اختصاصی «تابناک»/ عليرضا اسماعيلي ـ سال گذشته مجمع عمومي سازمان ملل از پيشنهاد برگزاري كنفرانس جهاني ايمني راه ها استقبال كرد و كنفرانس مذكور در روزهاي 19 و 20 نوامبر 2009 در مسكو برگزار شد.
در اين كنفرانس اينجانب به همراه هيئتي بعنوان نماينده دولت ايران شركت داشتيم. كنفرانس مسكو در بيانيه پاياني خود از سازمان ملل درخواست كرد كه دهه 2020-2011 را به عنوان دهه اقدام براي ايمني راه ها اعلام كند. مجمع عمومي سازمان ملل در روز دوم مارس همان سال بر اين درخواست صحه گذاشت و دهه پيش رو به عنوان دهه اقدام براي ايمني راه ها نامگذاري شد.
در دو دهه گذشته در جهان حوادث رانندگي مخرب ترين عامل تهديد كننده سلامت عمومي .كه معمولاً كمتر بدان پرداخته شده؛ سبب ساز مرگ و مصدوميت فراگير در جاده هاي سراسر جهان شده است.
وزن اين بحران، هنوز آنطور كه بايد، دانسته نشده است. ظرف 10 ثانيه ديگر كه شما مشغول خواندن اين سطور هستيد، دو نفر بر اثر يك سانحه ترافيكي مصدوم مي شوند و يا مي ميرند.
سالانه بيش از 2/1 ميليون نفر جان خود را از دست مي دهند و بيش از 50 ميليون نفر مجروح مي شوند؛ بسياري از اين مجروحين، گرفتار رنج حاصل از دوره هاي طولاني تروما و معلوليت مي گردند.
و اين در حاليست كه تعداد قربانيان همچنان سيري صعودي مي پيمايد.
هر مرگ ناشي از سانحه ترافيكي، داستان غم انگيز زندگي انساني است كه با رفتن خود، بهت، اندوه و خشم در ميان بازماندگان بر جاي مي گذارد. اما اين همه ماجرا نيست؛ كاهش بهره وري ناشي از حوادث ترافيكي كه گريبانگير كشورهاي در حال توسعه مي شود، 1 تا 2 درصد توليد ناخالص داخلي اين كشور ها را مي بلعد. در اين كشور ها بخش سلامت و بهداشت، در نتيجه حوادث ترافيكي، متحمل فشار زيادي مي گردد. در همين كشورها، اين گونه حوادث در ميان افراد كم بضاعت، به مفهوم سفري بي بازگشت به وادي فقر و تنگدستي است.
در برخي از كشور هاي توسعه يافته، استانداردهاي نوين ايمني را با اولويت حفظ جان انسان ها بكار بسته اند. به عنوان مثال سوئد برنامه «چشم انداز صفر» را با هدف طراحي راه ها با كمترين ميزان ريسك و مخاطره، اجرا نموده است و برخي از كشورهاي در حال توسعه نيز اقداماتي انجام داده اند. مثلاً رواندا از سال 2000، ميزان تلفات جاده اي را كاهش داده است. راننندگان خودرو هاي سنگين كه از كنيا وارد رواندا مي شوند، موظفند سرعت خود را از 60 به 40 كيلومتر بر ساعت كاهش دهند.
در ويتنام و تايلند، آموزش عمومي همراه با اعمال مقررات استفاده از كلاه ايمني، به ميزان قابل توجهي، آمار متوفيان را كاهش داده است.
حمايت سياسي دولت ها و تخصيص اعتبارات مالي براي ساخت راه هاي ايمن مي تواند از وقوع تراژدي بيشمار مرگ انسان ها جلوگيري نمايد، سلامت عمومي را ارتقاء بخشد، انسان ها را از ورطه فقر بيرون كشد و رشد اقتصادي را تقويت كند.
كشورهاي ثروتمند با اجراي برنامه هايي همچون اتخاذ قوانين ترافيكي سختگيرانه و طراحي راه هاي ايمن تر و حفاظت از جان انسان ها در برابرحوادث جاده اي، به پيشرفت هاي بزرگي در زمينه كاهش تلفات دست يافتند. با اين حال، متاسفانه منحني تلفات در كشورهاي در حال توسعه همچنان سيري صعودي دارد؛ به نحوي كه تعداد متوفيان ناشي از حوادث ترافيكي در اين كشورها را مي توان با تعداد قربانيان بيماري هاي فراگيري همچون مالاريا و سل مقايسه نمود.
در اين كنفرانس 2 روزه به موضوعاتي از قبيل مستي هنگام رانندگي، سرعت غيرمجاز، عدم استفاده از كمربند ايمني، عدم استفاده از صندلي ايمني كودك حين رانندگي، عدم استفاده از خودروهاي فرسوده، نقش جاده هاي فرسوده و طراحي راهها در بروز سوانح، استفاده از پل هاي عابر پياده در كاهش مرگ عابران، كلاه ايمني موتورسيكلت سواران، نقص يا عدم ايمني در سيستم حمل و نقل عمومي، نقش پليس و قوانين راهنمايي رانندگي نقش سيستم پزشكي و امداد و نجات در كاهش مرگ و مير و...
