
گلایه برخی از بازنشستگان سازمان تامین اجتماعی در شبکههای مجازی نسبت به عدم توضیح و اطلاع رسانی شفاف در خصوص تاخیر در پرداخت معوقات بازنشستگان را در وضعیت ابهام و بلاتکلیفی برده که پس از اعتراضات و گلایه های بسیار نهایتا به صدور اطلاعیه ای از سوی این سازمان منجر شد.
پیش تر تابناک در گزارشی با عنوان « اطلاعیه سازمان تامین اجتماعی درباره زمان پرداخت اختلاف متناسبسازی/ پرداخت معوقات بر چه اساسی انجام میشود؟ » به موضوع متناسب سازی حقوق بازنشستگان و تاخیر ۷ ماهه بازنشستگان تامین اجتماعی برای دریافت معوقات خود، عدم شفافیت در زمانبندی، ابهام در چگونگی اولویت بندی و واریز تدریجی پرداخته بود.
به دنبال این گزارش، روابط عمومی سازمان تامین اجتماعی توضیحات جدیدی درخصوص پرداخت معوقات متناسب سازی ارائه کرد که درادامه متن آن را می خوانید:
۱- متناسب سازی حقوق و مستمری بازنشستگان و مستمری بگیران عزیز تامین اجتماعی، وفق جزء (۲) بند (ر) ماده ۲۸ قانون برنامه هفتم پیشرفت مصوب مجلس شورای اسلامی و طبق تکلیف قانون، می بایست در سال ۱۴۰۳ آغاز و در سال جاری و سال ۱۴۰۵ نیز ادامه داشته و تکمیل شود؛ به گونه ای که در پایان سال سوم، جبران ۹۰ درصد افت ضریب مستمری نسبت به حداقل دستمزد زمان برقراری مستمری محقق شود.
۲- با توجه به اینکه طبق قانون، حداقل بگیران (کسانی که با توجه به مدت سابقه و دستمزد مبنای کسر حق بیمه، مستمری آنان کمتر از حداقل دستمزد مصوب شورای عالی کار در سال برقراری بوده و مطابق ماده 111 قانون تامین اجتماعی تا آن سطح ترمیم شده است) مشمول متناسب سازی نیستند، با پیگیریهای بعمل آمده توسط مدیرعامل سازمان، مساعدت سران محترم قوا و مجوزهای اخذ شده از ارکان محترم سازمان (هیات مدیره و هیات امنا)، در سال گذشته ، برای این عزیزان ماهانه مبلغ ۷۱۶ هزارتومان به عنوان «کمک به حفظ قدرت خرید ۱۴۰۳» پرداخت شده است. این مبلغ، در مورد کسانی که مستمری آنها براساس قانون کمتر از حداقل است، به نسبت سنوات پرداخت حق بیمه محاسبه می شود.
۳- برای افرادی که مبلغ متناسب سازی قانونی آنها در سال ۱۴۰۳، کمتر از ۷۱۶ هزار تومان بوده است نیز مابه التفاوت تا این مبلغ، تحت عنوان «کمک به حفظ قدرت خرید ۱۴۰۳»، تعیین و پرداخت شده است.
۴- با توجه به اینکه متناسب سازی در هیچ کدام از صندوق های بازنشستگی به معنای پرداخت مبلغ ثابت به کلیه مستمری بگیران نیست و طبق اصول محاسبات بیمه و با لحاظ مستمری هر فرد اجرا می شود، محاسبه مبلغ معوقات ۷ ماهه متناسب سازی، به شکل زیر انجام می شود:
ابتدا مبلغ متناسب سازی و کمک به حفظ قدرت خرید مندرج در فیش حقوقی اسفندماه سال گذشته، با هم جمع شده و در عدد ۷ ضرب می شود. سپس ۳ میلیون تومان علی الحساب پرداخت شده در خرداد ۱۴۰۳ از آن کسر می شود.
مثال ۱: اگر مبلغ متناسب سازی سال ۱۴۰۳ برای فردی ۱۵.۰۰۰.۰۰۰ ریال باشد مجموع ۷ ماهه آن مبلغ ۱۰۵.۰۰۰.۰۰۰ ریال است که با کسر مبلغ علی الحساب ۳۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال پرداختی در خرداد ۱۴۰۳، مبلغ قابل پرداخت به ایشان ۷۵.۰۰۰.۰۰۰ ریال خواهد بود.
مثال ۲؛ اگر مجموع مبلغ متناسب سازی و حفظ قدرت خرید سال ۱۴۰۳ برای فردی ۷.۱۶۶.۸۴۰ ریال باشد مجموع ۷ ماهه آن مبلغ ۵۰.۱۶۷.۸۸۰ ریال است که با کسر مبلغ علی الحساب ۳۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال پرداختی در خرداد ۱۴۰۳، مبلغ قابل پرداخت به ایشان ۲۰.۱۶۷.۸۸۰ ریال خواهد بود.
