در سامانه صیاد ثبت شده اند انجام می‌دهند، اگر اطلاعات چک توسط صادرکننده در سامانه ثبت نشود، گیرنده چک نمی‌تواند مبلغ آن را در شعب بانکی وصول کند. از این روی مشکلی که در حال حاضر نیز به وجود آمده، این است که برخی از صادرکنندگان از ثبت اطلاعات چک در سامانه صیاد خودداری یا برخی افراد نیز ثبت اطلاعات چک در سامانه صیاد را فراموش می‌کنند.
یاسر مرادی کارشناس ارشد بانکی و مدرس دانشگاه در این رابطه گفت: چون همه‌ی مردم به موبایل بانک‌ها یا اپلیکیشن‌های تجاری دسترسی ندارند و برخی از کسبه نیز سنتی عمل می کنند، بنابراین با توجه به اهمیت ثبت و تایید اطلاعات چک در سامانه صیاد، بانک مرکزی در ابتدا شیوه‌ای را در نظر گرفت تا افراد با مراجعه به شعب بانکی بتوانند ثبت و تایید چک را انجام بدهند.
وی افزود: بنابراین، چون بانک مرکزی امکان مراجعه حضوری به شعب بانکی جهت ثبت و تایید چک را مهیا کرده است، از این روی، برای اتصال پیامک یا دستگاه خودپرداز به سامانه صیاد جهت ثبت و تایید چک، به کندی عمل می‌کند. این در صورتی است که بانک مرکزی قول داده بود که تا پایان شهریور امکان ثبت و تایید چک به وسیله خودپرداز را فراهم خواهد کرد.
این مدرس دانشگاه درباره اهمیت اتصال خودپرداز به سامانه صیاد بیان کرد: اگر بانک مرکزی اتصال پیامک یا دستگاه خودپرداز به سامانه صیاد جهت ثبت و تایید چک را مهیا نکند، ممکن است تعداد چک‌های جدید بنفش رنگ که صادرکننده، چک را در سامانه صیاد ثبت نکرده افزایش یابد و، چون از نظر قانونی نیز این برگه‌های ثبت نشده چک محسوب نمی‌شوند، در نتیجه از مزایای قانون جدید چک نیز بهره‌مند نخواهند شد و شکایت‌های تحت این عنوان، در قوه قضائیه زیاد می‌شود؛ بنابراین بانک مرکزی باید به قید فوریت این امکان را مهیا کند.
لزوم اتصال خودپرداز به سامانه صیاد جهت ثبت اطلاعات چک
با توجه به عدم دسترسی برخی از افراد به اینترنت و گوشی هوشمند، بانک مرکزی می‌تواند جهت تسهیل کار با چک، دستگاه خودپرداز یا ATM را به سامانه صیاد متصل کند تا ثبت اطلاعات چک از این طریق نیز ممکن شود. با افزایش هر ساله تعداد دستگاه‌های خودپرداز و همچنین با گستردگی خدمات بانکی که توسط خودپرداز‌ها ارائه می‌شود، دور از ذهن نیست که استفاده از خودپرداز‌ها جهت ثبت اطلاعات چک، می‌تواند راهکاری مناسب در جهت افزایش دسترسی به سامانه صیاد بانک مرکزی باشد.
همچنین لازم است تا بانک مرکزی سیستم اطلاع رسانی پیامکی را ترتیب دهد تا گیرنده چک را از ثبت اطلاعات آن در سامانه صیاد توسط صادرکننده مطلع کرده و گیرنده چک را از دریافت چک ثبت نشده در سامانه صیاد بر حذر دارد، زیرا طبق قانون جدید، چک ثبت نشده قابل وصول نخواهد بود.
آمنه نادعلی زاده، سخنگوی اجرای قانون جدید چک در این رابطه گفت: توصیه اکید بانک مرکزی به هموطنان این است که چک‌های جدید صیادی که ثبت آن‌ها در سامانه صیاد انجام نشده را نپذیرند، چون در غیر این صورت، بانک به موجب اصلاحیه اخیر قانون صدور چک نمی‌تواند در زمان نقد کردن چک، وجهی را به فرد پرداخت کند.
دستگاه خودپرداز، حلال مشکلات مردم
از یک طرف، اتصال خودپرداز به سامانه صیاد مراجعه به بانک را کاهش می‌دهد و مردم نیز نحوه کار با دستگاه‌های خودپرداز را تا حد مطلوبی بلدند؛ از طرف دیگر، با توجه به اینکه در حال حاضر بهترین راه برای رفع مشکلات ثبت اطلاعات چک در مناطق محروم نیز استفاده از خودپرداز‌هاست، بنابراین برای کاهش مشکلات کسب و کار‌ها لازم است تا بانک مرکزی با جدیت بیشتری نسبت به ایجاد ارتباط بین سامانه صیاد و دستگاه خودپرداز اقدام کند.