همچنين تاكيد گرديد سياستمداران و دولتمردان هر كشور نقش مهمي در امنيت جاده اي و تلاش براي ارتقاء اين موضوع مي توانند ايفا كنند.
برابر گزارش بانك جهاني مي بايست مكانيسم هاي در خصوص افزايش تسهيلات و تجهيزات براي مقابله با تلفات ناشي از سوانح جاده اي در نظر گرفته شود و در اين خصوص بايد برنامه هاي را براي گام برداشتن در زمينه استفاده از سيستم هايي ايمن تر و بهتر در خصوص رسيدن و دستيابي به امنيت جاده اي در نظر گرفت.
همچنين كشورهاي جهان براي دستيابي و نزديك شدن به اهداف توسعه بايد با يكديگر همكاري كنند و به استراتژي هاي جديد در خصوص حمل ونقل، محيط زیست و بهداشت دست يابند.
با توجه به نامگذاري سازمان ملل متحد سال هاي 2011 تا 2020 ميلادي به نام دهه عمل در خصوص امنيت جاده اي. در اين رابطه توجه خاص به عابران پياده، موتورسواران، دوچرخه سواران شده است.
در 30 سال گذشته بسیاری از کشورهای پردرآمد به کاهش چشمگیری در تلفات و مصدومیت های جاده ای از طریق تعهد پایدار به برنامه های پیشگیری هدفمند از مصدومیت و مستند محور دست یافته اند و با تلاش مضاعف در شبکه های حمل و نقل جاده ای عاری از تلفات روز به روز در حال تحقق است. بنابراین کشورهای ثروتمند می بایست به برقراری و دست یابی به اهداف کاهش تلفات جاده ای اهتمام ورزیده و به تبادل جهانی و اقدامات اثر بخش در پیشگیری از مصدومیت های جاده ای کمک نمایند.
بخشي از بيانيه كنفرانس مسكوـــ تنظیم اهداف بلند پروازانه در عین حال قابل اجرا در سطح ملی در زمینه کاهش تلفات جاده ای که به سرمایه گذاری های برنامه ریزی شده و ابتکارات سیاسی قابل اتصال بوده و منابع لازم را جهت اجرای پایدار و اثر بخش و تحقق اهداف در چهارچوب رویکرد سیستمهای ایمن را عملي سازد.
ـــ اعمال تلاشهای خاص جهت بسط و اجرای سیاستها و راه حل های ژرف اندیشانه بمنظور حمایت از تمامی کاربران جاده ای بالاخص آسیب پذیرترین آنها مانند عابرین پیاده، دوچرخه سواران، راکبین موتورسیکلت و کاربران حمل و نقل عمومی غیر ایمن و همچنین کودکان سالمندان و افراد دارای نقص عضو و...
ـــ تقویت و حفظ اعمال قانون و آگاهی از مقررات موجود در صورت لزوم بهبود مقررات و سیستمهای شماره گذاری و صدور گواهینامه با استفاده از استانداردهای مناسب بین المللی.
ـــ تشویق سازمانها جهت کمک فعالانه به بهبود ایمنی جاده ای از طریق پذیرش و بکارگیری اقدامات موثر در زمینه مدیریت واحد.
ـــ بهبود گردآوری داده های ملی و قیاس آنها در سطح بین المللی از طریق قبول تعریف استانداردی از فوت شده گان بعنوان فردی که بلافاصله یا ظرف 30 روز بعد از سانحه رانندگی جان خود را از دست میدهد و تعاريف استانداردی از مصدومیت و تسهیل همکاری بین المللی جهت بسط سیستمهای اطلاعاتی متوازن و قابل اعتماد.
ـــ تقویت مراقبتهای بیمارستانی و پیش بیمارستانی خدمات بستری و یکپارچه سازی مجدد اجتماعی از طریق اجرای مقررات مناسب توسعه ظرفیت انسانی و بهبود دسترسی به نظام سلامت بمنظور انتقال اثر بخش و بموقع افراد نیازمند.
حال اين سوال باقي است آيا كشور ما با وجود بيش از بيست هزار كشته حوادث رانندگي در سال برنامه اي براي ده سال آینده دارد و يا بهتر بگويم آيا شعار جهاني time for action را جدي گرفته ايم؟
*سرهنگ دكتر عليرضا اسماعيلي استاديار دانشگاه علوم انتظامي و عضو مركز تحقيقات دانشگاه شهيد بهشتيAr.esmaeili2007@gmail.com 
دست شما متخصص دلسوز و مجرب درد نکند. بسیار مفید و ارزشمند بود ، قطعاً مسئولین امر در ایران بیش از دیکر کشورها باید به امر ایمنی توجه کنند.