مثال ۳: اگر مجموع مبلغ متناسب سازی و حفظ قدرت خرید سال ۱۴۰۳ برای فردی که با ۱۰ سال سابقه بازنشسته شده و به نسبت سنوات، مستمری دریافت می کند ۲۳۹ هزار تومان باشد، مجموع معوقات ۷ ماهه آن مبلغ ۱۶.۷۳۰.۰۰۰ ریال می شود که کمتر از ۳۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال علی الحساب پرداختی به ایشان در سه ماهه اول سال گذشته است. لذا به ایشان مبلغی از بابت معوقات تعلق نگرفته است.
5- مقرر شد در خصوص افرادی که مانند مثال سوم، مبلغ معوقه قانونی متعلق به آنها کمتر از ۳ میلیون تومان پرداختی علی الحساب از جانب سازمان باشد، در این مرحله، مبلغی از حقوق پرداختی به آنها کسر نشود.
شایان ذکر است، در خرداد سال گذشته و علی رغم عدم اجرای کامل متناسب سازی سال 1403، مبلغ ۳ میلیون تومان به صورت علی الحساب به کلیه بازنشستگان و مستمری بگیران سازمان پرداخت شده بود. با روی کار آمدن دولت چهاردهم و پیگیری های ویژه وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی و مدیرعامل سازمان تامین اجتماعی، علی رغم برخی مشکلات در تامین منابع مالی و اخذ مجوزهای قانونی، از آبان سال ۱۴۰۳ احکام متناسب سازی صادر و به همراه مستمری ماه واریز شد.
ابهاماتی که باقی ماند
اطلاعیه جدید سازمان تامین اجتماعی درحالی مطرح شده است که این اطلاعیه به کلیات قانون برنامه هفتم و هدف جبران ۹۰ درصد افت ضریب مستمری اشاره دارد اما جزئیات دقیقی از نحوه محاسبه این متناسبسازی ازجمله فرمول دقیق، ضرایب مورد استفاده برای گروههای مختلف با سوابق و حقوق متفاوت همچنان مبهم است و بازنشستگان نمیتوانند به طور مستقل محاسبه کنند که میزان افزایش قانونی حقوق آنها چقدر باید باشد.
ازسویی دیگر، دراین اطلاعیه بین «متناسبسازی قانونی» و «کمک به حفظ قدرت خرید» تمایز وجود دارد به طوری که پرداخت ۷۱۶ هزار تومان به حداقلبگیران به عنوان «کمک» تلقی شده در حالی که متناسبسازی بر اساس «قانون» انجام میشود و این ابهام وجود دارد که آیا این کمک بخشی از فرایند متناسبسازی قانونی محسوب میشود یا یک اقدام جداگانه است و اینکه آیا قرار است در مراحل بعدی لحاظ شود یا خیر؟
نکته مهم دیگر اینکه محاسبه معوقات بر اساس مبلغ متناسبسازی و کمک به حفظ قدرت خرید در فیش اسفند ماه، این تصور را ایجاد میکند که این مبلغ در طول ۷ ماه معوقه یکسان بوده است و این ممکن است برای همه بازنشستگان صادق نباشد، زیرا ممکن است مبلغ متناسبسازی در طول این ماهها تغییر کرده باشد یا به تدریج اعمال شده باشد.
محاسبه افت ضریب چگونه است؟
موضوع دیگر اینکه در حالی پرداخت علیالحساب ۳ میلیون تومانی در خرداد ۱۴۰۳ اقدام مثبتی بوده، نحوه کسر آن از مبلغ معوقات میتواند برای برخی ابهامآمیز باشد، به ویژه برای کسانی که مبلغ متناسبسازی قانونی آنها کمتر از این مبلغ بوده است (مثال ۳). این افراد عملاً از بخش قابل توجهی از علیالحساب بهرهمند نشدهاند و اکنون نیز مبلغی دریافت نمیکنند.
ابهام دیگر اینکه در اطلاعیه به هدف نهایی جبران ۹۰ درصد افت ضریب مستمری تا پایان سال سوم اشاره میکند؛ درحالیکه هیچ توضیحی در مورد چگونگی محاسبه این «افت ضریب» و نحوه دستیابی به این هدف در سالهای آینده ارائه نمیدهد.
همچنین رویکرد متفاوت با حداقلبگیران و نحوه محاسبه معوقات ممکن است باعث ایجاد نارضایتی در بین گروههای مختلف بازنشستگان شود به ویژه کسانی که احساس میکنند به اندازه کافی از متناسبسازی بهرهمند نشدهاند.
بازنشستگان سر دو راهی
ازسویی دیگر، اگرچه در اطلاعیه سازمان تامین اجتماعی به « برخی مشکلات در تامین منابع مالی و اخذ مجوزهای قانونی» اشاره شده است اما هیچ توضیحی در مورد منابع پایدار و بلندمدت برای اجرای کامل و مستمر متناسبسازی ارائه نشده است.
سازمان تأمین اجتماعی به دنبال انتشار این گزارش توضیحاتی به شرح ذیل ارائه کرد که متن آن بدین قرار است:
۱ - وفق مفاد جزء) ۲ (بند) ر (ماده) ۲۸ (قانون برنامه هفتم پیشرفت مصوب ۱۴۰۳/۳» سازمان تأمین اجتماعی مکلف است در طول سه سال اول برنامه نسبت به متناسب سازی مستمری بازنشستگان غیرحداقل بگیر اقدام نماید، به نحوی که در پایان سال سوم برنامه، نسبت مستمری بازنشسته به حداقل دستمزد همان سال، با نود درصد) %۹۰ نسبت اولین مستمری بازنشستگی به حداقل دستمزد سال برقراری مستمری، متناسب گردد. این متناسب سازی در سال اول به میزان چهل درصد %۴۰ و در سالهای دوم و سوم هرکدام سی درصد %۳۰ مابه التفاوت تا نود درصد %۹۰ یادشده خواهد بود.
۲- سازمان تأمین اجتماعی از ابتدای آبان ماه ۱۴۰۳ نسبت به اعمال متناسب سازی حقوق مستمری بگیران طبق قانون مذکور به شرح ذیل اقدام و بخشنامه مربوطه به شماره ۱۰۰۰/۱۴۰۳/۷۹۲۳ مورخ ۱۴۰۳/۰۹/۲۱ درخصوص نحوه اجرا و فرمول مربوطه و جهت آگاهی ذینفعان بر روی سایت سازمان قرار داده شده است.
۳ - پس از اجرای فرمول متناسبسازی برای کلیه مشمولین باالتر از حداقل، به منظور کمک به ارتقاء معیشت مستمری بگیران حداقل بگیر، با عنایت به پیگیریهای به عملآمده توسط مدیرعامل سازمان تأمین اجتماعی، مساعدت سران محترم قوا و مجوزهای اخذشده از ارکان محترم سازمان) هیات مدیره و هیات امنا مجوز مربوطه جهت پرداخت مبلغی معادل حداکثر ۱۰ درصد حداقل دستمزد مصوب شورایعالی کار در سال ۱۴۰۳ و متناسب با سنوات بیمه پردازی تحت عنوان « حفظ قدرت خرید ۱۴۰۳» اخذ گردید و همچنین در مورد مستمری بگیران غیرحداقلبگیر نیز در صورتی که مبلغ دریافتی آنان از محل متناسبسازی کمتر از ۱۰ درصد حداقل دستمزد مصوب شورایعالی کار در سال ۱۴۰۳ باشد، مابقی آن را متناسب با سنوات بیمه پردازی تا سقف یادشده با عنوان» حفظ قدرت خرید پرداخت گردید.
۴- متناسب سازی حقوق مستمری بگیران از آبان ماه سال ۱۴۰۳ اعمال گردیده و لغایت پایان اسفند ماه سال گذشته نیز برای کلیه مستمریبگیران مشمول به همراه مستمری ماهیانه واریز گردیده است. معوقات مربوط به دوره فروردین ماه لغایت مهر ماه سال ۱۴۰۳ نیز با لحاظ آخرین مبلغ متناسبسازی و حفظ قدرت خرید سال ۱۴۰۳ محاسبه گردیده و با عنایت به پرداخت مبلغ ۳۰,۰۰۰,۰۰۰ ریال به هریک از بازنشستگان به عنوان علی الحساب متناسب سازی بابت ماههای فروردین لغایت خرداد، ۱۴۰۳ این مبلغ از مابه التقاوت متعلقه کسر شده است.
ضمنا برای برخی از مستمری بگیران که با سابقه ۱۰ سال پرداخت حق بیمه بازنشسته شده و مستمری آنان به نسبت سنوات مذکور پرداخت میشود، مبلغ ۳۰,۰۰۰,۰۰۰ ریال علیالحساب پرداختی بیشتر از مبلغ متناسب سازی و حفظ قدرت خرید متعلقه وفق ضوابط فوق الذکر بوده لذا این دسته از بازنشستگان گرامی، اصوال معوقهای از این بابت نداشتهاند.
۵- همان گونه که در متن قانون تصریح شده است، متناسبسازی طی سالهای ۱۴۰۴ و ۱۴۰۵ نیز ادامه داشته و تکمیل میگردد؛ لذا مشابه سال ۱۴۰۳ که بخشنامه مربوطه با تشریح کامل نحوه اجرا صادر و مراتب از طریق سایت رسمی سازمان منتشر و اطالع رسانی شد، در سال جاری نیز به زودی بخشنامههای مربوطه براساس مصوبات ابالغی تدوین و اقدامات اجرایی الزم صورت گرفته و مطمئنا نحوه عملکرد به صورت شفاف جهت اطالع ذینفعان گرامی و عموم مخاطبان
سازمان تامین اجتماعی اطلاع رسانی خواهد شد.